ДУШАНБЕ, 8 май - Sputnik. Дар Душанбе, дар синни 112-солагӣ собиқадори Ҷанги Бузурги Ватанӣ Атақул Мирзоевич Бӯстонов аз олам гузашт. Ӯ чанд рӯз пеш аз ҷашни 75-солагии Ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ дунёро падруд гуфт.
Бӯстонов дар соли 1943 дар Сталинград ҷангида, Будапешт, Вена, Калининградро аз фашистҳо озод кард, дар амалиёти дифои Балатон барои озод кардани Маҷористон ширкат варзид, дар маҷлиси нерӯҳои Иттифоқчиён дар Элба иштирок кардаст ва ҳатто шахсан бо пешвои инқилоби Куба Фидел Кастро дар солҳои баъд аз ҷанг вохӯрдааст.
Sputnik Тоҷикистон тавонист, ки чанд рӯз пеш аз маргаш ба хонаи Бустанов дар Душанбе ташриф орад, бо ӯ мулоқот кунад, таърихи ҷасорати ӯро дар давраи Ҷанги Бузурги Ватанӣ аз даҳони се писараш бишнавад, ки тамоми ҷузъиёти хурди қаҳрамониҳои падаро медонанд.
Хотироти муқаддаси Бӯстоновҳо
Атақул Мирзоевич дар хонаи якҳуҷрагӣ дар ноҳияи Данғара хушбахтона зиндагӣ кардаст, аммо дар охири умр фарзандон ӯро ба хонаи худ - ба пойтахти Тоҷикистон кӯчиданд.
Дар ҳавлӣ (хонаи хусусӣ) Бустановҳо, бисёр чизҳо нигоҳ дошта шудаанд, ки онҳо давраи Шӯравиро ба ёд меоранд. Дар оилаи калони собиқадорон, ҳама ёдгориҳои бо ғалабаи бобояшон алоқаманд ҳамчун гавҳараки чашм нигоҳ дошта мешаванд.
Соатҳои кӯҳна, бо акси Кремл дар девор овезон мебошанд. Дар назди мо як акси кӯҳнаи нодир ва рангоранги Атақул Мирзоевич, ки дар соли 1945 дар Олмон сохта шудааст, мебошад. Сипас, дар тани сарбози ҷавон медалҳои асосии Ғалабаи ӯ аллакай пайдо шуда буданд.
Дар бойгонии хонагӣ на танҳо медалҳои пурарзиш ва шаҳодатномаҳо, балки дипломҳои сершумор ва табрикоти солона президентҳои Русия ва Тоҷикистон дар лифофаҳои мавҷуданд. Дар охир, номаи табрикотии шахсии Владимир Путин ба 75-солагии ҷанги Сталинград.
“Ташаккур ба шумо барои ҷасорат ва саҳми шахсии шумо ба Ғалабаи Бузург”, - гуфта мешавад дар барқияи телеграммӣ.
Дар маҷмӯъ, дастовардҳои ӯ зиёда аз понздаҳ мукофот ва орденҳои ҳарбиро дар бар мегирад, аз ҷумла медали Жуков.
Яке аз писарони Атақул Мирзоевич як зарбаи тиллои хурдро, ки ҳамчун хотираи рӯзҳои ҷанг солҳои дароз дар ҳолати махсус нигоҳ дошта мешавад, нишон дод.
Ба гуфтаи Бӯстанов, сарбозони амрикоӣ дар он мулоқоти таърихӣ дар соҳили дарёи Олмон на танҳо ба фармони низомии сарбозони шӯравӣ, балки бо эҳтироми махсус ба медали "Барои мудофиаи Сталинград" ҳайратзада буданд. Маҳз ин ҷоиза боиси хурсандии оромонаи онҳо шуд, зеро онҳо медонистанд: Ҷанги Сталинград яке аз хунрезтарин дар Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ ва таърихи инсоният буд.
"Амрикоиҳо ба падарашон танҳо як савол доданд: "Шумо чӣ гуна дар ин ҷанги бераҳмона зинда мондед?" Ҷавоби ӯ ба суханони онҳо бо медали ёдбуд навишта шудааст: "Роҳи мо дуруст аст ва мо пирӯз хоҳем шуд", - гуфт писари калонии собиқадор Одил Бӯстонов.
Чӣ тавр собиқадори тоҷик Сталинградро муҳофизат мекард
Вақте ки Бӯстонов ба фронт рафт, вай қариб фавран лейтенанти калон, сипас командири взвод, баталион ва дар охир полк шуд.
Ҳимоятгари Ватан дар тӯли умр бо бисёр афсарони рус, ки дар солҳои ҷанг иштирок доштанд, дӯстӣ дошт.
Собиқадори тоҷик моҳи декабри соли 1943 аз Сталин "Барои дифоъ аз Сталинград" сипоснома ва медал гирифтааст. Ба монанди бисёр иштирокчиёни дигар, ки ба таври мӯъҷиза яке аз ҷанги муҳими Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ ва Ҷанги Бузурги Ватаниро дар байни Артиши Сурх ва Вермахт наҷот дода буданд, Бустанов ҳамеша ба кӯдакон чизе гуфта буд.
Се писар, мисли сарчашмаҳои зинда, дар бораи ҳар рӯзи душвори падари худ дар фронт медонанд: онҳо тамоми хронологияи рӯйдодҳо, насаб ва номро дикта мекунанд.
"Ҳангоми як пиёла чой падари ман ба ман бисёр ҳодисаҳои ҷангро нақл мекард. Вай ҳамеша ҳама чизро бо тафсил тасвир мекард ва ман ҳама чизро гӯш мекардам ва азхуд мекардам" гуфт писари миёна Ориф Бӯстонов.
Атақул Мирзоевич дар корхонаи минометии 62-юми Артиши Гвардия таҳти фармондеҳи генерал-лейтенант Василий Чуйков, ки худро бо дифои далеронаи Сталинград фарқ карда буд, меҷангид.
Ориф Бӯстонов хотираҳои падарашро нақл кард, ки ӯ як теппаро муҳофизат кардааст, ки дар паси он дар Сталинград пул будаст. Фашистҳо мехостанд ин купрукро мина хобонанд ва онро тарконанд, то танкҳои шӯравӣ ба мақом нарасанд.
Азбаски ҷанг дар ҳудуди шаҳр рух дод, снайперҳои фашистии дивизияи Эделвейс болои хонаҳо кор мекарданд. Дар камтарин ҳаракат тирҳои ишғолгарон "сарбозонро ба хати пеши тирандозӣ меовад".
Дар як лаҳзаи ҷанг, фармондеҳи ширкат ва Бӯстонов, ки он вақт аллакай роҳбар буданд, фавран фармон гирифтанд. Дар ширкат тақрибан 70 нафар ширкат доштанд ва ҳамаи онҳо тавонистанд ҳамлаи тақрибан панҷсад фашистро барқарор кунанд.
"Ин ҳама тавассути дурбин бо фармондеҳи полк мушоҳида мешуд. Вайро низ марди пир - полковник Ермишев меномиданд. Баъдтар иттилоъ дода шуд, ки ин амалиётро рафиқ Атақул ва Юлдош иҷро кардаанд", - Одил Бӯстонов аз ёддоштҳо ёдовар шуд.
Маълум мешавад, ки пас аз он ки Ермишев "фавран ба рутбаи Қаҳрамони Иттиҳоди Шӯравӣ супурдан" дастур дода шуд, аммо афсарони дигар баръакс пешниҳод карданд: аввал Бӯстоновро командири ширкат таъин кунед, ба ӯ рутбаи лейтенант ва ордени Ситораи Сурхро диҳед, ки ҳамин тавр ҳам карда шуд.
Ва он гоҳ озод шудани Маҷористон, Koenigsberg, амалиёти дифои Балатон, охирин набардҳои бузурги Артиши Сурх бар зидди нерӯҳои Олмони фашистӣ буд.
Атақул Мирзоевич дар озодкунии Лаҳистон иштирок карда, нақл кард, ки дар якҷоягӣ бо қаҳрамони дигари маъруфи тоҷик Домулло Азизов онҳо дар давоми рӯз дар ҷангалҳои зич пинҳон шуданд ва шабона амал мекарданд.
Бӯстонов ва инқилобчии Куба Фидел Кастро
Дарҳол пас аз ҷанг, Бустанов ба зодгоҳаш баргашт, оиладор шуда падар шуд ва ба ҳайси директори совхози Данғара кор кард.
"Ман кӯдакии худро хеле хуб дар ёд дорам. Муддати тӯлонӣ мо дар шароити бад зиндагӣ мекардем. Солҳои баъдиҷангӣ душвор буданд. Барои тамоми совхоз, дар тамоми Данғара танҳо ду қубури об мавҷуд буданд. Шумо ҳоло намедонед шаҳр буд ва пас танҳо ҳама чиз барқарор шуд", - ба ёд меорад Одил Бӯстонов.
Пас аз ҷанг Атақул Мирзоевич на танҳо як шаҳрванди ифтихорӣ, балки шахсе гардид, ки бо меҳнати худ фидокорона дар минтақаи кӯҳистони худ ҷаҳони нав бунёд кард.
Дар солҳои 60-ум, дар яке аз Конгресси КПСС, бо супориши Хрущев, қарор дода шуд, ки намояндагони ИҶШС барои кӯмак ба мардуми бародари Куба фиристанд.
Бӯстонов, ҳамчун мутахассиси соҳаи иқтисодиёти миллӣ, ҳамроҳи дигар директорони совхозҳо ба ҷазираи Либерти рафт, ки онҳоро худи Фидел Кастро ботантана пешвоз гирифт.
Ва ҳангоме ки мулоқоти шахсии раҳбари инқилоби Куба бо вакилон баргузор шуд, Бустонов тавассути тарҷумон ошкоро ба Кастро муроҷиат кард: "Камрад (рафиқ - таҳрир), шумо афсаред!"
Кастро фавран пурсид: "Оё шумо собиқадори ҷанг ҳастед?"
Бӯстонов ошкоро аз сарвари Куба хостааст, ки ӯро муддати тӯлонӣ ҳабс накунанд, зеро ӯро дар хона интизор буданд, вай ба вазъ ба таври объективӣ вокуниш нишон дод ва посух дод, ки худро дур аз ҷанговар эҳсос мекунад.
Пас аз он, Фидел Кастро Бӯстоновро дар варақе имзо кард: "Бо назардошти дархости иштирокчии Ҷанги Бузурги Ватанӣ, ман ӯро ба совхози худ озод мекунам".
Ва собиқадорон боз ба деҳаи худ, ки он ҷо муддати тӯлонӣ набуд, баргашт.
"Тақдир ғамхорӣ кард": чӣ гуна як собиқадори тоҷик то садсолагӣ зиндагӣ кард
Тибқи ҳуҷҷатҳои расмӣ, Бустанов соли 1908 таваллуд шудааст, аммо хешовандон мегӯянд, ки ин рақам аз синни воқеии биологӣ хеле дур аст. Ветеран чанд сол қабл таваллуд шудааст.
Бо вуҷуди синну соли тавоное, ки дар он собиқадор зиндагӣ мекард, ӯ ҳеҷ гоҳ бемор намешуд. Албатта, дар солҳои охир ҳаракаташ мушкил буд ва чашмонаш камнур шуданд.
Аммо, сарфи назар аз ин ва ба шарофати рӯҳияи қавӣ Атақул Мирзоевич ҳаёти оромро дар иҳотаи наслҳои худ гузаронд.
Дар тӯли ҷанг Қаҳрамони Тоҷик се маротиба захмӣ ва ду маротиба зарба хурдааст.
"Синдроми контузия ягона синдромест, ки ба ӯ мерос мондааст" - таъкид кард Одил Атақул ович.
Ҳамин тавр, акси ин ҷанг ба таври генетикӣ ба ҳар як насл мегузарад.
Бо вуҷуди ҳама ҷароҳат ва оқибат, ҳар се писар якдилона мегӯянд, ки "тақдир ҳамеша ҷанговарро ҳифз мекардаст".
Дар давраи осоишта Бустонов борҳо тавонист маргро фиреб диҳад. Дар солҳои Шӯравӣ, ӯ танҳо деҳаи Гулдорро тарк кард, ки дар он ҷо бо дӯсташ ба тиҷорат машғул буд ва пас аз чанд соат деҳаи танҳо дар натиҷаи заминлағжии сахт аз рӯи замин шуста шуд.
Бо вуҷуди ҳамаи маргу душвориҳо, Атақул Бӯстонов умри дароз ва пурбаракат дид.
Имрӯз қариб тамоми фарзандони Қаҳрамони тоҷик касби духтурро барои наҷот додани мардум интихоб кардаанд. Ҳар кадоми онҳо бо меҳнати худ унвони мутахассиси дараҷаи олӣ ва номзади илмҳои тибро ба даст овардаанд.
"Мо ҳама бояд дар худ ҳисси миннатдорӣ дошта бошем. Якум, Худоро шукр, дуюм ба Иттиҳоди Шӯравӣ, ки Сталин фармондеҳ буд, сеюм, ба коргарони оддӣ, падарон ва бобокалонҳои мо. Танҳо ба туфайли онҳо мо ҳама зиндагӣ мекунем", гуфт ба Sputnik Тоҷикистон Одил Атақулович.
