https://sputnik.tj/20210902/ima-hukmroni-jahon-1042029369.html
ИМА дигар наметавонад ҷанг кунад: бо кадом роҳ Амрико ҳукмронӣ хоҳад кард?
ИМА дигар наметавонад ҷанг кунад: бо кадом роҳ Амрико ҳукмронӣ хоҳад кард?
Sputnik Тоҷикистон
Магар Амрико стратегияи глобалии худро тағйир медиҳад - дар ниҳоят, Ҷо Байден аз хотима ёфтани интервенсияи Амрико хабар дод?
2021-09-02T20:00+0500
2021-09-02T20:00+0500
2021-09-02T20:00+0500
дар ҷаҳон
сиёсат
амният ва мудофиа
има
афғонистон
ироқ
ҷо байден
https://cdnn1.img.sputnik.tj/img/07e5/04/0f/1038500600_0:320:3073:2048_1920x0_80_0_0_67f1729289efc703e4bcec8959b902c5.jpg
ДУШАНБЕ, 2 сен — Sputnik, Петр Акопов. Магар Амрико стратегияи глобалии худро тағйир медиҳад - дар ниҳоят, Ҷо Байден аз хотима ёфтани интервенсияи Амрико хабар дод? Аввал, вазири дифои ӯ Ллойд Остин, дар бораи хуруҷи комили нерӯҳои амрикоӣ аз Афғонистон, гуфт, ки "ҷангҳои анъанавӣ Амрикоро аз байн бурданд - ва даврони онҳо ба охир расид" ва сипас худи президенти ИМА ин ақидаро тасдиқ кард."Саҳифаеро дар сиёсати хориҷии худ, ки кишвари мо дар тӯли 20 соли охир идома дод пӯшида, мо бояд аз хатогиҳои худ сабақ гирем. Қарор дар бораи Афғонистон натанҳо ба Афғонистон дахл дорад. Сухан дар бораи амалиётҳои бузурги низомӣ барои аз нав сохтани кишварҳои дигар меравад. Дур шудан аз ин ҷаҳонбинӣ ва густариши миқёси нерӯҳо моро дар хона қавитар, муассиртар ва бехатартар месозад".Байден нокомиро дар Афғонистон бо он шарҳ дод, ки "мо як рисолати зиддитеррористӣ доштем, ки ҳадафи он мубориза бо террористон ва қатъи ҳамлаҳо буд. Аммо он ба бунёди миллат, ба талошҳо барои эҷоди як кишвари демократӣ, муттаҳид, ки дар тӯли садсолаҳои таърихи ин кишвар ҳеҷ гоҳ ин тавр нашудааст, табдил ёфт.Оддӣ карда гӯем, мо як вазифаи ҳалнашавандаро ба дӯш гирифтем, мо мехостем мардуми ваҳшӣ, фарзандони кӯҳҳоро соҳибтамаддун кунем, ҳеҷ чиз рӯй надод - бинобар ин мо дигар ин корро нахоҳем кард. Мо ҳоло ҳам аз ҳама беҳтар, пешрафта, интихобшуда ва қавитарем, аммо ҳоло дигар мо низомиёни худро барои сарнагун кардани ҳукуматҳои хориҷӣ нахоҳем фиристод.Оё Амрико воқеан аз мудохилаи низомӣ дар хориҷа даст мекашад ва ҷаҳон метавонад ҳадди аққал дар ин бор каме истироҳат кунад? Барои ҷавоб додан ба ин савол, аввал бояд мувофиқат кард, ки мо дар бораи кадом Амрико сухан меронем - Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ё раҳбари ҷаҳони Ғарб, ки лоиҳаи Атлантикаи ҷаҳонишавиро тарғиб мекунад? Дар бораи як давлати миллӣ - ё дар бораи як нерӯи сермиллате, ки дар заминаи "принсипҳои либералии универсалӣ" тартиботи ҷаҳонии барояш мусоидро бунёд мекунад? Оё умуман як давлати миллии ИМА вуҷуд дорад? Сарнагун нашудани Трамп баръаксро исбот мекунад - дар акси ҳол, манфиатҳо ва ҳуқуқҳои миллии худи мардуми Амрико ба таври дағалона ва ошкоро поймол намешуданд. Иёлоти Муттаҳида муддати тӯлонӣ гаравгони элитаи глобалистии худ аст, ки ният надорад ақибнишинӣ кунад ё ҳадафҳои глобалиро тарк намояд. Пас оё Байден маккорӣ мекунад?Не, ӯ он чизеро, мегӯяд, ки фикр мекунад: Иёлоти Муттаҳида воқеан ба мудохилаи глобалӣ ниёз надорад. Яъне, онҳо қодиранд аксари кишварҳои ҷаҳонро мағлуб кунанд ва ишғол кунанд - аммо аз ин чӣ фоида? Охир, Амрико на танҳо мехоҳад ҷаҳонро назорат кунад, балки мехост дар он як тартиботи ҷаҳонии "дуруст" -ро бар асоси арзишҳои хеле либералӣ эҷод кунад. Яъне, доштани назорати идеологӣ бар ҷаҳон, албатта, тавассути назорати низомӣ (на ишғол, балки ҳузури қудрате бар ҳар душман ва ҳар эътилоф) ва бартарии молию иқтисодӣ.Вай мехост дар муборизаи муқаррарии геополитикӣ дар сатҳи боло ғолиб ояд - аммо дар ниҳоят вай ҳатто дар сатҳи геополитикаи "оддӣ" онро аз даст дод. Чаро ИМА ба ишғоли Ироқ ва Афғонистон ниёз дошт? Барои мубориза бо террор, назорати нафт ё назорати ҳероин? Не, барои ислоҳоти Ховари Миёна, нигоҳ доштани равандҳои зидди Ғарб дар ҷаҳони ислом ва дар ниҳоят назорат кардани Авруосиё. Дар натиҷаи мудохилаи низомӣ чӣ ҳосил шуд? Ҳамааш баръакс - аз он ҷумла нафрати афзоянда ба Амрико дар ҷаҳони ислом ва ноумедӣ аз эътимоднокии Иёлоти Муттаҳида аз муштариён ва муттаҳидонаш (ки на пас аз тарки Афғонистон, балки тақрибан даҳ сол пеш оғоз шуда буд). Аммо Амрико на танҳо мавқеи худро дар сатҳи ҷаҳон бадтар кардааст, балки дар дохил низ заиф ва тақсим шудааст. Дар чунин шароит, вақти даъво ба гегемонияи ҷаҳонӣ нест - танҳо лозим аст, ки ба манзили зимистонӣ ақибнишинӣ кард ва саломатии худро барқарор намуд.Дарвоқеъ, маҳз ҳамин чизро Трамп пешниҳод кардааст - танҳо ӯ ба рисолати ҷаҳонии Иёлоти Муттаҳида, ба ҷаҳонишавӣ ва атлантизм ҳеҷ иртиботе надошт. Вай воқеан мехост, ки Иёлоти Муттаҳидаи Амрикоро барқарор кунад ва мустаҳкам намояд, аммо на барои он ки бо қувваи нав ба сохтмони Бурҷи Бузург, яъне тартиботи ҷаҳонии либералӣ баргардад. Не, Трамп ҷаҳонро ҳамчун мубориза байни марказҳои мухталифи қудратҳо ва тамаддунҳо мешуморад - аммо "ботлоқи Вашингтон", ки ӯро аз байн бурд, ба ҷаҳон ҳамчун ба қаламрави ҳукмронии Амрико менигарад. Чунин нуқтаи назари масеҳӣ, ҳисси "интихобкардаи Худо" -и онҳо аслан ба элитаи амрикоӣ хос буд (аз квакерҳои протестантии англисӣ ташкил шудааст), аммо танҳо дар асри 20 ба давлатҳо дар ҷараёни амалисозии лоиҳа имконоти мувофиқ дода шуд.Дар омади гап, дар Аврупои ишғолшуда, пеш аз ҳама дар Олмон, Иёлоти Муттаҳида расман ҳамон кореро мекард, ки дар Афғонистон - як давлати дуруст ва демократӣ барпо мекард. Онҳо маҳз ҳамин чизро дар Ҷопон карданд - ва дар ин кор ба баъзе муваффақиятҳо ноил шуданд. Ҳадди аққал, ҳоло ба назари онҳо чунин менамояд, дар ҳоле ки Токио бо иттифоқи низомӣ ва пойгоҳ дар Окинава бо Вашингтон зич алоқаманд аст. Аммо ин чизҳои муқоисанашаванда аст- бунёди волоияти қонун дар Олмон ва Афғонистон? Дар ҳолати аввал, танҳо ба дубора эҷод кардани сиёсати мавҷудбуда кумак лозим буд ва дар дуввум, маҷбур кардан? Хуб, ин аз он вобаста аст, ки шумо ба он чӣ назар доред - аниқтараш, агар мо шариат ва сохтори исломии ҷомеаро ғайриқонунӣ ва нодуруст ҳисоб кунем. Охир, Афғонистон модели хоси сохтори ҳуқуқӣ дошт, аммо ба хориҷиён, яъне амрикоиҳо тамоман таваҷҷӯҳ намекард.Онҳо на танҳо аз шариат метарсиданд, онҳо ҳатто қарори бозгашт ба тахти подшоҳ Зоҳиршоҳро (дар соли 1973 барканоршуда) манъ карданд, ки онро соли 2002 Лоя Ҷирга - шӯрои ҳамаи қабилаҳои Афғонистон - овози воқеии мардум қабул мекард.Азбаски амрикоиҳо мехостанд интихоботи демократӣ баргузор шавад? Не, зеро онҳо дар ҷомеаи Афғонистон чизеро намефаҳмиданд ва ба мушкилоти онҳо парвое надоштанд.Оё эътиқоди масеҳӣ ба имкони барпо кардани салтанати Худо дар рӯи замин вуҷуд дошт, илова бар ин, бо гузоштани меъёрҳо ва тарзи зиндагии як тамаддун ба тамаддуни дигар, интиқоли қоидаҳои одамони дигар ба ягон ҷои дунё? Ва ин ҳам. Аммо муҳимтар аз ҳама беҳурматии бепоён нисбати сокинони маҳаллӣ, муносибат ба онҳо чун нисбат ба ваҳшиён буд. Яъне, ҳама чизҳое, ки дар тӯли садсолаҳои колонизатсия дар ҳама ҷо дар ҷаҳон "сафедпӯст" -и англо-саксониро фарқ мекунониданд. Ва чӣ, ҳоло Амрико аз чунин муносибат даст мекашад? Албатта не. Вай аз "амалиётҳои бузурги низомӣ барои аз нав барқарор кардани кишварҳои дигар" даст мекашад. Гап сари он нест, ки "амалиётҳои низомии миёна", ҷоизанд. Чизи асосӣ бетағйир боқӣ мемонад: худи муносибат ба ҳамаи бегонагон чун ба ваҳшиён ва ҳадафи асосӣ ҳукмронии ҷаҳонӣ тавассути дубора сохтани тамоми ҷаҳон тибқи нақшаи худ аст. Бо фишори сиёсӣ, идеологӣ, молиявӣ, фарҳангӣ, равонӣ метавон ба душман зарари калон расонд. Ҳамин тавр, Амрико хайрухуш мекунад, аммо ба ҳеҷ куҷо намеравад - ҳадди аққал то он ки дубора ба як давлати миллӣ табдил ёбад. Хуб, ё ду давлат.
https://sputnik.tj/20210901/ima-afghoniston-siloh-jang-betartibi-boqi-1041993523.html
https://sputnik.tj/20210831/anjom-huzur-ima-afghoniston-1041975174.html
https://sputnik.tj/20210826/tolibon-iqtisod-ima-rahna-1041908657.html
https://sputnik.tj/20210818/ima-tolibon-asliha-bagrom-1041716846.html
https://sputnik.tj/20210817/ima-odamon-rusiya-zarba-zad-1041690561.html
има
афғонистон
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2021
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Хабарҳо
tg_TJ
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Тоҷикистон
info@sputnik.tj
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
има, сиёсат, ҷаҳон,
ДУШАНБЕ, 2 сен — Sputnik, Петр Акопов. Магар Амрико стратегияи глобалии худро тағйир медиҳад - дар ниҳоят, Ҷо Байден аз хотима ёфтани интервенсияи Амрико хабар дод?
Аввал, вазири дифои ӯ Ллойд Остин, дар бораи хуруҷи комили нерӯҳои амрикоӣ аз Афғонистон, гуфт, ки "ҷангҳои анъанавӣ Амрикоро аз байн бурданд - ва даврони онҳо ба охир расид" ва сипас худи президенти ИМА ин ақидаро тасдиқ кард.
"Саҳифаеро дар сиёсати хориҷии худ, ки кишвари мо дар тӯли 20 соли охир идома дод пӯшида, мо бояд аз хатогиҳои худ сабақ гирем. Қарор дар бораи Афғонистон натанҳо ба Афғонистон дахл дорад. Сухан дар бораи амалиётҳои бузурги низомӣ барои аз нав сохтани кишварҳои дигар меравад. Дур шудан аз ин ҷаҳонбинӣ ва густариши миқёси нерӯҳо моро дар хона қавитар, муассиртар ва бехатартар месозад".
Байден нокомиро дар Афғонистон бо он шарҳ дод, ки "мо як рисолати зиддитеррористӣ доштем, ки ҳадафи он мубориза бо террористон ва қатъи ҳамлаҳо буд. Аммо он ба бунёди миллат, ба талошҳо барои эҷоди як кишвари демократӣ, муттаҳид, ки дар тӯли садсолаҳои таърихи ин кишвар ҳеҷ гоҳ ин тавр нашудааст, табдил ёфт.
Оддӣ карда гӯем, мо як вазифаи ҳалнашавандаро ба дӯш гирифтем, мо мехостем мардуми ваҳшӣ, фарзандони кӯҳҳоро соҳибтамаддун кунем, ҳеҷ чиз рӯй надод - бинобар ин мо дигар ин корро нахоҳем кард. Мо ҳоло ҳам аз ҳама беҳтар, пешрафта, интихобшуда ва қавитарем, аммо ҳоло дигар мо низомиёни худро барои сарнагун кардани ҳукуматҳои хориҷӣ нахоҳем фиристод.
Оё Амрико воқеан аз мудохилаи низомӣ дар хориҷа даст мекашад ва ҷаҳон метавонад ҳадди аққал дар ин бор каме истироҳат кунад?
Барои ҷавоб додан ба ин савол, аввал бояд мувофиқат кард, ки мо дар бораи кадом Амрико сухан меронем - Иёлоти Муттаҳидаи Амрико ё раҳбари ҷаҳони Ғарб, ки лоиҳаи Атлантикаи ҷаҳонишавиро тарғиб мекунад?
Дар бораи як давлати миллӣ - ё дар бораи як нерӯи сермиллате, ки дар заминаи "принсипҳои либералии универсалӣ" тартиботи ҷаҳонии барояш мусоидро бунёд мекунад?
Оё умуман як давлати миллии ИМА вуҷуд дорад? Сарнагун нашудани Трамп баръаксро исбот мекунад - дар акси ҳол, манфиатҳо ва ҳуқуқҳои миллии худи мардуми Амрико ба таври дағалона ва ошкоро поймол намешуданд.
Иёлоти Муттаҳида муддати тӯлонӣ гаравгони элитаи глобалистии худ аст, ки ният надорад ақибнишинӣ кунад ё ҳадафҳои глобалиро тарк намояд. Пас оё Байден маккорӣ мекунад?
Не, ӯ он чизеро, мегӯяд, ки фикр мекунад: Иёлоти Муттаҳида воқеан ба мудохилаи глобалӣ ниёз надорад. Яъне, онҳо қодиранд аксари кишварҳои ҷаҳонро мағлуб кунанд ва ишғол кунанд - аммо аз ин чӣ фоида?
Охир, Амрико на танҳо мехоҳад ҷаҳонро назорат кунад, балки мехост дар он як тартиботи ҷаҳонии "дуруст" -ро бар асоси арзишҳои хеле либералӣ эҷод кунад. Яъне, доштани назорати идеологӣ бар ҷаҳон, албатта, тавассути назорати низомӣ (на ишғол, балки ҳузури қудрате бар ҳар душман ва ҳар эътилоф) ва бартарии молию иқтисодӣ.
Вай мехост дар муборизаи муқаррарии геополитикӣ дар сатҳи боло ғолиб ояд - аммо дар ниҳоят вай ҳатто дар сатҳи геополитикаи "оддӣ" онро аз даст дод. Чаро ИМА ба ишғоли Ироқ ва Афғонистон ниёз дошт? Барои мубориза бо террор, назорати нафт ё назорати ҳероин? Не, барои ислоҳоти Ховари Миёна, нигоҳ доштани равандҳои зидди Ғарб дар ҷаҳони ислом ва дар ниҳоят назорат кардани Авруосиё.
Дар натиҷаи мудохилаи низомӣ чӣ ҳосил шуд? Ҳамааш баръакс - аз он ҷумла нафрати афзоянда ба Амрико дар ҷаҳони ислом ва ноумедӣ аз эътимоднокии Иёлоти Муттаҳида аз муштариён ва муттаҳидонаш (ки на пас аз тарки Афғонистон, балки тақрибан даҳ сол пеш оғоз шуда буд). Аммо Амрико на танҳо мавқеи худро дар сатҳи ҷаҳон бадтар кардааст, балки дар дохил низ заиф ва тақсим шудааст. Дар чунин шароит, вақти даъво ба гегемонияи ҷаҳонӣ нест - танҳо лозим аст, ки ба манзили зимистонӣ ақибнишинӣ кард ва саломатии худро барқарор намуд.
Дарвоқеъ, маҳз ҳамин чизро Трамп пешниҳод кардааст - танҳо ӯ ба рисолати ҷаҳонии Иёлоти Муттаҳида, ба ҷаҳонишавӣ ва атлантизм ҳеҷ иртиботе надошт. Вай воқеан мехост, ки Иёлоти Муттаҳидаи Амрикоро барқарор кунад ва мустаҳкам намояд, аммо на барои он ки бо қувваи нав ба сохтмони Бурҷи Бузург, яъне тартиботи ҷаҳонии либералӣ баргардад.
Не, Трамп ҷаҳонро ҳамчун мубориза байни марказҳои мухталифи қудратҳо ва тамаддунҳо мешуморад - аммо "ботлоқи Вашингтон", ки ӯро аз байн бурд, ба ҷаҳон ҳамчун ба қаламрави ҳукмронии Амрико менигарад.
Чунин нуқтаи назари масеҳӣ, ҳисси "интихобкардаи Худо" -и онҳо аслан ба элитаи амрикоӣ хос буд (аз квакерҳои протестантии англисӣ ташкил шудааст), аммо танҳо дар асри 20 ба давлатҳо дар ҷараёни амалисозии лоиҳа имконоти мувофиқ дода шуд.
Дар омади гап, дар Аврупои ишғолшуда, пеш аз ҳама дар Олмон, Иёлоти Муттаҳида расман ҳамон кореро мекард, ки дар Афғонистон - як давлати дуруст ва демократӣ барпо мекард. Онҳо маҳз ҳамин чизро дар Ҷопон карданд - ва дар ин кор ба баъзе муваффақиятҳо ноил шуданд. Ҳадди аққал, ҳоло ба назари онҳо чунин менамояд, дар ҳоле ки Токио бо иттифоқи низомӣ ва пойгоҳ дар Окинава бо Вашингтон зич алоқаманд аст.
Аммо ин чизҳои муқоисанашаванда аст- бунёди волоияти қонун дар Олмон ва Афғонистон? Дар ҳолати аввал, танҳо ба дубора эҷод кардани сиёсати мавҷудбуда кумак лозим буд ва дар дуввум, маҷбур кардан? Хуб, ин аз он вобаста аст, ки шумо ба он чӣ назар доред - аниқтараш, агар мо шариат ва сохтори исломии ҷомеаро ғайриқонунӣ ва нодуруст ҳисоб кунем. Охир, Афғонистон модели хоси сохтори ҳуқуқӣ дошт, аммо ба хориҷиён, яъне амрикоиҳо тамоман таваҷҷӯҳ намекард.
Онҳо на танҳо аз шариат метарсиданд, онҳо ҳатто қарори бозгашт ба тахти подшоҳ Зоҳиршоҳро (дар соли 1973 барканоршуда) манъ карданд, ки онро соли 2002 Лоя Ҷирга - шӯрои ҳамаи қабилаҳои Афғонистон - овози воқеии мардум қабул мекард.
Азбаски амрикоиҳо мехостанд интихоботи демократӣ баргузор шавад? Не, зеро онҳо дар ҷомеаи Афғонистон чизеро намефаҳмиданд ва ба мушкилоти онҳо парвое надоштанд.
Оё эътиқоди масеҳӣ ба имкони барпо кардани салтанати Худо дар рӯи замин вуҷуд дошт, илова бар ин, бо гузоштани меъёрҳо ва тарзи зиндагии як тамаддун ба тамаддуни дигар, интиқоли қоидаҳои одамони дигар ба ягон ҷои дунё?
Ва ин ҳам. Аммо муҳимтар аз ҳама беҳурматии бепоён нисбати сокинони маҳаллӣ, муносибат ба онҳо чун нисбат ба ваҳшиён буд. Яъне, ҳама чизҳое, ки дар тӯли садсолаҳои колонизатсия дар ҳама ҷо дар ҷаҳон "сафедпӯст" -и англо-саксониро фарқ мекунониданд.
Ва чӣ, ҳоло Амрико аз чунин муносибат даст мекашад?
Албатта не. Вай аз "амалиётҳои бузурги низомӣ барои аз нав барқарор кардани кишварҳои дигар" даст мекашад.
Гап сари он нест, ки "амалиётҳои низомии миёна", ҷоизанд. Чизи асосӣ бетағйир боқӣ мемонад: худи муносибат ба ҳамаи бегонагон чун ба ваҳшиён ва ҳадафи асосӣ ҳукмронии ҷаҳонӣ тавассути дубора сохтани тамоми ҷаҳон тибқи нақшаи худ аст.
Бо фишори сиёсӣ, идеологӣ, молиявӣ, фарҳангӣ, равонӣ метавон ба душман зарари калон расонд.
Ҳамин тавр, Амрико хайрухуш мекунад, аммо ба ҳеҷ куҷо намеравад - ҳадди аққал то он ки дубора ба як давлати миллӣ табдил ёбад. Хуб, ё ду давлат.
