ДУШАНБЕ, 27 июн — Sputnik. Аксари шаҳрвандони Британияи Кабир барои бамромадан аз узвияти Иттиҳоди Аврупо овоз доданд, дар ҷаласаи сарони кишварҳои аъзои СҲШ бошад, баръакс боз ду кишвари дигар Ҳиндустон ва Покистон созишномаи ворид шудан ба узвияти СҲШ-ро имзо намуданд. Парокандагӣ дар Британия ва аъзогии нав-дар як рӯз ба вуқӯъ пайваст. Давомаш пурратар дар бораи ин ду ҳодиса хоҳад буд, изҳор дошт ба РИА Новости сиёсатмадор Дмитрий Косирев.
Ин ҷо майдони бозӣ нест
Қайд менамоем, ки дар сатҳи расмӣ шумораи кишварҳои аъзои СҲШ зиёд нашудааст ва ба парчамҳои афрохтаи аъзоёни ин созмон байрақҳои Ҳиндустон ва Покистон зам нашудаанд.
Қарори қатъӣ дар бораи вуруди онҳо ҳанӯз соли гузашта дар Уфа қабул гардида буд, имсол бошад: сарони шаш кишвар дар бораи уҳдадориҳои Ҳиндустону Покистон ёддошт, (ки барои ҳамаи аъзоҳои СҲШ ягона мебошад) ба имзо расонданд.
Президенти Русия Владимир Путин дар хулосаи ҷаласа иброз дошт, "Шумо шоҳиди он будед, ки мо ба маросими ворид намудани боз ду кишвари бузург Ҳиндустон ва Покистон наздик шудем. Ва аз соли оянда онҳо аъзои комилҳуқуқи Созмони Ҳамкориҳои Шанхай хоҳанд шуд. Албатта бо дохилшавии онҳо созмон пуриқтидортар мегардад. Дар бастагӣ бо ин метавонем бигӯем, ки ҷаласа бомуваффаққият анҷом ёфт". Баъд ӯ ба саволҳо дар бораи Британияи Кабир ва Иттиҳоди Аврупо посух дод.
Чуноне мебинем, ин ҷо бароямон майдони бозӣ нест, "АвруОсиё-Иттиҳоди Аврупо яку нол". СҲШ на барои муқовимат ва тарғибот ташкил шудаст.
Дар баробари ин ворид намудани покистониҳо ва ҳиндуҳо ба узвияти СҲШ дар соҳаҳои гуногун сурат мегирад ва дар бастагӣ бо ин ҳоло наздики 30 ҳуҷҷат имзо нашудаанд. Ин маросими дурудароз буда, дар баъзе мавридҳо гуфтушунид бо вазоратҳо ва овоздиҳии парлумони кишварҳоро талаб мекунад.
Хатогиҳои дигаронро такрор накунем
Ёдовар мешавем, ки СҲШ-на иттиҳод ва на алянс аст, чунки ҳамаи аъзоҳои ин созмон дар он назаранд, ки вақти иттиҳодияҳо гузаштааст (ва Иттиҳоди Аврупо ва НАТО инро тасдиқ мекунанд). Бо вуҷуди тақвият бахшидани соҳаи амнияти ҳамаи кишварҳо ва тайёр намудани ҳуҷҷатҳо дар ин самт бидуни тағйироти низомҳои дохилӣ ҷолиб хоҳад буд. Вале ин масъала метавонад бо моро бо хатари бузург аз ҷониби қувваҳои террористию экстремистии Афғонистон рӯ бу рӯ намояд.
Вале агар ин иттиҳод набошад, пас чист? Шояд кӯшиши барқарор намудани муколамаи намуди нав миёни кишварҳое, ки дар як минтақа ҷойгир буда, дар баробари ин бо хусусиятиҳои зиёд аз ҳам фарқ мекунанд ва намехоҳанд дар дохили чаҳорчуба бошанд.
Ин кӯшиши ғарбро тарсондан аст? Не, танҳо кӯшиши такрор накардани хатогиҳояш, махсусан он чизе, ки имрӯз дар рӯзи истиқлолияти Британия ба вуқӯъ пайваст. Танҳо кӯшиш, ҳеч кас нагуфтааст, ки ин муваффақияти холӣ аст.
Қайд менамоем, ки сухан дар бораи "минтақаи озод" меравад-яъне ҳеч кас ба кишварҳои аъзо вуруд шудан ба дигар созмонҳоро манъ накардааст. Ин комилан тарзи ғарбӣ нест ва аксар вақт фаъолияти созмонро ба ақиб мекашад. Вале бо роҳи дигар корро пеш бурдан ғайриимкон аст.
Масъалаи дигар, санадест, ки зери он Ҳиндустон ва Покистон имзо гузоштанд. Ин санад талаб менамод, ки кишварҳои аъзои СҲШ набояд муқобили ҳамдигар бошанд. Вале муносибатҳои аксари давлатҳо ҳамоно пинҳонӣ боқӣ мемонад. Дигараш ин ки СҲШ майдони гуфтушунидро барои ҳамаи аъзоҳояш муҳайё менамояд ва онҳо метавонанд ҳама гуна масъалаҳоро бо гуфтушунид ҳал намоянд.
Ба рӯйхати кишварҳое, ки аъзои СҲШ ҳастанд бингаред. 18 давлат. То соли оянда кишварҳои зерин ба ҷаласаи сарони кишварҳои аъзои СҲШ ба Остона меоянд-Чин ва Ҳиндустон, Русия ва Қазоқистон, Покистон, Узбакистон, Тоҷикистон бо кишварҳои нозирон ва намояндагони кишварҳое, ки каму беш низоми ҳамгироиро мушоҳида менамоянд. Инҳо кишварҳои бисер ҳам мухталифанд, забон, фарҳанг, дин ва ғайраҳо.
Кившарҳои Аврупо низ дар авоили ҳамгироӣ ҳамин гуна мухталиф буданд. Онҳо бо роҳи танг кардани соҳибихтиёрии ҳамдигарро пеш гирифтанд. Чуноне мебинем онҳо хато карданд. Вале ин маънои онро надорад, ки ҳамгироии мо дурусту аниқ аст, ин ҳамгироӣ ҳам бо мушкилот пеш рафта истодааст. Ба гуфти президенти Узбакистон Ислом Каримов (мизбонони ҷаласаи сипаришуда) омодагӣ ба ҷаласаи имсола вазнин буд.
"Формулаи СҲШ" айни ҳол хеле оддӣ аст. Пешгирии муноқишаҳои низомӣ-сиёсӣ дар минтақа ва сохтани инфрасохтор (роҳҳо, марказҳои логистикӣ, заминаҳои иттилоотӣ ва қонунгузорӣ), ки ҳамаи кишварҳоро дар як минтақа бо ҳам мепайвандад.
Гуфтанист, ки ҳамин гуна инфрасохтор ба фарҳанг ва маориф низ тааллуқ дорад. Яъне муҳити ягонаи гуманитарии АвруОсиё сохта мешавад. Ин раванд дар баробари бузург буданаш ҷовидонӣ хоҳад буд.
Фаромӯш намесозем, ки СҲШ-ин на ҳамаи муносибатҳои масалан байни Русияю Ҳиндустон ё Чину Русия, балки танҳо равандест, ки ба аз нав сохтани минтақаи ягонаи Осиёи Марказӣ рабт дорад. Яъне танҳо лоиҳаи минтақавӣ. Мо метавонем, чун чиниҳо, бигӯем, ки имрӯзҳо намунаи замони қадим барқарор шуда истодааст, дар марказ- Роҳи бузурги Абрешим қарор дошта, аз Чин то Аврупо давом мекунад, вале ҳамаи мо медонем, ки дар ҳақиқат сухан дар бораи сохтани оянда меравад, на баргашт ба асрҳои гузашта.
