Июн аз ҳаргуна ҳодисот бой буд. Ҳам як қатор ғалабаҳои пуршараф дар варзиш, ҳам як бохти калон, муваффақиятҳо дар соҳаи энергетика, муборизаи пуршиддат барои ахлоқу анъанаҳо аз тарафи ҳукуматдорон.
Боз чӣ воқеоти ҷолиб ва муҳим таи як моҳ рух дод - дар матолиби Sputnik Тоҷикистон бихонед.
Дар кишвар идгардак ва либоси бегона манъ шуд.
Парлумони Тоҷикистон ва сарвари давлат ба мақсади ҷилавгирӣ аз харҷи зиёдатӣ ва урфу одатҳои “бегона” тарҳҳои қонунро дар бораи анъана ва расму оинҳо тасвиб карданд.
Ҳамин тавр, акнун ба навхонадорон иҷозат дода шудааст, ки ба ҷои як силсила чорабиниҳои анъанавӣ, танҳо 2 ҷашни арӯсӣ баргузор кунанд. Илова бар ин, мақомот идгардак - суннати кӯдакон, ки дар арафаи иди Қурбон хона ба хона гашта, шириниҳо талаб мекарданд, манъ кард. Шӯрои уламо дар тавзеҳоти он гуфтааст, ки азбаски дар Қуръон гуфта нашудаст, ки кӯдакон дар рӯзи иди муқаддаси мусалмонон бояд хона ба хона гарданд, ин маънои онро дорад, ки ин ид ба ислом рабте надорад.
Бо вуҷуди ин, аксари мамнӯъиятҳо ба анъанаҳои ғайрирасмии динӣ рост меоянд. Ҳамин тавр, тибқи қонуни нав, дигар дар фурудгоҳҳо бодабдаба пешвоз гирифтани ҳоҷиён ва оростани дастархони бошукӯҳ мумкин нест.
Манъи асосӣ он буд, ки аз моҳи июн воридот ва фурӯши “либосҳои бегона” дар Тоҷикистон маҳдуд гардид. Маҳдудиятҳо ба ҳиҷобу ниқоби арабӣ, ки дар миёни занон маъмуланд, таъсир хоҳад дошт. Муфтии аъзами кишвар инро содда шарҳ дод - вариантҳои кофии либосҳои суннатии тоҷикӣ мавҷуданд, ки ба меъёрҳои Қуръон барои пӯшидани бадан мувофиқат мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки бе "либоси бегона" ҳам мешавад.
Аммо на танҳо бо либосҳои арабӣ маҳдуд шуданд, ҷинсҳои даридаи мӯдшуда ҳам манъ карда шуданд.
Бозгашт ба ҳалқаи энержӣ
Тоҷикистон дубора ба низоми ягонаи энергетикӣ пайваст,ки соли 2009 аз он хориҷ шуд. Сардори вазорати энергетикаи кишвар Далер Ҷумъа дар ҷаласаи СҲШ қайд кард, ки шомилшавӣ ба лоиҳа имкон медиҳад, ки кишвар аз иқтидори пурраи ҷараёнҳои мутақобилан судманд истифода бурда, ба ин васила эътимоднокии системаи энергетикии минтақаи Осиёи Марказиро баланд бардорад.
Ҳалқаи ягонаи энергетикии Осиёи Марказӣ дар солҳои 1960 тарҳрезӣ шуда буд, аммо танҳо аввали солҳои 2000-ум ба кор шурӯъ кард. Он 83 истгоҳи панҷ кишвари минтақаро дар бар гирифт, ки имкон медод, ки тағйирёбии мавсимии талабот ба об ва нерӯи барқ ҷуброн карда шавад. Тибқи шартҳои лоиҳа, Қирғизистон ва Тоҷикистон ба Туркманистон, Узбекистон ва Қазоқистон об барои обёрии заминҳои кишоварзӣ расонида, бар ивази он бо нархи имтиёзнок газ, нафт ва ангишт мегирифтанд.
Соли 2003 Туркманистон ва баъди 6 сол Узбекистону Тоҷикистон низоми энержиро о тарк карданд. Соли 2019 низом нав карда шуд ва ҳоло Тоҷикистон дубора ба он пайваст.
Дуруст аст, ки дар робита ба тағйирёбии мавсимӣ ва маҳдудияти нерӯи барқ, Вазорати энергетика аллакай хабар дода буд, ки танҳо ҳудуди 30%-и нерӯи барқи дар НБО Роғун тавлидшуда даруни кишвар истифода шуда, 70%-и боқимонда ба кишварҳои ҳамсоя содир мешавад.
Ҳодисоти табиии харобиовар
Мутаассифона, моҳи июн барои сокинони баъзе деҳоти кӯҳсор ва доманакӯҳҳои Тоҷикистон моҳи душвор буд. Ва ҳама ба ҳодисоти табиӣ вобаста буд.
Дар ибтидои моҳ борони шадиди ғайричашмдошт дар як қатор минтақаҳои кишвар сабабгори фурудоии селҳои харобиовар шуд. Хамин тавр, дар ноҳияҳои Мастчоҳи Кӯҳӣ ва Ашт лой, ки аз кӯҳҳо фуромад, 43 хоҷагиро зер карда, 7 километр роҳро валангор сохт.
Мутаасифона талафоти одамон низ ба қайд гирифта шуд. Ва бо сабаби хеле ғайриоддӣ - аз зарбаи раъду барқ.
Чунончӣ, дар Сангвор як чӯпон ва 200 cap чорвои майда қурбони раъду барқ шуданд. Фоҷиа ҳангоми боришоти шадид дар чарогоҳи тобистона рух додааст. Ду чӯпони дигар ҷароҳат бардоштанд, аммо зинда монданд.
"Чӯпонҳо хайма сохта, дар болои он панели фотоэлектрикии офтобӣ(батареяҳои офтобӣ — шарҳи муҳаррир) барои ҳосили қувваи барқ насб карданд. Бино ба хабари КҲФ, онҳо батареяҳоро ҳангоми раъду барқ хомӯш накарданд ва онҳо ҳангоми раъду барқ "гузарандаи" барқ гардиданд.
Баъди ин ҳодиса боз ду чӯпони ҷавони хатлонӣ, ки дар ҳавои номусоид барои ҷамъоварии ғизо барои чорво ба саҳро баромада буданд, бар асари раъду барқ дар ҷои ҳодиса кушта шуданд.
Тоҷикистон ва Чин
Тоҷикистон ҳамкориҳоро бо Чин идома дода, ба маблағи 6 миллиард сомонӣ созишномаҳо имзо мекунад. Созишномаҳо дар чаҳорчӯби ҳамоиши тиҷоратӣ ва сармоягузорӣ дар Душанбе ба имзо расиданд. Дар чорабинӣ, ки аз ҷониби вазоратҳои рушди иқтисод ва савдо, технологияҳои нав ва саноат ва инчунин сафорати Чин ташкил карда шуд, беш аз 150 нафар сармоягузор ва соҳибкорони ду кишвар ширкат варзиданд.
Ҳуҷҷатҳои асосии ҳамкорӣ инҳо буданд: сохтмони корхонаи металлургии Талко Голд; сохтмони комбинати маъдани оҳан дар кони Шоҳқадамбулоқ; насби иншооти сатҳи байналмилалӣ барои Варзишгоҳи шаҳри Душанбе бо 3000 ҷойи нишаст; таъмини мошинҳои барқӣ барои таксиҳои Душанбе; додани қарз барои таҷҳизоти махсус ва истеҳсолӣ, инчунин коркарди санги ороишӣ дар конҳои пойтахт. Ҳоло дар кишвар 600 ширкат бо сармояи чинӣ фаъолият доранд.
Муваффақияти калон дар варзиш
Паҳлавонони тоҷик дар Бозиҳои БРИКС дар Қазон комёбшуданд. Дар рӯзҳои аввали мусобиқот ин даста дар намуди самбо ҳамагӣ се медал ба даст оварда, дар сафи қафомондаҳобуд. Аммо дар рӯзи панҷум мавқеъашро дар раддабандии умумии дастаҳо босуръат беҳтар кард. Тоҷикон дар гуштини курашва бокс худро беҳтарнишон дода, дар як рӯз ба хазинаи даста ҳафт медали биринҷӣ ва як нуқра зам карданд.
Дар мавриди гуштин, дар риштаи дзюдо низ комёбиҳои бузург ба қайд гирифта шуданд. Тоҷикистон бори аввал дар таърихи худ 6 роҳхати олимпиро ба Бозиҳои олимпии соли 2024 ба даст оварда, натиҷаи беҳтаринашро нав кард.
Намояндагони кишвар дар ММА ҳирфаӣ низ комёб шуданд. Дар мусобиқа дар Арабистони Саудӣ, варзишгари тоҷик Муин Ғафуров дар набарди UFC ба таври муҷалло пирӯзӣ ба даст оварда, бар рақиби кореягӣ Кунг Ҳо Канро бо тасмими якдилонаи доварон ғолиб омад. Ба намояндаи дигари Тоҷикистон Муҳаммадҷон Наимов бахт омад накарддар пайтисаввум аз Фелипе Лимаи бразилӣ бо роҳи буғкунӣшикаст хӯрд.
Таҳти сарпарастии як созмони бонуфузи дигари муҳорибаҳои тан ба тан - Bellator, варзишгар Сарварҷон Ҳамидов дар як мусобиқа дар Ирландия бо тасмими якдилонаи доваронбар Марсирли Алвес аз бразилӣ пирӯз шуд.
Аммо нокомиҳои калон ҳам дар мохи июн руй доданд. Аз ҷумла, дар риштаи футбол - дар даври панҷуми мусобиқоти интихобии Ҷоми ҷаҳон-2026 дар гурӯҳи “G” Тоҷикистон аз тими Урдун бо ҳисоби 3:0 шикаст хӯрд.
Вале баъди бохт даста бо ҳамин ҳисоб, вале дар майдони худ дар Душанбе ғолиб омад. Ба шарофати ин, футболбозони Тоҷикистон дар гурӯҳ мақоми севумро касб карданд ва баҳори оянда омодагиро ба Ҷоми Осиё оғоз мекунанд.
"Об барои рушди устувор"
Дар Душанбе конфронси бузурги байналмилалии “Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028” баргузор шуд, ки дар он намояндагони 130 кишвари ҷаҳон ширкат доштанд.
Эмомалӣ Раҳмон бори дигар таъкид кард, ки Тоҷикистон ҳазор пиряхро ба далели афзоиши сареъи аҳолӣ ва ниёз ба об аз даст додааст.
"Дар даҳсолаи охир аз 13 ҳазор пирях дар кишвари мо, ки манбаи асосии ташаккули то 60 дарсади захираҳои обии Осиёи Марказӣ мебошанд, 1 ҳазораш пурра об шудааст", - гуфт президент.
Рустам Абдуллоев, сардори Раёсати сиёсати обу энергетикаи Вазорати энергетикаи кишвар, махсус барои Тоҷикистон пешгӯии ноумедкунанда дод.
Ба гуфтаи ӯ, то соли 2030 аҳолии Тоҷикистон ба 12 миллион нафар мерасад, аммо масрафи об аз 2520 метри мукааби феълӣ дар як сол то 1167 коҳиш хоҳад ёфт, ки ҳам бо норасоии об дар минтақа ва ҳам бо пурзӯр кардани назорати истеъмоли об дар заминаи инфрасохтори кӯҳна алоқаманд аст, ки қисми зиёди онҳо дар солҳои 1970-80 сохта шуда, ба иваз ва навсозӣ ниёз дорад.
Абдуллоев дар ҳошияи конфронс таъкид кард, ки "норасоии об ва рақобат миёни бахшҳои иқтисодӣ истифодабарии обҳои зеризаминиро афзоиш дода, ба сифати об таъсири манфӣ мерасонад".
То соли 2030 Тоҷикистон барои беҳбуди вазъи манобеъи об барои ислоҳоти бахши об ва ҷорӣ кардани мудирияти ҳамаҷониба 537 миллион доллар ихтисос додааст. Лоиҳаи давлатӣ аз таҳияи қонунгузорӣ, рушди институтсионалӣ ва барқарорсозии инфрасохтори кӯҳнашудаи об иборат аст. Аксари хароҷоти молиявӣ грантҳои гирифташуда мебошанд.
Намоишгоҳи байналмилалии "Суғд-2024"
Дар шаҳри Хуҷанд ярмаркаи байналмилалии "Суғд-2024" баргузор гардид, ки дар он намояндагони доираҳои соҳибкории ИДМ, Арабистони Саудӣ, Эрон, Туркия, Ҷопон ва чанде аз кишварҳои Иттиҳоди Аврупо ширкат доштанд. Дар ин чорабинӣ губернатори вилояти Пенза Олег Мелниченко бо мақомоти Суғд мулоқот намуда, дар бораи самтҳои ҳамкорӣ сухан гуфт.
"Мо омодаем дар ҳама соҳаҳо: рушди тиҷорат, табодули илмию техникӣ, лоиҳаҳои миллӣ, фарҳангӣ ва маърифатӣ, рушди сайёҳӣ ҳамкорӣ кунем", - шарҳ дод ӯ.
Дар ярмарка ба меҳмонон маҳсулоти тоҷикӣ ва таомҳои миллӣ пешкаш карда шуд. Дар маҷмӯъ, дар чаҳорчӯби “Суғд-2024” 104 санад дар бораи ҳамкориҳои ширкатҳои дохилӣ ва хориҷӣ ба имзо расид: бо Узбекистон – 44, бо Русия – 29, бо Эрон — 18 ва бо Қазоқистон — 12.
Бо як сархат.
Пулис ба гузаронидани "рейдҳои ахлоқӣ" оғоз кард, ки духтаронеро, ки аксҳо ва видеоҳои аз ҳад зиёд ошкоро дар шабакаҳои иҷтимоӣ нашр кардаанд, боздошт намуданд. Ба гуфтаи вазорати умури дохилии кишвар, ин таҳқир ба шаъну шарафи модар ва зани тоҷик аст.
Се шаҳрванди Тоҷикистон дар ҷараёни зиёрати Макка бар асари гармо ҷон бохтанд. Бар асоси қавонини Арабистони Саудӣ, ҳар касе, ки ҳангоми зиёрати Макка ба ҳалокат расад, бояд дар он ҷо дафн карда шавад. Гурӯҳи нахустини ҳоҷиён бошад аллакай ба Тоҷикистон баргаштанд ва дар он ҷо онҳоро бо ифтихор истиқбол гирифтанд.
Аз оғози тобистон дар пайи беэътиноӣ ба қоидаҳои бехатарӣ чанд кӯдак дар обанборҳои Тоҷикистон ғарқ шуданд, ду нафари онҳо наврасони 16-сола мебошанд. КҲФ аз шаҳрвандон, бахусус волидон даъват мекунад, ки ҳангоми шиноварӣ дар оби кушод эҳтиёткор бошанд ва кӯдаконро беназорат нагузоранд.
Дар Маскав бо як зодаи Тоҷикистон як ҳодисаи баҳсбарангезрух дод: ҷавони 20-сола вориди калисо шуда, шамъҳоро хомӯш кард ва яке аз пайравони калисоро тела дод. Дар аввал ба ӯ тибқи моддаи ҷиноии "Поймол кардани ҳуқуқ ба озодии виҷдон ва дин" ҷазои вазнин таҳдид мекард, аммо Кумитаи тафтишоти Федератсияи Русия хулоса баровард, ки сабаби ҷинояти ӯ на қасди ҷиноӣ, балки мушкилоти равонӣ будааст. Дар натиҷа, ҷавон барои гирифтани табобати маҷбурӣ фиристода шуд.
Раиси Вазорати молияи Тоҷикистон Файзиддин Қаҳҳорзода ва президенти Гурӯҳи Бонки Исломии Рушд Муҳаммад Сулаймон ал-Ҷосир созишнома дар бораи қарзи имтиёзнок ба маблағи 150 миллион долларро ба имзо расониданд, ки онро Бонки Исломии Рушд барои сохтмони НОБ-и Роғун ҷудо мекунад.
Рустами Эмомалӣ бо як сафари корӣ аз Алмаато дидан кард. Раиси порлумон барои ширкат дар ҷаласаи СПАД вориди Қазоқистон шуд ва дар он таъкид кард, ки амнияти иттилоотиро таҳким додан лозим аст, зеро имрӯз террористон тавассути шабакаҳои иҷтимоӣ кӯшиши ҷалби шаҳрвандонро ба сафҳои худ доранд. Ва ӯ хостори таваҷҷӯҳи вижа ба Афғонистон шуд, ки ба гуфтаи ӯ, "беш аз 1 ҳазор мадраса таъсис дода шудааст, ки бештари онҳо дар манотиқи марзии СПАД ҷойгир шудаанд. Дар ин марказҳо террористони худкуш таълим мегиранд."