https://sputnik.tj/20230515/khirs-khashmgin-hamla-chorvo-mardum-lakhsh-1057114807.html
"Хирсҳои хашмгин": Чаро ҳамла ба чорвои мардум дар Лахш зиёд шудаст?
"Хирсҳои хашмгин": Чаро ҳамла ба чорвои мардум дар Лахш зиёд шудаст?
Sputnik Тоҷикистон
Сокинони маҳаллӣ афзоиши ҳамлаи хирсҳо дар Лахшро ба шикорашон дар ноҳияи Чоналайи Қирғизистон рабт медиҳанд, ки дар натиҷа бархеяшон ба Тоҷикистон гурехтаанд
2023-05-15T15:31+0500
2023-05-15T15:31+0500
2023-05-16T20:49+0500
дар тоҷикистон
ҳамлаи хунин
хирс
рӯйдод, ҷиноят ва ҳолатҳои фавқулода
чорво
https://cdnn1.img.sputnik.tj/img/07e6/05/1c/1048774613_0:321:3070:2048_1920x0_80_0_0_fdc2705c024c6a92292f2c7189d7bbb5.jpg
ДУШАНБЕ, 15 май — Sputnik. Даҳҳо сар чорвои хурду бузург дар шарқи Тоҷикистон туъмаи хирс шудаанд, ки аммо сокинон ҳаққи шикори онро надоранд, чун ҷарима ҳангуфт дар пай дорад. Ҳамлаи хирсҳо ба молу мулк, мардуми бархе аз ҷамоатҳои ноҳияро ҷиддан нигарон кардааст. Суннатулло, як чӯпони сокини деҳаи Корвонгузари ҷамоати деҳоти Нурафшон дар пайи ҳамлаи як хирс ва ду хирсбача беш аз 50 гӯсфанди худу ду шарикашро, ки дар манзилаш нигаҳдорӣ мешуданд, аз даст додааст. “Хирс бо бачаҳояш вориди оғил шуда, аз як сар гӯсфандонро бо дандон газидаву бо дастонаш зада, куштааст. Хирсбачаҳояш аз ду тараф молро ҷамъ мекунанд ва модарашон онҳоро нобуд мекунад. Аксарияти кулли гӯсфандон ҳаром мурданд ва онҳоро бурда, партофтем”, - гуфт ӯ. Як таҳқиқи сарсарии Sputnik Тоҷикистон нишон дод, ки чандин мавриди сабтношуда вуҷуд дорад ва вазъ нигаронкунанда аст. Дар асл сокинони чанд ҷамоати деҳоти ноҳияи Лахш амалан таҳти ҳамлаҳои мукаррари хирсҳо қарор гирифтаанд. Дар баробари бузу гӯсфанд хирсҳо чорвои калони мардумро низ нобуд кардаанд. Бино ба маълумоти сокинон, хирсҳо ҳамвора киштзори мардумро ҳам вайрон карда, ҳамчунин гусолахонаҳо ва ҳайлоқҳоро ҳадафи ҳамла қарор медиҳанд. Ба қавли онҳо, бино ба иттифоқоти як моҳи ахир ва тарс аз ҳамалоти хирсҳо наметавонанд чорвои худро ба чаро баранд. Дар деҳаи Зарринрӯди Лахши боло ҳатто онҳое, ки аз дару девори оғилҳои худ дилпур нестанд, чорвояшонро ба хонаи онҳое мебаранд, ки оғилҳои амну беҳтар доранд. Гузашта аз молу мулк, онҳо ҳатто ба одамон низ ҳамла мекунанд. Соли 2017 хирсҳо Тавалдӣ Каримов, як чӯпони мутаваллиди соли 1958 аз деҳаи Ширинчашмаи ҷамоати деҳоти Лахши Болоро ба ҳалокат расонда буданд. Ду соли қабл хирсҳо ду кӯдакро дар деҳаи дигари ин ҷамоат Ҳазорчашма дошта, шатта мезананд, ки ба бахти онҳо, вақте фирор мекунанд, хирсҳо онҳоро таъқиб намекунанд. Хирсҳои фирорӣ аз Ӯш?Ба қавли сокинон, далели афзойиши хирсҳо дар ноҳияи Лахш қабл аз ҳама иҷоза пайдо кардани шикори онҳо дар ноҳияи Чоналайи вилояти Ӯши Қирғизистон аст, ки дар пайи он маҷбур мешаванд ба ноҳияи Лахши Тоҷикистон фирор кунанд. Абдукарим Аҳмадов, райиси Парки миллӣ, ки ҳудуди 40%-и қаламрави кишвар ва умдатан кӯҳистони Навоҳии тобеъи ҷумҳурӣ ва Бадахшони Тоҷикистон дарбар мегирад, мегӯяд, дар куҳҳои Помир фақат як навъи хирс - хирси маллаи тиёншонӣ зиндагӣ мекунад. Ин хирсҳо ба қад то 2 ва ҳангоми ҳаракат то як метр баландӣ дорад.“Аксари онҳо ду сол баъд ду бача мекунанд, теъдоди каме аз онҳо як бача мекунад. Дар ҳоли ҳозир дар Парки миллӣ ҳудуди 70 хирс зиндагӣ мекунанд, аммо ба назар мерасад, теъдоди онҳо афзудааст ва як таҳқиқи ҷадид лозим аст, то дақиқ кунем, ки дар асл теъдоди онҳо чӣ қадар шудааст”, - гуфт Аҳмадов. Дар Тоҷикистон шикори хирси хокистарӣ ё хирси маллаи тиёншонӣ манъ аст, зеро он ба “Китоби сурх” ворид шудааст. Тибқи қавонини Тоҷикистон, шикори ин хирс ҷаримаи ҳангуфтеро дар ҳадди 550 нишондиҳандаи барои ҳисобҳо дар пай дорад, ки агар дар соли 2022 ин рақам 68 сомонӣ бошад, ҷарима барои шикори ғайриқонунии хирси маллаи тиёншонӣ 37 ҳазору 400 сомониро ташкил медиҳад. Бино ба иттилоъи Агентии хоҷагии ҷангали Тоҷикистон, соли 2020 дар ноҳияи Шаҳристони вилояти Суғд як ҷангалбон ба маблағи 31 ҳазору 900 сомонӣ ҷарима шуда буд, ки он замон нишондиҳандаи барои ҳисобҳо 58 сомонӣ буд. Аз “Китоби Сурх” бигзарем, хатари хирсҳо ба ҷону моли мардуми мулкиро чӣ гуна метавон маҳор кард? Шикори хирс бо иҷозаи Кумитаи ҳифзи зисти Тоҷикистон ва пардохти маблағи муайян имконпазир аст. Коршиносон мегӯянд, хирсҳоро бояд аз тариқи қонунӣ нобуд кард ва ё тур дод, то ба молу мулки мардум ҳамла накунанд.
https://sputnik.tj/20230418/saydi-mohi-tojikiston-man-1056540700.html
https://sputnik.tj/20230319/sheralizoda-ob-shudani-piryakh-tojikiston-1055617954.html
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
2023
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Хабарҳо
tg_TJ
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rosiya Segodnya“
чаро, ҳамла, хирс, чорво, мардум, лахш
чаро, ҳамла, хирс, чорво, мардум, лахш
"Хирсҳои хашмгин": Чаро ҳамла ба чорвои мардум дар Лахш зиёд шудаст?
15:31 15.05.2023 (Навсозишуда: 20:49 16.05.2023) Эксклюзив
Сокинони маҳаллӣ афзоиши ҳамлаи хирсҳо дар Лахшро ба шикорашон дар ноҳияи Чоналайи Қирғизистон рабт медиҳанд, ки дар натиҷа бархеяшон ба Тоҷикистон гурехтаанд
ДУШАНБЕ, 15 май — Sputnik. Даҳҳо сар чорвои хурду бузург дар шарқи Тоҷикистон туъмаи хирс шудаанд, ки аммо сокинон ҳаққи шикори онро надоранд, чун ҷарима ҳангуфт дар пай дорад.
Ҳамлаи хирсҳо ба молу мулк, мардуми бархе аз ҷамоатҳои ноҳияро ҷиддан нигарон кардааст. Суннатулло, як чӯпони сокини деҳаи Корвонгузари ҷамоати деҳоти Нурафшон дар пайи ҳамлаи як хирс ва ду хирсбача беш аз 50 гӯсфанди худу ду шарикашро, ки дар манзилаш нигаҳдорӣ мешуданд, аз даст додааст.
“Хирс бо бачаҳояш вориди оғил шуда, аз як сар гӯсфандонро бо дандон газидаву бо дастонаш зада, куштааст. Хирсбачаҳояш аз ду тараф молро ҷамъ мекунанд ва модарашон онҳоро нобуд мекунад. Аксарияти кулли гӯсфандон ҳаром мурданд ва онҳоро бурда, партофтем”, - гуфт ӯ.
Як таҳқиқи сарсарии Sputnik Тоҷикистон нишон дод, ки чандин мавриди сабтношуда вуҷуд дорад ва вазъ нигаронкунанда аст. Дар асл сокинони чанд ҷамоати деҳоти ноҳияи Лахш амалан таҳти ҳамлаҳои мукаррари хирсҳо қарор гирифтаанд. Дар баробари бузу гӯсфанд хирсҳо чорвои калони мардумро низ нобуд кардаанд.
Бино ба маълумоти сокинон, хирсҳо ҳамвора киштзори мардумро ҳам вайрон карда, ҳамчунин гусолахонаҳо ва ҳайлоқҳоро ҳадафи ҳамла қарор медиҳанд.
Ба қавли онҳо, бино ба иттифоқоти як моҳи ахир ва тарс аз ҳамалоти хирсҳо наметавонанд чорвои худро ба чаро баранд. Дар деҳаи Зарринрӯди Лахши боло ҳатто онҳое, ки аз дару девори оғилҳои худ дилпур нестанд, чорвояшонро ба хонаи онҳое мебаранд, ки оғилҳои амну беҳтар доранд.
Гузашта аз молу мулк, онҳо ҳатто ба одамон низ ҳамла мекунанд. Соли 2017 хирсҳо Тавалдӣ Каримов, як чӯпони мутаваллиди соли 1958 аз деҳаи Ширинчашмаи ҷамоати деҳоти Лахши Болоро ба ҳалокат расонда буданд.
Ду соли қабл хирсҳо ду кӯдакро дар деҳаи дигари ин ҷамоат Ҳазорчашма дошта, шатта мезананд, ки ба бахти онҳо, вақте фирор мекунанд, хирсҳо онҳоро таъқиб намекунанд.
Ба қавли сокинон, далели афзойиши хирсҳо дар ноҳияи Лахш қабл аз ҳама иҷоза пайдо кардани шикори онҳо дар ноҳияи Чоналайи вилояти Ӯши Қирғизистон аст, ки дар пайи он маҷбур мешаванд ба ноҳияи Лахши Тоҷикистон фирор кунанд.
Абдукарим Аҳмадов, райиси Парки миллӣ, ки ҳудуди 40%-и қаламрави кишвар ва умдатан кӯҳистони Навоҳии тобеъи ҷумҳурӣ ва Бадахшони Тоҷикистон дарбар мегирад, мегӯяд, дар куҳҳои Помир фақат як навъи хирс - хирси маллаи тиёншонӣ зиндагӣ мекунад.
Ин хирсҳо ба қад то 2 ва ҳангоми ҳаракат то як метр баландӣ дорад.
“Аксари онҳо ду сол баъд ду бача мекунанд, теъдоди каме аз онҳо як бача мекунад. Дар ҳоли ҳозир дар Парки миллӣ ҳудуди 70 хирс зиндагӣ мекунанд, аммо ба назар мерасад, теъдоди онҳо афзудааст ва як таҳқиқи ҷадид лозим аст, то дақиқ кунем, ки дар асл теъдоди онҳо чӣ қадар шудааст”, - гуфт Аҳмадов.
Дар Тоҷикистон шикори хирси хокистарӣ ё хирси маллаи тиёншонӣ манъ аст, зеро он ба “Китоби сурх” ворид шудааст.
Тибқи қавонини Тоҷикистон, шикори ин хирс ҷаримаи ҳангуфтеро дар ҳадди 550 нишондиҳандаи барои ҳисобҳо дар пай дорад, ки агар дар соли 2022 ин рақам 68 сомонӣ бошад, ҷарима барои шикори ғайриқонунии хирси маллаи тиёншонӣ 37 ҳазору 400 сомониро ташкил медиҳад.
Бино ба иттилоъи Агентии хоҷагии ҷангали Тоҷикистон, соли 2020 дар ноҳияи Шаҳристони вилояти Суғд як ҷангалбон ба маблағи 31 ҳазору 900 сомонӣ ҷарима шуда буд, ки он замон нишондиҳандаи барои ҳисобҳо 58 сомонӣ буд.
Аз “Китоби Сурх” бигзарем, хатари хирсҳо ба ҷону моли мардуми мулкиро чӣ гуна метавон маҳор кард? Шикори хирс бо иҷозаи Кумитаи ҳифзи зисти Тоҷикистон ва пардохти маблағи муайян имконпазир аст. Коршиносон мегӯянд, хирсҳоро бояд аз тариқи қонунӣ нобуд кард ва ё тур дод, то ба молу мулки мардум ҳамла накунанд.
