https://sputnik.tj/20241016/jomea-briks-bartariyat-dollarro-barham-medihad-1064733510.html
Таваҷҷӯҳ ба ҷануб: чӣ гуна ҷомеаи БРИКС бартарияти долларро барҳам медиҳад
Таваҷҷӯҳ ба ҷануб: чӣ гуна ҷомеаи БРИКС бартарияти долларро барҳам медиҳад
Sputnik Тоҷикистон
Нишасти дарпешистодаи БРИКС метавонад марҳилаи муҳимтарин дар рушди созмон гардад ва “волоияти” идеологӣ ва иқтисодии “Ғарби дастаҷамъӣ”-ро зери суол гузорад.
2024-10-16T11:58+0500
2024-10-16T11:58+0500
2024-10-16T12:04+0500
брикс
таҳлил
иқтисод
дар ҷаҳон
доллар
https://cdnn1.img.sputnik.tj/img/07e8/0a/0f/1064725388_0:207:2909:1843_1920x0_80_0_0_e7d81f093dff4927ca1813ea97dbd707.jpg
ДУШАНБЕ, 16 окт — Sputnik. Охири моҳи октябр дар Қазон нишасти сарони БРИКС баргузор мешавад, ки метавонад ҳам худи ин иттиҳодия ва ҳам нақши онро дар сиёсати ҷаҳонӣ ба таври қобили мулоҳиза таҳким бахшад.Гап дар сари он аст, ки ҳамагӣ давоми се моҳ дар сохтори созмон ду тағйироти муҳими стратегӣ ба амал омад. Аввалан, он ки аз моҳи август то сентябр дархостҳо барои узвият дар БРИКС якбора аз ҷониби Озарбойҷон, Туркия ва Сурия пешниҳод карда шуданд. Воридшавии эҳтимолии се кишвари ҳаммарз ба ин созмон, ки як долони азими нақлиётӣ ва дастрасӣ ба чанд баҳрро имкон мебахшанд, иқтидори иқтисодии созмонро хеле афзоиш медиҳад. Сониян, мақомоти Сербистон дар остонаи нишаст эълон карданд, ки кишвар метавонад ба БРИКС ҳамчун алтернатива ба Иттиҳодияи Аврупо, ки узвият дар онро Белград мисли Анкара даҳсолаҳо боз интизорӣ дошт, шомил шавад. Ҳукумати ин кишвар аллакай таъкид кардааст, ки ҳайати Сербистон ҳатман дар нишасти Қазон ширкат хоҳад кард.Ва ин аввалин кишвари номзади Иттиҳодияи Аврупо мешавад, ки ба иттиҳоди Ҷаҳони Ҷануб шомил мешавад ва ҷолибияти лоиҳаи минтақаи евроро зери суол мебарад, ки бартарияти идеологии он дар қитъа тақрибан чоряк аср идома дошт.БРИКС дар чанд соли ахир боз чӣ гуна тағйир ёфт ва чӣ гуна он тартиботи ҷаҳонии ғарбиро тағйир медиҳад - дар матлаби Sputnik Тоҷикистон. Нисфи нафти ҷаҳон ва сеяки хушкӣСараввал бояд ёдовар шуд, ки БРИКС дар асл чӣ гуна аст. Имрӯз он иттифоқи кишварҳои рӯ ба тараққӣ мебошад, ки 45% аҳолии ҷаҳон ва қариб 40% масоҳати умумии заминро дар бар мегирад ва зиёда аз 30% иқтисодиёти ҷаҳонро муттаҳид мекунад. Аъзои комилҳуқуқи он Бразилия, Русия, Ҳиндустон, Чин, Африқои Ҷанубӣ, Миср, Эрон, АМА ва Эфиопия мебошанд. Ҳамчунин Арабистони Саудӣ дар тамоми чорабиниҳои ин созмон ширкат мекунад ва шомилшавии ниҳоии он ба созмон дар ояндаи наздик дар назар аст. БРИКС, аз як тараф, худро ҳамчун як созмони осоишта, асосан иқтисодӣ ва аз тарафи дигар, ҳамчун як механизми нави идоракунии глобалӣ, ки ба бархӯрди бисёрҷониба дар ҳалли мушкилоти байналмилалӣ, фаъолияти институтҳои молиявии байналмилалӣ, амнияти озуқаворӣ ва рушди устувор асос ёфтааст, муаррифӣ мекунад. Муҳимтарин чизе, ки БРИКС бо он тайи 5-10 соли охир ноил шудаст, суръати рекордии рушди тиҷоративу иқтисодии аъзои ин иттиҳодия мебошад. Рақамҳои хушк инро аз ҳар муаррифӣ беҳтар нишон медиҳанд. Масалан, кишварҳои иттиҳодия дорои захираҳои бузурги нафту газ мебошанд - Русия то 13% захираи нафти ҷаҳон ва 32% газ, Эрон 10% ва 15%, Арабистони Саудӣ 17% ва 4,5%, Аморати Муттаҳидаи Араб 7,2% нафт ва 2,9% газ доранд. Яъне кишварҳои аъзои БРИКС аслан тақрибан нисфи тамоми захираҳои нафту гази ҷаҳонро истеҳсол мекунанд. Дар истеҳсолот низ аъзоёни БРИКС мавқеъҳои пешрафтаи ҷаҳониро ишғол мекунанд - танҳо ҳиссаи Чин тақрибан 25% -ро ташкил медиҳад. Дар мавриди талаботи дохилӣ ва бозори меҳнат бошад, дар ин ҷо ҳам рақамҳо назаррасанд - 45% шумораи умумии аҳолии Замин. Муносибатҳои тиҷорӣ байни аъзои БРИКС дар солҳои охир босуръат рушд карда истодаанд, ки тағйирот дар сохтори иқтисоди ҷаҳониро дар робита бо ислоҳоти бозорҳо ба кишварҳои рӯ ба тараққӣ нишон медиҳад. Масалан, аз соли 2017 то 2022 додугирифти тиҷорӣ миёни панҷ кишвари узви БРИКС 56% афзоиш ёфта, ба 422 миллиард доллар расидааст. Савдо — ҳамчун нишондиҳандаи рушдБа ин раванд қисман кишварҳои ғарбӣ бо сиёсати табъизии иқтисодии таҳримҳои худ мусоидат кард, ки барояшон ғайричашмдошт таъсири баръакс доданд, ба ҷои ҷудо ва нобуд кардани рақибони эҳтимолӣ байни онҳо ҳамкорӣ ва тағйири самти тиҷорат ба вуқӯъ омад. Ҳамин тариқ, агар гардиши мол миёни Чин ва Русия дар соли 2019 111 миллиард долларро ташкил дода бошад, пас дар соли 2023 он тақрибан ба 228 миллиард доллар расида, ду баробар афзоиш ёфтааст. Ва муомилоти тиҷории Русия ва Ҳиндустон дар тӯли даҳ сол 11 баробар афзоиш ёфта, аз 6 миллиард доллар то 65 миллиард доллар дар соли 2023 афзоиш ёфтааст. Савдои дутарафаи Хитой ва Ҳиндустон низ сазовори таъриф аст. Ҳамин тариқ, гардиши коло байни Чин ва Ҳиндустон дар давраи солҳои 2015-2022 90% афзоиш ёфта, афзоиши миёнаи солона 13% ва ба 136 миллиард доллар расид. Муносибатҳои тиҷории Чин ва Бразилия аз соли 2007 аз 36 миллиард доллар ба 150 миллиард доллар афзоиш ёфтааст. Ва дар соли 2023 содироти Бразилия ба Чин то 104 миллиард доллар афзуда, аз содироти ин кишвар ба ИМА ва Иттиҳодияи Аврупо зиёдтар аст. Ва агар ҳаҷми умумии савдоро дар доираи БРИКС бигирем, тибқи маълумоти Бонки ҷаҳонӣ, он дар соли 2024 ба 500 миллиард доллар мерасад. Дар мавриди муқоиса аз рӯи паритети қобилияти харидорӣ , яъне бо назардошти нархҳо дар кишварҳо, БРИКС чанд сол пеш аз G7 пеш гузашт. Саҳми G7 дар иқтисоди ҷаҳонӣ 40 сол пеш аз 50% гузашта буд, аммо то соли 2022 он ба 30% поин рафт. Ва тибқи пешгӯиҳои Goldman Sachs, то соли 2050 кишварҳои калидии БРИКС аз рӯи ҳаҷми ММД номиналӣ аз G7 пеш хоҳанд гузашт. Оқибати “доллари пурқудрат”?Дар охири солҳои 2010-ум аъзоёни созмон мавқеи худро дар иқтисоди ҷаҳонӣ ба таври возеҳ дарк намуда, огоҳона роҳи бунёди ҷаҳони бисёрқутбӣ ва мубориза бо гегемонияи долларро муайян карданд. Таҳримҳои васеъмиқёс, вале ғайримантиқӣ ва аз ин рӯ, бефоидаи зидди Русия танҳо нобоварии кишварҳои Ҷаҳони Ҷанубиро ба ниҳодҳои молиявие, ки ба Ғарб мансубанд, амиқтар кард ва онҳоро ба дурустии стратегияи интихобшуда бовар кунонд.Қадами асосӣ долларзудоӣ - даст кашидан аз пулҳои амрикоӣ ва гузаштан ба пардохтҳо бо асъори миллӣ буд. Масалан, ҳиссаи пули миллӣ дар тиҷорати Русия бо кишварҳои дигари БРИКС дар ду соли охир то 85% афзоиш ёфтааст. Бо Хитой - то 90% дар 2023 ва 11 маротиба бо Ҳиндустон дар як сол, аз соли 2022 то 2023. Кишварҳои дигари бузург ба зудӣ ба гаронвазнҳои БРИКС пайравӣ карданд. Ба ин тартиб, Миср, ки соли 2023 узви бонки БРИКС шуд, эълом дошт, ки барои воридоти коло аз Чин, Русия ва Ҳинд бо пули миллии ин кишварҳо пардохт хоҳад кард. Ва дар ҳамон сол саудиён эълом карданд, ки омодаанд на танҳо доллар, балки пули маҳаллиро дар пардохт барои нафт бипазиранд, агар кишварҳои дигари рӯ ба тараққӣ бихоҳанд бо он пардохт кунанд. Самти дигари ҳамкориҳо аз нимаи солҳои 2010 инҷониб истифодаи механизмҳои ҳамкории молиявӣ барои коҳиш додани хатарҳо ва амиқтар кардани муносибатҳои сармоягузорӣ мебошад. Дар натиҷа механизми ҳамкории байнибонкӣ (МMC), ки аз бонкҳои рушди кишварҳои аъзои ассотсиатсия, Эътилофи мубодилаи БРИКС, ки он аз биржаҳои бузурги фондии кишварҳои узви БРИКС ва Шӯрои тиҷоратии БРИКС иборат аст, ба вуҷуд омад, ки дар доираи он гурӯҳҳои корӣ барои ҳалли масъалаҳои муносибатҳои байни тарафҳо таъсис дода мешаванд. Дастоварди асосии молиявии БРИКС таъсиси Бонки нави рушд дар соли 2014 бо сармояи оинномавии 100 миллиард доллар буд. Аз соли 2018 он ба пешниҳоди маблағгузорӣ ба ширкатҳои хусусӣ ва давлатӣ аз кишварҳои узви ассотсиатсия шурӯъ кард. Бо вуҷуди он, ки бонк аз ҷиҳати гардиши пули нақд чунин сохтори бузурги пулӣ нест, аммо барои иштирокчиён муфид будани худро борҳо исбот кардааст. Масалан, дар давраи бӯҳрони коронавирус, вақте ки дар соли 2020 Африқои Ҷанубӣ барои мубориза бо пандемия аз бонк як миллиард доллар қарз гирифт. Дар маҷмӯъ, то имрӯз Бонки нави рушд 96 лоиҳаро ба маблағи 32,8 миллиард доллар дар бахшҳои инфрасохтори нақлиётӣ, энергетикаи сабз, ҳифзи муҳити зист ва кишоварзӣ маблағгузорӣ кардааст. Ва чанде қабл сохторҳои БРИКС ба технологияҳои баланд диққати ҷиддӣ доданд - дар соли 2023 дар самити ин созмон Пекин даъват кард, ки сохтори умумии идоракунии зеҳни сунъиро барои ҳадди ақалл кам кардани хатарҳои зеҳни сунъӣ ва эҷоди равиши ягона ба истифода ва назорати технологияҳои нейрошабакаҳо сомон дода шавад.Ҳамкорӣ ба ҷои таҷовузАммо дар паси пулҳои бузурги БРИКС ғояҳои бузург ҳастанд, зеро ба ин созмон намояндагони фарҳангҳои гуногун, низомҳои иҷтимоӣ-сиёсӣ ва иқтисодӣ, ки назари мухталиф ба мушкилоти ҷаҳонӣ доранд, шомил ҳастанд. Аммо давлатҳои иштирокчӣ дар мулоқотҳо пайваста таъкид мекунанд, ки чунин намояндагӣ монеаи ҳамкориҳои судманд ва эҳтироми ҳамдигар намегардад. АКишварҳои БРИКС дар доираи ин созмон ҳамкорӣ намуда, дар байни худ фазои эътимод эҷод мекунанд ва фарҳанги беназири муносибатҳоро инкишоф медиҳанд. Асоси идеологияи БРИКС дар он аст, ки муттаҳидшавии Ҷаҳони Ҷанубӣ ва Русия як иттиҳоди созанда аст ва бар хилофи бархе аз ниҳодҳои байналмилалӣ ҳадафҳои душманона алайҳи ҷонибҳои сеюм надорад. Маҳз ҳамин гуна муносибатҳоро метавон асоси ҷаҳони бисёрқутби рушдёбанда гирифт, ки дар якҷоягӣ бо ниҳодҳои муассири молиявӣ БРИКС-ро намунаи ҳамзистии осоишта ва ҳамкориҳо табдил медиҳад. Дар арсаи сиёсиву дипломатӣ БРИКС платформаи худро барои ҳамоҳангсозии мавқеъ ва манфиатҳои аъзои худ дар арсаи байналмилалӣ ташкил додааст. Тавре ки тақрибан дар ҳар як нишасти БРИКС таъкид мегардад, аъзои он ба рушди ҷаҳони бисёрқутбӣ, ки ба онҳо имкон медиҳад соҳибихтиёрӣ ва мустақилияти худро таъмин ва инчунин тавонмандиҳои худро инкишоф диҳанд, манфиатдоранд. Масалан, дар эъломияи нахустин нишасти нахустини Екатеринбурги БРИК дар соли 2009 (БРИКС номи кунунии худро пас аз шомил шудани Африқои Ҷанубӣ дар соли 2010 ба ин иттиҳодия гирифтааст) ширкаткунандагон аз ҷомеъаи ҷаҳонӣ даъват карданд, ки барои рушди ҷаҳон “ба нафъи демократия ва адолат, тартиботи одилонаи бисёрқутбӣ дар ҷаҳон, ки бар волоияти ҳуқуқи байналмилалӣ, баробарӣ ва эҳтироми мутақобила асос ёфтааст, саъй кунанд." Дар нишасти дуввуми БРИК дар Бразилия, ки соли 2010 баргузор шуд, дар эъломияи ниҳоӣ кишварҳои ширкаткунанда аллакай ба ҷанбаҳои тамаддунии ҷаҳони демократии муосир таъкид карда, аз гуногунии фарҳангӣ ва ҳифзи ҳувияти мардумон ҳимоят карда, зарурати муколамаро муҳим номиданд, на "бархӯрди тамаддунҳоро". Албатта, саволе ба миён меояд: оё суханҳои зебое, ки аз минбарҳои баланд садо медиҳанд, рисолаҳои мушаххасро дар бар мегиранд ва БРИКС ҳамчун як иттиҳодияи ҷаҳонӣ ба бӯҳронҳои воқеии ҳаёт чӣ гуна муносибат мекунад? Мисоли ин метавонад оғози амалиёти вижаи низомӣ дар соли 2022 бошад. Бар хилофи мавқеъи қатъии “шарикони ғарбии” Киев, ки ба мақомоти Украина дар марҳилаи аввали низоъ иҷоза надоданд, ки бо Маскав ба созиш бирасанд ва омода буданд ҳампаймони аврупоии шарқии худро комилан қурбонӣ кунанд, то ба Русия хисороти зиёдтар расонанд, мавқеъи аъзои БРИКС дар бораи бӯҳрони Украина аз ибтидо созанда ва созишгар буд. Аз ҳама бештар мавқеи пайгирона аз ҷониби мақомоти Чин гирифта шуд. Мавқеи Хитой аз он иборат буд, ки "масъалаи сулҳ набояд аз ҷониби кишварҳои алоҳида ё дар конфоронсҳои мушаххас бидуни иштироки ҳарду ҷонибҳои даргир ҳал карда шавад" ва муҳимтар аз ҳама, сулҳ бояд бо роҳи сулҳомез ба даст оварда шавад, на бо таҳдид. Аммо муноқишаи Украина танҳо мавқеи БРИКС-ро дар арсаи ҷаҳонӣ мустаҳкам кард. Амалҳои давлатҳои пешқадами Ғарб иқтисодиёти ҷаҳонро ноустувор гардонда, исбот карданд, ки ҳоло иқтисодиёт ва молия дар дасти НАТО танҳо асбоби ҷанг мебошанд. Он тавре интизор мерафт, вокуниши манфии кишварҳои аксариятро ба бор овард, ки ин амалҳоро маҳкум карданд. Мавқеи кишварҳои узви БРИКС дар ин масъала дар Эъломияи Йоҳаннесбург баён шудааст, ки дар он нигарониҳо дар бораи истифодаи чораҳои маҷбурии якҷониба, ки ба принсипҳои Оинномаи СММ мувофиқ нестанд ва бахусус ба кишварҳои рӯ ба тараққӣ таъсири манфӣ мерасонанд, таъкид шудааст.Раёсати Русия дар БРИКССоли 2024 раёсати БРИКС ба Русия гузашт ва таҳти шиори "Тақвияти бисёрҷониба барои рушди одилона ва амнияти ҷаҳонӣ" пиёда мегардад . Анҷоми он нишасти 16-уми сарони кишварҳои узви БРИКС рӯзҳои 22-24 октябри соли ҷорӣ дар Қазон хоҳад буд, ки ба он раҳбарони беш аз 30 кишвари ҷаҳон ва раҳбари СММ меоянд. Чунин мулоқот шахсан барои Владимир Путин низ муҳим аст, ки дар оғози сол аз баргузории 200 чорабинӣ дар чаҳорчӯби раёсати ин иттиҳодия хабар дода буд. Раҳбари Русия татбиқи Стратегияи шарикии иқтисодии БРИКС то соли 2025-ро самти асосии раёсати Русия хонд. Дар ин кор ба баланд бардоштани нақши кишварҳои БРИКС дар низоми байналмилалии пулӣ ва молӣ, рушди ҳамкориҳои байнибонкӣ бо кишварҳои узви БРИКС , ба зиёд кардани ҳисоббаробаркуниҳо бо асъори миллӣ таваҷҷӯҳ зоҳир хоҳад шуд. Ҳамчунин таваҷҷӯҳи махсус ба рушди равобит дар соҳаҳои фарҳанг, варзиш ва робитаҳои ҷавонон равона мегардад. Яке аз лаҳзаҳои интизории ҳамоиш масъалаи вуруди номзадҳои нав аст, бахусус бо дарназардошти дархости эҳтимолии Сербистон ҳамчун нахустин кишвари аврупоӣ, ки аз гузоштани қадами дӯстона ба ҷомеаи Ҷаҳони Ҷанубӣ наҳаросид. Ин, аз ҷумла, як нишондиҳандаи пуштибонии густурдаи байналмилалӣ аз Русия ва нокомии кӯшишҳои Ғарб барои табдил додани Русия ба як кишвари беҳуқуқи ҷаҳонӣ гардид.
https://sputnik.tj/20241013/vkkh-rusiya-briks-ittifoq-nizomi-nakhohad-shud-1064695817.html
https://sputnik.tj/20240610/lavrov-briks-ejod-platforma-pardokht-pul-milli-kor-1063163794.html
https://sputnik.tj/20240103/eron-sjt-talosh-nadorad-briks-shsh-iiao-hastand-1061154404.html
https://sputnik.tj/20240906/volvach-sanoatii-iiao-shsh-briks-hamkori-iqtisodiro-taqviyat-1064226759.html
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Хабарҳо
tg_TJ
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
брикс доллар
ДУШАНБЕ, 16 окт — Sputnik. Охири моҳи октябр дар Қазон нишасти сарони БРИКС баргузор мешавад, ки метавонад ҳам худи ин иттиҳодия ва ҳам нақши онро дар сиёсати ҷаҳонӣ ба таври қобили мулоҳиза таҳким бахшад.Гап дар сари он аст, ки ҳамагӣ давоми се моҳ дар сохтори созмон ду тағйироти муҳими стратегӣ ба амал омад.
Аввалан, он ки аз моҳи август то сентябр дархостҳо барои узвият дар БРИКС якбора аз ҷониби Озарбойҷон, Туркия ва Сурия пешниҳод карда шуданд. Воридшавии эҳтимолии се кишвари ҳаммарз ба ин созмон, ки як долони азими нақлиётӣ ва дастрасӣ ба чанд баҳрро имкон мебахшанд, иқтидори иқтисодии созмонро хеле афзоиш медиҳад.
Сониян, мақомоти Сербистон дар остонаи нишаст эълон карданд, ки кишвар метавонад ба БРИКС ҳамчун алтернатива ба Иттиҳодияи Аврупо, ки узвият дар онро Белград мисли Анкара даҳсолаҳо боз интизорӣ дошт, шомил шавад. Ҳукумати ин кишвар аллакай таъкид кардааст, ки ҳайати Сербистон ҳатман дар нишасти Қазон ширкат хоҳад кард.
Ва ин аввалин кишвари номзади Иттиҳодияи Аврупо мешавад, ки ба иттиҳоди Ҷаҳони Ҷануб шомил мешавад ва ҷолибияти лоиҳаи минтақаи евроро зери суол мебарад, ки бартарияти идеологии он дар қитъа тақрибан чоряк аср идома дошт.
БРИКС дар чанд соли ахир боз чӣ гуна тағйир ёфт ва чӣ гуна он тартиботи ҷаҳонии ғарбиро тағйир медиҳад - дар матлаби Sputnik Тоҷикистон.
Нисфи нафти ҷаҳон ва сеяки хушкӣ
Сараввал бояд ёдовар шуд, ки БРИКС дар асл чӣ гуна аст. Имрӯз он иттифоқи кишварҳои рӯ ба тараққӣ мебошад, ки 45% аҳолии ҷаҳон ва қариб 40% масоҳати умумии заминро дар бар мегирад ва зиёда аз 30% иқтисодиёти ҷаҳонро муттаҳид мекунад. Аъзои комилҳуқуқи он Бразилия, Русия, Ҳиндустон, Чин, Африқои Ҷанубӣ, Миср, Эрон, АМА ва Эфиопия мебошанд. Ҳамчунин Арабистони Саудӣ дар тамоми чорабиниҳои ин созмон ширкат мекунад ва шомилшавии ниҳоии он ба созмон дар ояндаи наздик дар назар аст.
БРИКС, аз як тараф, худро ҳамчун як созмони осоишта, асосан иқтисодӣ ва аз тарафи дигар, ҳамчун як механизми нави идоракунии глобалӣ, ки ба бархӯрди бисёрҷониба дар ҳалли мушкилоти байналмилалӣ, фаъолияти институтҳои молиявии байналмилалӣ, амнияти озуқаворӣ ва рушди устувор асос ёфтааст, муаррифӣ мекунад.
Муҳимтарин чизе, ки БРИКС бо он тайи 5-10 соли охир ноил шудаст, суръати рекордии рушди тиҷоративу иқтисодии аъзои ин иттиҳодия мебошад. Рақамҳои хушк инро аз ҳар муаррифӣ беҳтар нишон медиҳанд. Масалан, кишварҳои иттиҳодия дорои захираҳои бузурги нафту газ мебошанд - Русия то 13% захираи нафти ҷаҳон ва 32% газ, Эрон 10% ва 15%, Арабистони Саудӣ 17% ва 4,5%, Аморати Муттаҳидаи Араб 7,2% нафт ва 2,9% газ доранд.
Яъне кишварҳои аъзои БРИКС аслан тақрибан нисфи тамоми захираҳои нафту гази ҷаҳонро истеҳсол мекунанд. Дар истеҳсолот низ аъзоёни БРИКС мавқеъҳои пешрафтаи ҷаҳониро ишғол мекунанд - танҳо ҳиссаи Чин тақрибан 25% -ро ташкил медиҳад.
Дар мавриди талаботи дохилӣ ва бозори меҳнат бошад, дар ин ҷо ҳам рақамҳо назаррасанд - 45% шумораи умумии аҳолии Замин.
Муносибатҳои тиҷорӣ байни аъзои БРИКС дар солҳои охир босуръат рушд карда истодаанд, ки тағйирот дар сохтори иқтисоди ҷаҳониро дар робита бо ислоҳоти бозорҳо ба кишварҳои рӯ ба тараққӣ нишон медиҳад. Масалан, аз соли 2017 то 2022 додугирифти тиҷорӣ миёни панҷ кишвари узви БРИКС 56% афзоиш ёфта, ба 422 миллиард доллар расидааст.
Савдо — ҳамчун нишондиҳандаи рушд
Ба ин раванд қисман кишварҳои ғарбӣ бо сиёсати табъизии иқтисодии таҳримҳои худ мусоидат кард, ки барояшон ғайричашмдошт таъсири баръакс доданд, ба ҷои ҷудо ва нобуд кардани рақибони эҳтимолӣ байни онҳо ҳамкорӣ ва тағйири самти тиҷорат ба вуқӯъ омад.
Ҳамин тариқ, агар гардиши мол миёни Чин ва Русия дар соли 2019 111 миллиард долларро ташкил дода бошад, пас дар соли 2023 он тақрибан ба 228 миллиард доллар расида, ду баробар афзоиш ёфтааст. Ва муомилоти тиҷории Русия ва Ҳиндустон дар тӯли даҳ сол 11 баробар афзоиш ёфта, аз 6 миллиард доллар то 65 миллиард доллар дар соли 2023 афзоиш ёфтааст.
Савдои дутарафаи Хитой ва Ҳиндустон низ сазовори таъриф аст. Ҳамин тариқ, гардиши коло байни Чин ва Ҳиндустон дар давраи солҳои 2015-2022 90% афзоиш ёфта, афзоиши миёнаи солона 13% ва ба 136 миллиард доллар расид. Муносибатҳои тиҷории Чин ва Бразилия аз соли 2007 аз 36 миллиард доллар ба 150 миллиард доллар афзоиш ёфтааст.
Ва дар соли 2023 содироти Бразилия ба Чин то 104 миллиард доллар афзуда, аз содироти ин кишвар ба ИМА ва Иттиҳодияи Аврупо зиёдтар аст. Ва агар ҳаҷми умумии савдоро дар доираи БРИКС бигирем, тибқи маълумоти Бонки ҷаҳонӣ, он дар соли 2024 ба 500 миллиард доллар мерасад.
Дар мавриди муқоиса аз рӯи паритети қобилияти харидорӣ , яъне бо назардошти нархҳо дар кишварҳо, БРИКС чанд сол пеш аз G7 пеш гузашт. Саҳми G7 дар иқтисоди ҷаҳонӣ 40 сол пеш аз 50% гузашта буд, аммо то соли 2022 он ба 30% поин рафт. Ва тибқи пешгӯиҳои Goldman Sachs, то соли 2050 кишварҳои калидии БРИКС аз рӯи ҳаҷми ММД номиналӣ аз G7 пеш хоҳанд гузашт.
Оқибати “доллари пурқудрат”?
Дар охири солҳои 2010-ум аъзоёни созмон мавқеи худро дар иқтисоди ҷаҳонӣ ба таври возеҳ дарк намуда, огоҳона роҳи бунёди ҷаҳони бисёрқутбӣ ва мубориза бо гегемонияи долларро муайян карданд. Таҳримҳои васеъмиқёс, вале ғайримантиқӣ ва аз ин рӯ, бефоидаи зидди Русия танҳо нобоварии кишварҳои Ҷаҳони Ҷанубиро ба ниҳодҳои молиявие, ки ба Ғарб мансубанд, амиқтар кард ва онҳоро ба дурустии стратегияи интихобшуда бовар кунонд.
Қадами асосӣ долларзудоӣ - даст кашидан аз пулҳои амрикоӣ ва гузаштан ба пардохтҳо бо асъори миллӣ буд. Масалан, ҳиссаи пули миллӣ дар тиҷорати Русия бо кишварҳои дигари БРИКС дар ду соли охир то 85% афзоиш ёфтааст. Бо Хитой - то 90% дар 2023 ва 11 маротиба бо Ҳиндустон дар як сол, аз соли 2022 то 2023. Кишварҳои дигари бузург ба зудӣ ба гаронвазнҳои БРИКС пайравӣ карданд.
Ба ин тартиб, Миср, ки соли 2023 узви бонки БРИКС шуд, эълом дошт, ки барои воридоти коло аз Чин, Русия ва Ҳинд бо пули миллии ин кишварҳо пардохт хоҳад кард. Ва дар ҳамон сол саудиён эълом карданд, ки омодаанд на танҳо доллар, балки пули маҳаллиро дар пардохт барои нафт бипазиранд, агар кишварҳои дигари рӯ ба тараққӣ бихоҳанд бо он пардохт кунанд. Самти дигари ҳамкориҳо аз нимаи солҳои 2010 инҷониб истифодаи механизмҳои ҳамкории молиявӣ барои коҳиш додани хатарҳо ва амиқтар кардани муносибатҳои сармоягузорӣ мебошад.
Дар натиҷа механизми ҳамкории байнибонкӣ (МMC), ки аз бонкҳои рушди кишварҳои аъзои ассотсиатсия, Эътилофи мубодилаи БРИКС, ки он аз биржаҳои бузурги фондии кишварҳои узви БРИКС ва Шӯрои тиҷоратии БРИКС иборат аст, ба вуҷуд омад, ки дар доираи он гурӯҳҳои корӣ барои ҳалли масъалаҳои муносибатҳои байни тарафҳо таъсис дода мешаванд.
Дастоварди асосии молиявии БРИКС таъсиси Бонки нави рушд дар соли 2014 бо сармояи оинномавии 100 миллиард доллар буд. Аз соли 2018 он ба пешниҳоди маблағгузорӣ ба ширкатҳои хусусӣ ва давлатӣ аз кишварҳои узви ассотсиатсия шурӯъ кард. Бо вуҷуди он, ки бонк аз ҷиҳати гардиши пули нақд чунин сохтори бузурги пулӣ нест, аммо барои иштирокчиён муфид будани худро борҳо исбот кардааст.
Масалан, дар давраи бӯҳрони коронавирус, вақте ки дар соли 2020 Африқои Ҷанубӣ барои мубориза бо пандемия аз бонк як миллиард доллар қарз гирифт. Дар маҷмӯъ, то имрӯз Бонки нави рушд 96 лоиҳаро ба маблағи 32,8 миллиард доллар дар бахшҳои инфрасохтори нақлиётӣ, энергетикаи сабз, ҳифзи муҳити зист ва кишоварзӣ маблағгузорӣ кардааст.
Ва чанде қабл сохторҳои БРИКС ба технологияҳои баланд диққати ҷиддӣ доданд - дар соли 2023 дар самити ин созмон Пекин даъват кард, ки сохтори умумии идоракунии зеҳни сунъиро барои ҳадди ақалл кам кардани хатарҳои зеҳни сунъӣ ва эҷоди равиши ягона ба истифода ва назорати технологияҳои нейрошабакаҳо сомон дода шавад.
Аммо дар паси пулҳои бузурги БРИКС ғояҳои бузург ҳастанд, зеро ба ин созмон намояндагони фарҳангҳои гуногун, низомҳои иҷтимоӣ-сиёсӣ ва иқтисодӣ, ки назари мухталиф ба мушкилоти ҷаҳонӣ доранд, шомил ҳастанд.
Аммо давлатҳои иштирокчӣ дар мулоқотҳо пайваста таъкид мекунанд, ки чунин намояндагӣ монеаи ҳамкориҳои судманд ва эҳтироми ҳамдигар намегардад. АКишварҳои БРИКС дар доираи ин созмон ҳамкорӣ намуда, дар байни худ фазои эътимод эҷод мекунанд ва фарҳанги беназири муносибатҳоро инкишоф медиҳанд.
Асоси идеологияи БРИКС дар он аст, ки муттаҳидшавии Ҷаҳони Ҷанубӣ ва Русия як иттиҳоди созанда аст ва бар хилофи бархе аз ниҳодҳои байналмилалӣ ҳадафҳои душманона алайҳи ҷонибҳои сеюм надорад.
Маҳз ҳамин гуна муносибатҳоро метавон асоси ҷаҳони бисёрқутби рушдёбанда гирифт, ки дар якҷоягӣ бо ниҳодҳои муассири молиявӣ БРИКС-ро намунаи ҳамзистии осоишта ва ҳамкориҳо табдил медиҳад. Дар арсаи сиёсиву дипломатӣ БРИКС платформаи худро барои ҳамоҳангсозии мавқеъ ва манфиатҳои аъзои худ дар арсаи байналмилалӣ ташкил додааст.
Тавре ки тақрибан дар ҳар як нишасти БРИКС таъкид мегардад, аъзои он ба рушди ҷаҳони бисёрқутбӣ, ки ба онҳо имкон медиҳад соҳибихтиёрӣ ва мустақилияти худро таъмин ва инчунин тавонмандиҳои худро инкишоф диҳанд, манфиатдоранд.
Масалан, дар эъломияи нахустин нишасти нахустини Екатеринбурги БРИК дар соли 2009 (БРИКС номи кунунии худро пас аз шомил шудани Африқои Ҷанубӣ дар соли 2010 ба ин иттиҳодия гирифтааст) ширкаткунандагон аз ҷомеъаи ҷаҳонӣ даъват карданд, ки барои рушди ҷаҳон “ба нафъи демократия ва адолат, тартиботи одилонаи бисёрқутбӣ дар ҷаҳон, ки бар волоияти ҳуқуқи байналмилалӣ, баробарӣ ва эҳтироми мутақобила асос ёфтааст, саъй кунанд."
Дар нишасти дуввуми БРИК дар Бразилия, ки соли 2010 баргузор шуд, дар эъломияи ниҳоӣ кишварҳои ширкаткунанда аллакай ба ҷанбаҳои тамаддунии ҷаҳони демократии муосир таъкид карда, аз гуногунии фарҳангӣ ва ҳифзи ҳувияти мардумон ҳимоят карда, зарурати муколамаро муҳим номиданд, на "бархӯрди тамаддунҳоро".
Албатта, саволе ба миён меояд: оё суханҳои зебое, ки аз минбарҳои баланд садо медиҳанд, рисолаҳои мушаххасро дар бар мегиранд ва БРИКС ҳамчун як иттиҳодияи ҷаҳонӣ ба бӯҳронҳои воқеии ҳаёт чӣ гуна муносибат мекунад? Мисоли ин метавонад оғози амалиёти вижаи низомӣ дар соли 2022 бошад.
Бар хилофи мавқеъи қатъии “шарикони ғарбии” Киев, ки ба мақомоти Украина дар марҳилаи аввали низоъ иҷоза надоданд, ки бо Маскав ба созиш бирасанд ва омода буданд ҳампаймони аврупоии шарқии худро комилан қурбонӣ кунанд, то ба Русия хисороти зиёдтар расонанд, мавқеъи аъзои БРИКС дар бораи бӯҳрони Украина аз ибтидо созанда ва созишгар буд. Аз ҳама бештар мавқеи пайгирона аз ҷониби мақомоти Чин гирифта шуд.
Мавқеи Хитой аз он иборат буд, ки "масъалаи сулҳ набояд аз ҷониби кишварҳои алоҳида ё дар конфоронсҳои мушаххас бидуни иштироки ҳарду ҷонибҳои даргир ҳал карда шавад" ва муҳимтар аз ҳама, сулҳ бояд бо роҳи сулҳомез ба даст оварда шавад, на бо таҳдид. Аммо муноқишаи Украина танҳо мавқеи БРИКС-ро дар арсаи ҷаҳонӣ мустаҳкам кард. Амалҳои давлатҳои пешқадами Ғарб иқтисодиёти ҷаҳонро ноустувор гардонда, исбот карданд, ки ҳоло иқтисодиёт ва молия дар дасти НАТО танҳо асбоби ҷанг мебошанд. Он тавре интизор мерафт, вокуниши манфии кишварҳои аксариятро ба бор овард, ки ин амалҳоро маҳкум карданд.
Мавқеи кишварҳои узви БРИКС дар ин масъала дар Эъломияи Йоҳаннесбург баён шудааст, ки дар он нигарониҳо дар бораи истифодаи чораҳои маҷбурии якҷониба, ки ба принсипҳои Оинномаи СММ мувофиқ нестанд ва бахусус ба кишварҳои рӯ ба тараққӣ таъсири манфӣ мерасонанд, таъкид шудааст.
Соли 2024 раёсати БРИКС ба Русия гузашт ва таҳти шиори "Тақвияти бисёрҷониба барои рушди одилона ва амнияти ҷаҳонӣ" пиёда мегардад . Анҷоми он нишасти 16-уми сарони кишварҳои узви БРИКС рӯзҳои 22-24 октябри соли ҷорӣ дар Қазон хоҳад буд, ки ба он раҳбарони беш аз 30 кишвари ҷаҳон ва раҳбари СММ меоянд. Чунин мулоқот шахсан барои Владимир Путин низ муҳим аст, ки дар оғози сол аз баргузории 200 чорабинӣ дар чаҳорчӯби раёсати ин иттиҳодия хабар дода буд.
Раҳбари Русия татбиқи Стратегияи шарикии иқтисодии БРИКС то соли 2025-ро самти асосии раёсати Русия хонд. Дар ин кор ба баланд бардоштани нақши кишварҳои БРИКС дар низоми байналмилалии пулӣ ва молӣ, рушди ҳамкориҳои байнибонкӣ бо кишварҳои узви БРИКС , ба зиёд кардани ҳисоббаробаркуниҳо бо асъори миллӣ таваҷҷӯҳ зоҳир хоҳад шуд.
Ҳамчунин таваҷҷӯҳи махсус ба рушди равобит дар соҳаҳои фарҳанг, варзиш ва робитаҳои ҷавонон равона мегардад. Яке аз лаҳзаҳои интизории ҳамоиш масъалаи вуруди номзадҳои нав аст, бахусус бо дарназардошти дархости эҳтимолии Сербистон ҳамчун нахустин кишвари аврупоӣ, ки аз гузоштани қадами дӯстона ба ҷомеаи Ҷаҳони Ҷанубӣ наҳаросид. Ин, аз ҷумла, як нишондиҳандаи пуштибонии густурдаи байналмилалӣ аз Русия ва нокомии кӯшишҳои Ғарб барои табдил додани Русия ба як кишвари беҳуқуқи ҷаҳонӣ гардид.
