ДУШАНБЕ, 21 сен — Sputnik. Дар сабқати интихоботи президентии Тоҷикистон ҳоло 5 нафар, ба шумули Эмомалӣ Раҳмон, раисҷумҳури феълӣ ва раисони чор ҳизби дигар нерӯозмоӣ мекунанд.
Дар интихоботи қаблӣ низ айни ҳамин манзара буд. Аммо ин дафъа вақте Фаромуз Иргашов, як ҳуқуқшинос ё ҳимоячии оддӣ ва он ҳам тариқи худпешбарӣ аз тасмими худ хабар дод, сару садоҳои зиёде ба миён омад. Бархе мегуфтанд, ӯ як бозигари "худӣ" – и ҳукумат аст, бархеи дигар ба ин бовар буданд, ки ӯро кадом дастҳое аз хориҷу дохил ба ин майдон партоб кардаанд.
Sputnik Тоҷикистон ба суҳбати Фаромуз Иргашов рафт, то парда аз рӯи ин ҳама гуфтугузорҳо бардорад.
- Суҳбатро аз ин сар кунем, ки бархе мегуфтанд, Шумо як тарҳи ҳукуматед, бархе ҳам ҳадс заданд, ки Шумо кадом як неруҳои хориҷӣ вориди майдон кардаанд. Шумо чӣ мегӯед?
- Мардуми мо мегӯяд: "каҷ шину рост гӯ". Маро мушкилоти мардум, қабл аз ҳама коррупсия ва қонуншиканиҳо аз сӯи як идда мансабдорон ба майдон овард. Ман дар суҳбати аввалини худам ин нуктаро гуфта будам.
Ҳизби кишоварзии Тоҷикистон: барои иштирок дар интихобот 260 ҳазор имзо ҷамъ кардем
Ҳарфи ин, ки маро хориҷиҳо ба майдон оварда бошанд, аз аввал буд. Як бор аз мақомот ба назди ман омаданд. Ташвиши онҳо ин буд, ки мегуфтанд, ҳоло бачаи ҷавонӣ, хеле чизҳоро намефаҳмӣ, дунёро бин, ки чӣ мегузарад, ба сари давлатҳо чӣ омадааст. Мепурсиданд, ки бо мухолифин дар Аврупову кишварҳои хориҷӣ тамос дорӣ, ё не.
- Шумо чӣ мегуфтед?
- Ростӣ, агар ман ҳам ба ҷои онҳо мебудам, чунин ташвиш мекашидам. Аммо ман ба онҳо гуфтам, ки фақат ба мардуми оддӣ ва давлати Тоҷикистон такя мекунам, зеро аз ҳисоби онҳо хондаму ҳуқуқшинос шудам. Ҳоло ҳам нони ин давлату мардуми худамро мехӯрам. Пас чаро хиёнат кунаму дар хизмати кадом як кишвари хориҷӣ бошам? Ҳар кишвари хориҷӣ манфиати худро дорад ва Тоҷикистон низ. Барои мо манфиати Тоҷикистон аз ҳама болост. Ман ба ягон нерӯи оппозитсионӣ дар дохил ё хориҷ аслан бовар надорам. Фақат ба мардуми худам бовар мекунам. Ҳамчун ҳимоячӣ низ дар хизмати ҳамин мардум ҳастам.
Вақте ин ҳарфҳоро гуфтаму фаҳмиданд, дигар коре бо ман нагирифтанд.
- Ин овозаҳо, ки ба Шумо мақомот фишор оварданд, сиҳат надоранд?
- Ҳамин овозаҳо маро ба ташвиш оварданд. Ягон фишору таҳдид аслан вуҷуд надошт. Ягон монеаи ҷиддӣ эҷод накарданд. Ҳаққонӣ ва мардона мегӯям. Тарс надорам. Агар мебуд, ҳатман изҳорот пахш мекардам, мегуфтам, ки фалон мақомот чунин карду чунон.
Фақат як монеа буд дар оғози кор, ки қариб даҳ рӯз натавонистам намояндаи КМИР дар Бадахшонро пайдо кунам, то масъалаи ҳуҷҷатҳоро баррасӣ кунем. Мерафтам, ки дар дафтараш нест. Мегуфтанд, ки Душанбе рафтааст. Омад. Занг зада гуфтам, ки чӣ мехоҳам. Гуфт, фардо занг зан. Фардо занг задам, тилфонашро набардошт. Ба як азоб ӯро пайдо карда, масъаларо баррасӣ кардем ва ман шуруъ кардам ба кор бо мардум. Ҳамин қадар монеа буд.
Дар як рӯз 17 ҳазор имзо
- Корро аз чӣ шурӯъ кардед?
- Дар қонун мушаххас омадааст: ҳамон рӯз, ки Комиссияи марказии интихобот ва раъйгирӣ (КМИР) санаи интихоботро эълон дошт, ҳамон рӯз сабқат шуруъ мешавад. Дар оғоз бо аъзои ситодам маслиҳат кардем, ки аввал имзо ҷамъ оварда, пас ба мардум муроҷиат кунем. Дидем, ки аз ин роҳ намешавад. Сипас ба мардум муроҷиат кардем, то барои ҷамъ овардани имзо кӯмак кунанд.
Номзадҳо дар шаҳри Душанбе ба зиёиён ва намояндагони касбу кори гуногуни чӣ ваъда доданд?
- Чӣ қадар имзо ҷамъ овардед?
- Тайи як моҳ 83 ҳазору 756 имзо ҷамъ овардем. Тими мо сахт кор кард. Аз тамоми ҷумҳурӣ – Суғд, Хатлон, Бадахшон ва муҳоҷирину тоҷикистониёне, ки дар хориҷ аз кишвар – Русия, Аврупо, Амрико ва ғайра зиндагӣ мекарданд, имзоҳо омаданд. Аз рӯи фоиз 60% имзоҳоро дар дохил, 40% аз хориҷ ҷамъ шуд.
25 то 30 нафаре пайдо шуданд, ки холисона ва бидуни музд кӯмак карданд. Дар Бадахшон худи стоди мо дастрасӣ дошт, дар навоҳиву вилоятҳои дигар аз шиносҳоямон истифода кардем. Бовар намекунед, аз ҳама зиёд аз Хатлон имзо омад. Аз Бадахшон ҳамагӣ 41, аз ҷумла зодгоҳам Хоруғ 11 ҳазор имзо ҷамъ шуд. Бақия имзоҳо ҳама аз навоҳиву вилоятҳои кишвар ва шаҳрвандони мо дар хориҷа буданд.
Як нуктаро барои онҳое, ки мардуми Тоҷикистонро ба маҳалҳо тақсим карданӣ мешаванд, бигӯям. Дар замони ҷамъ овардани имзоҳо на фақат дар Бадахшон, балки дигар гӯшаву канори Тоҷикистон тасмими маро хеле самимона қабул карданд. Чӣ дар дохил ва чӣ дар хориҷ ҳар кӣ ҳар чӣ аз дасташ омад, кӯмак кард. Ман аз ҳамаи онҳо сипосгузорам.
- Ин имзоҳо чӣ тавр ба дасти Шумо мерасиданд?
- Масалан, дар 15 варақ 2 ҳазор имзоро сканер карда фиристоданд. Бархе ҳам якнафарӣ бо вайбер ё почта ирсол мекарданд. Ном, номи хонаводагӣ, ҷои зист ва ғайра мушаххасот ҳатман зикр мешуд.
Харҷ, шикоят ва шахсияти Эмомалӣ Раҳмон
- Фаромуз, ин ҳама даводавҳо дар маъракаи интихоботӣ харҷ мехоҳад. Харҷи Шумо, ба истилоҳ, аз кисаи кӣ буд?
- Ҳама ройгон буд. Масалан, як нафар мошин дошт, дигарӣ барои он сӯзишворӣ мехарид ва нафарони дигар фикри хӯроку хобу хези гуруҳи кориро мекарданд. Бовар кунед, дар се рӯз 17 ҳазор имзо ҷамъ шуд.
Интихоботи президенти Тоҷикистон: муҳиммот
Ман фақат як манбаъи даромад дорам, ки он ҳам маошам аст. Дар сурати гузаштан аз сабти ном дар КМИР ба шуъбаи молияи вилоят муроҷиат мекардам, зеро тибқи қонун, харҷи маъракаи интихоботии як номзад аз ҳисоби буҷаи давлат аст.
- Ҳоло Шумо, ки номзад нестед, ягон шикоят надоред?
- Чаро шикоят кунам? Агар метавонистам, ки тамоми имзоҳоро ҷамъ кунам, ҳатман аснодамро барои номзадӣ пешниҳод мекардам. Аммо чаҳорчӯби қонун ҳамин аст. Агар КМИР номзадии маро бо вуҷуди ин ки тамоми ҳуҷҷатҳоро доштам, рад мекард, он гоҳ асос мешуд, ки боз ҳам дар чаҳорчӯби қонун ба тамоми зинаҳои судӣ муроҷиат кунам. То СММ менавиштам. Ором наменишастам. Аммо асос, ки нест, наметавонам, ки аз чаҳорчӯби қонун бароям ва қонунро нақз кунам.
- Барои бисёриҳо ин нукта ҷолиб аст, ки Шумо чӣ тур бо Эмомалӣ Раҳмон, як шахсияте, ки тайи қариб 30 соли ахир дастоварди зиёду гузаштаи хеле дурахшони сиёсӣ дорад ва дар сатҳи минтақаву ҷаҳон низ шинохта шудааст, чӣ тавр мехостед рақобат кунед?
- Агар воқеӣ бинем, шансу имкониятҳои банда нисбати Пешвои миллат, президенти муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хеле кам буданд. Ман ба шахсияти он кас эҳтироми бузург қоилам. Ҳадафи ман ҳатман президент шудан ё пирӯз омадан набуд. Ман шансҳои худро дуруст муҳосаба карда будам. Аммо ду паём доштам бо ин тасмиме, ки гирифтам: аввал, садои дили худро ҳамчун як адвокат ва шаҳрванд ба мардум ва пеш аз ҳама ба Президент мехостам расонам ва гӯям, ки чӣ қадар ватани моро коррупсияву қонуншиканиҳои бархе мансабдорон азият медиҳаду беобрӯ мекунад. Мехостам ҳамин садои дили ман ба Президент бирасад. Дуюм, созмонҳои байнулмилаливу хориҷӣ Тоҷикистонро танқид мекунанд, ки ин як кишвари диктаторӣ асту озодӣ надорад. Ман ба онҳо собит карданӣ будам, ки чунин нест ва Тоҷикистон як давлати демокративу ҳуқуқбунёд аст. Масалан, ман як адвокати оддӣ метавонам, ки номзадии худро пешниҳод кунам. Ҳамин ду ҳадаф буд, ки умедворам, то ҷое ба онҳо расидам.
Ба ҷавони президентшав роҳ надоданд: КМИР номзадии Фаромӯз Иргашовро сабт накард
- Аз ин ба баъд бо фаъолиятҳои сиёсӣ машғул хоҳед шуд?
- Ман хатмкардаи факултаи ҳуқуқшиносӣ ҳастам, на санъату мусиқӣ. Ҳуқуқшинос ва ҳимоячӣ ҳастам. Ҳуқуқи мардумро ҳимоят мекунам. Кори ман ба таври табиӣ бо сиёсат гиреҳ мехӯрад. Ҳоло ки натавонистам дар интихобот ширкат кунам, ба хондану таҷрибаомӯзӣ, ҳар коре, ки қонунгузорӣ иҷозат додааст, машғул хоҳам шуд.
