ДУШАНБЕ, 15 май - Sputnik. Хатари муноқишаи низомӣ байни СПАД ва НАТО вуҷуд дорад, дастовардҳо ва дурнамои созмон дар мубориза бо пандемияи коронавирус дар блок чӣ гуна идома дорад ва вазъи низомӣ-сиёсии ҷаҳон тағйир хоҳад ёфт , гуфт котиби генералии СААД Станислав Зас.
Созмони Аҳдномаи Амнияти Дастаҷамъӣ (СПАД) 18 сол фаъолият мекунад. Блоки калонтарини ҳарбӣ-сиёсӣ шаш кишвар - Русия, Беларус, Арманистон, Қирғизистон, Қазоқистон ва Тоҷикистонро дар бар мегирад.
Дабири кулли СПАД Станислав Зас, ки аввали соли равон ба кор шурӯъ кард, дар мусоҳибаи аввали худ бо хабарнигори РИА Новости Елена Протопопова гуфт, ки хатари муноқишаи низомӣ байни СПАД ва НАТО вуҷуд дорад, дастовардҳои ин созмон ва дурнамои густариши он чӣ гуна аст. блок бо пандемияи коронавирус мубориза мебарад ва оё пас аз ба охир расидани эпидемия вазъи ҳарбӣ-сиёсии ҷаҳон тағйир хоҳад ёфт.
- СПАД-ро бо "фарорасии синну сол" табрик кардан мумкин аст - 15 май 18-солагии Созмони Аҳдномаи Амнияти Дастаҷамъиро ҷашн мегирад. Аммо, тавре ки дар ёд дорем, худи Паймони Амнияти Дастаҷамъӣ соли 1992 дубора ба имзо расидааст ва пас аз 10 сол худи созмон таъсис ёфтааст. Шумо имрӯз нақш ва аҳамияти СПАД-ро дар ҷаҳон баҳри таъмини амнияти байналмилалӣ дар соҳаи масъулияти онро чӣ гуна баҳо медиҳед?
- Ҳоло СПАД як созмони комилҳуқуқи байналмилалӣ мебошад. Ва барои чунин изҳорот тамоми асосҳо вуҷуд доранд. Заминаи меъёрии меъёрии ҳуқуқии кори созмон таҳия карда шуд, барои иҷрои вазифаҳое, ки дар назди СААД рӯ ба рӯ мешаванд, қувва ва воситаҳои зарурӣ ташкил карда шуданд. Системаи идоракунӣ ва дастгирӣ, аз ҷумла системаи омодагии муштараки нерӯҳо ва дороиҳо, тарбияи кадрҳо ва ғайра мавҷуданд. Ҳадафҳои СААД аз таҳкими сулҳ, амният ва суботи байналмилаливу минтақавӣ ва ҳифзи дастаҷамъӣ истиқлолият, тамомияти арзӣ ва соҳибихтиёрии давлатҳои аъзо мебошанд.
Дар назди Созмони Аҳдномаи Амнияти Дастаҷамъӣ як ҷузъи пурқудрати низомӣ - гурӯҳҳои дуҷонибаи минтақавӣ, Қувваҳои мустақими ҷойгиркунии дастаҷамъии минтақаи Осиёи Марказӣ, Қувваҳои реактивии фаврӣ, Қувваҳои сулҳовар ва Қувваҳои дастаҷамъии авиатсионӣ ташкил карда шудаанд.
Ҳар сол мо аз шаш то ҳашт машқҳои мухталифи низомӣ ва махсусро анҷом медиҳем. Дар самти мубориза бо таҳдидҳо ва таҳдидҳо дар доираи СПАД, амалиёти байналмилалӣ: мубориза алайҳи маводи мухаддир - "Канал", муҳоҷирати ғайриқонунӣ - "Ғайриқонунӣ", зиддитеррористӣ - "Ҷарроҳӣ" ва ғайра гузаронида мешавад. Умуман, ҷузъи нерӯ дар СААД барои ҳалли вазифаҳо кифоя аст. Аммо мо, албатта, ба василаҳои сиёсӣ бартарӣ медиҳем. Чунин меъёр дар моддаи 3 Оинномаи Созмони мо сабт шудааст. Ва ман мехостам ба ин таваҷҷӯҳро ҷалб намоям.
СПАД мавқеи худро дар системаи созмонҳои байналмилалӣ, сохторҳо, иттифоқҳо, ки бо масъалаҳои амният сарукор доранд, дарбар гирифт. Мо бо сохторҳои СММ, пеш аз ҳама дар мубориза бо терроризм, мубориза алайҳи маводи мухаддир ва мақсадҳои сулҳ зич ҳамкорӣ мекунем. Мо бо САҲА хуб кор мекунем. Ҳамкорӣ бо ИДМ, СҲШ, муносибатҳои хуб бо Салиби Сурхи Байналмилалӣ. Яъне, СПАД худро ба системаи амнияти байналмилалӣ ворид карда, мо нишони худро гирифтем.
Агар онҳо гӯянд, ки "акнун шумо бо иттифоқи худ дар ягон ҷо ҷанг накардаед", аммо ин хуб аст. Дар минтақаи масъулияти СААД субот таъмин карда шуд ва чунин чорабиниҳо роҳ дода нашуданд. Ин аллакай нишон медиҳад, ки ташкилот вазифаҳои худро иҷро карда истодааст. Агар ба амалиётҳои ҳарбӣ иҷозат дода мешуд, ин маънои онро дорад, ки мо вазифаи асосии худро иҷро накардем. Акнун ва дар оянда ин созмон метавонад ба ҳама гуна кӯшиши ноором сохтани вазъ, вайрон кардани сулҳ ва амният дар соҳаи масъулияти худ вокуниши кафолатнок диҳад. Имрӯз вазъияти минтақаи масъулияти СПАД нисбат ба бисёр минтақаҳои дигари ҷаҳон нисбатан мӯътадил аст. Ин хизмати шоистаи ҳар як давлати мо ва дар маҷмӯъ Созмон аст.
- Оё ин субот ва тавоноии созмон аъзои нави СААД-ро метавонад ҷалб кунад?
- Албатта, ин яке аз нишонаҳои ҷолибии созмон аст. Ҳоло мо ба татбиқи амалии механизми шарикон ва нозирони СПАД расидем. Умедворем, ки созмонҳо ва кишварҳое хоҳанд буд, ки онҳо аллакай ба таври қонунӣ ҳамчун шарик ва нозирони мо амал кунанд. Хок барои ин қариб омода аст. Мо ҳоло ҳам бисёр кишварҳо ва созмонҳои дӯст дорем.
Ва ҳоло ҳуҷҷатҳои меъёрӣ оид ба ҷорӣ намудани сохтори нозир ва шарики Созмон қабул карда шуда, ҷараёни тасвиби ин тағйиротҳои қонунгузорӣ аз ҷониби парламентҳо ба анҷом расидааст. Ҳама давлатҳо, ба истиснои Тоҷикистон, тасвибро ба анҷом расониданд. Мо ин қадамро аз Тоҷикистон интизорем.
Баъд аз ин, ба марҳилаи навбатии кор дар самти ташаккули камарбанди ҳамсоя идома додан мумкин аст. Ҳамин тавр, ин яке аз масъалаҳои ҷаласаи ояндаи Шӯрои вазирони СААД хоҳад буд. Баррасии иқдомҳои минбаъда дар самти татбиқи мақоми шарикӣ ва нозирони СААД.
Мақоми нозир дар СПАД ба омӯзиши заминаи меъёрии ҳуқуқии созмон, таҷриба ва амалияи он, иштирок дар ҷаласаҳои мақомоти СААД, чорабиниҳо, ки дар доираи СААД баргузор мешаванд, имконият медиҳад. Ба шарики СПАД ваколатҳои васеътар, аз ҷумла, ҳуқуқи ҳамроҳшавӣ ба шартномаҳои байналхалқӣ, ки дар доираи СААД созмон дода шудаанд, иштирок ва гуфтугӯ кардан дар маҷлисҳои мақомоти созмон, бевосита дар машқҳои қувва ва воситаҳои системаи амнияти дастаҷамъӣ, инчунин дар амалиёт ва чораҳои пешгирикунандаи фаврӣ.
Гузашта аз ин, мутобиқи ҳуҷҷатҳои қабулшуда, шарикони эҳтимолӣ ва нозир бояд ба меъёрҳои зерин ҷавобгӯ бошанд: узви СММ бошанд, бо ҳамаи кишварҳои узви СПАД муносибатҳои дипломатӣ дошта бошанд ва дар мавриди шарикони эҳтимолӣ бошад, илова бар ин, дар ин ҷо нестанд. вазъияти муноқишаи мусаллаҳона бо дигар давлатҳо.
- Шумо ҳамоно киро ҳамчун кишвари аввалини мақоми нозир ё шарики худ мешиносед, дар баъзе кишварҳо аллакай дархостҳо ҳаст?
- Вақти қабули дархостҳо ҳанӯз нарасидааст, зеро ин масъала ҳанӯз ба тасвиб нарасидааст. Пас аз ба тасвиб расидани мо, мо аллакай ҳуқуқи пурраи қонуниро барои татбиқи ин формат дорем. Албатта, илҳом ва нақшаҳо мавҷуданд. Ман дар ин бора дар мулоқот бо сарони давлатҳо ва вазирони корҳои хориҷӣ ҳангоми ташриф овардан ба Арманистон ва Беларус гуфтам.
Мо ин мавзӯъро бо Президенти Федератсияи Русия Владимир Путин ва Вазири корҳои хориҷии Русия Сергей Лавров баррасӣ кардем. Мутаассифона, сафарҳо ба кишварҳои дигар бекор карда шуданд. Аммо мо ба ин сӯҳбат бармегардем. Мо Шарикон ва Нозирони эҳтимолии худро муҳокима кардем. Ин гуфтугӯ дар ҷаласаи Шӯрои вазирони корҳои хориҷии СААД, ки рӯзи 26 май тавассути видеоконфронс баргузор мешавад, идома хоҳад ёфт.
- Яъне, аллакай кишварҳои мушаххаси номзад ҳастанд, ки мехоҳанд ин мақомро соҳиб шаванд? Худи Ӯзбекистон, ки қабл аз соли 2012 узви СПАД буд, оё метавонад дубора ба як кишвар табдил ёбад?
- Дар моддаи 19 Оинномаи СПАД пешбинӣ шудааст, ки "ҳар давлате, ки ҳадаф ва принсипҳояшро муттаҳид мекунад ва омода аст, ки ӯҳдадориҳои дар ин Хартия ва дигар шартномаҳо ва қарорҳои байналмилалии дар созмон мавҷудбударо қабул кунад, метавонад узви Созмон гардад". Аммо ба васеъшавии худи блоки ҳарбӣ-сиёсӣ бояд хеле эҳтиёткорона, бодиққат муносибат карда шавад. Фикр мекунам, ки ин ҳам дурбин аст. Аммо савол фавран нест. Вусъатдиҳии блок метавонад ва бояд тавассути институтҳои шарикон ва нозирон сурат гирад, ки ҳоло дар рӯзнома қарор дорад.
Пас аз он, ки сӯҳбат маҳз дар бораи Ӯзбекистон оғоз ёфт, ман аз худам бештар чиз мегӯям. Ман бо ин кишвари зебо хуб шинос ҳастам ва медонам, ки динамикӣ ва пешрафт чӣ гуна аст.
