Поксозии калон: сардорони се ниҳоди калидии Тоҷикистон аз мақомаш барканор шуданд
© Foto / Flickr / Пресс-служба президента ТаджикистанаКадровые перестановки в правительстве Таджикистана
Обуна шудан
Бо фармони раисиҷумҳур, сарони вазорати мудофиа, додситони кулли кишвар ва раиси Хадамоти алоқа, ки бо изҳорот ва тасмимҳои пурсарусадоаш маъруф буд, аз мақом барканор шуданд
ДУШАНБЕ, 24 янв — Sputnik. Рӯзи 21 январ бо фармони раисиҷумҳури Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон чанд вазирон ва мансабдорони саршиноси давлатӣ аз мақомаш барканор шуданд.
Сухан дар бораи вазири меҳнат, директори Оҷонсии суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақа, раиси Кумитаи телевизион ва радио, ректорони як қатор донишгоҳҳо ва раису чанд судяи Суди Олии Тоҷикистон меравад. Аммо истеъфо дар ҷодаи амниятӣ хеле пурсарусадотар буд. Чунончӣ, Раҳмон Шералӣ Мирзо, вазири мудофиаро, ки аз соли 2013 дар ин мақом буд, аз мақомаш барканор кард.
Илова бар ин, дабири Шӯрои амният ва фармондеҳи нерӯҳои марзбонӣ низ барканор шуданд.
Юсуф Раҳмон, раиси Додситонии кулл, ки 10 сол дар ин мақом буд, низ курсии худро аз даст дод.
© SputnikТағйироти кадрӣ дар Тоҷикистон
Тағйироти кадрӣ дар Тоҷикистон
© Sputnik
Аммо пурсарусадотарин истеъфо барканории Бег Сабур буд, ки аз соли 2011 раҳбарии Хадамоти алоқаро бар ӯҳда дошт.
Ҳамаи онҳо симои хадамотҳои зертобеъаш шуда, дар як қатор рӯйдодҳои пурсарусадои сиёсии ҳаёти кишвар саҳмгузор буданд. Ин махсусан ба Бег Сабур дахл дорад, ки ба маънои аслӣ рамзи баҳсбарангезтарин ва пурсарусадотарин тасмимҳои Хадамоти алоқа гардид.
Sputnik Тоҷикистон ёдовар месозад, ки мансабдорони воломақом дар мансабҳои худ маҳз бо чӣ хотирмон шуданд ва баҳогузорӣ мекунад, ки сабаби истеъфои онҳо чӣ буд ва оё онҳо фаъолияти худро дар хидмати давлатӣ идома медиҳанд ё не.
Бег Сабур
© Foto / Дафтари матбуоти президенти ТоҷикистонРаиси Хадамоти алоқаи Тоҷикистон, Бег Сабур дар ҷаласаи васеи ҳукумат
Раиси Хадамоти алоқаи Тоҷикистон, Бег Сабур дар ҷаласаи васеи ҳукумат
© Foto / Дафтари матбуоти президенти Тоҷикистон
Сардори собиқи Хадамоти алоқаро замоне, ки Тоҷикистон дар рушди телекоммуникатсия дар минтақа ба пешсафи минтақа бо нахустин роҳандозии 4G, алоқаи хуб, фарогирии ҳадди аксар манораҳои иртиботӣ дар водиҳои кишвар аз рӯи шумораи одамон дар як километри мураббаъ табдил ёфта буд, роҳбарии ин хадамотро ба ӯҳда гирифт.
Аммо, бо омадани Бег Сабур, танзимкунанда босуръат соҳаро инҳисорӣ ва аз ҳад зиёд танзими онро оғоз кард, дар ҳоле ки мақомоти андоз ҳамзамон фишорро болои ширкатҳои алоқа афзоиш доданд.
Дар натиҷа, дар оғози соли 2017 як қатор бозигарони асосӣ аз талабҳои аз ҳад зиёди танзимкунанда ва бори андоз шикоят карда, бозорро тарк карданд. Дар натиҷа, дар кишвар танҳо се оператор боқӣ монд, ки рақобатро то ҳадди ақал коҳиш дод ва рушди тиҷорати телекоммуникатсияро суст кард.
Ниҳоят, монополияи соҳа аз ҷониби танзимкунанда бо таъсиси Маркази ягонаи коммутатсионӣ дар заминаи ширкати давлатии "Тоҷиктелеком" анҷом ёфт. Идеяи ташкили марказ ба Бег Сабур тааллуқ дорад.
Аз соли 2018 ширкатҳои мобилӣ ва провайдерҳои интернетӣ муваззаф шудаанд, ки аз Маркази ягонаи коммутатсионӣ интернет- алоқаро харидорӣ кунанд ва ширкати давлатӣ ҳуқуқи ягонаи паҳн кардани трафики интернетро ба даст овард, тавре ки хадамот шарҳ дод, “бо мақсади таъмини амнияти миллӣ ва иттилоотӣ." Барои муқоиса, агар қаблан ширкатҳо трафикро мустақиман аз кишварҳои ҳамсоя бо нархи як гигабит аз 10 то 20 ҳазор доллар харидорӣ мекарданд, пас аз Маркази ягонаи коммутатсионӣ аллакай дар соли 2019 ҳамин ҳаҷмро бо арзиши 53 ҳазор доллар мехариданд.
Аз миёнаи солҳои 2010-ум сифат ва нархи хидматрасониҳои интернетӣ ба шикояти асосӣ ва пайваста аз Хадамоти алоқа табдил шудааст.
Худи Бег Сабур ҳамчунин бо муносибати хеле ғайриоддӣ дар иртибот бо матбуот ва ҷомеа ва изҳороти хеле ғайриоддиаш дар мавриди мушкилоти пайваста дар соҳаи алоқа хотирмон шуд.
Чунончӣ, соли 2012 дар мавриди сабаби қатъи алоқа бо Хоруғ ва навоҳии атрофи он ҳангоми амалиёти низомӣ дар ВМКБ, раиси Хадамоти алоқа изҳор дошт, ки "ҳангоми рӯйдодҳои маъруфи Хоруғ тир ба симҳо зад, зеро симҳо дар он ҷо "аз боло мегузаранд". Ва дар посух суоле, ки чаро бархе аз мансабдорони давлатӣ дар Хоруғ озодона ба алоқа дастрасӣ дорад, посух дод, ки "баъзе мансабдорони мо занҳои худро хеле дӯст медоранд ва барои дар тамос будан бо онҳо телефонҳои моҳвораии гаронарзиш харидаанд ва ба ҳамин хотир метавон бо онҳо тамос гирифт." Вай сабаби сифати пасти иртиботот дар Душанбе ва Хуҷандро бо биноҳои баландошёна шарҳ дод, ки гӯиё мавҷи алоқаро суст мекунанд.
Дар мавриди иртибот бо ВАО, Бег Сабур амалан ягона роҳбари як ниҳоди бузурги давлатӣ буд, ки солҳои охир умуман дар нишастҳои матбуотӣ ҳозир намешуд ва ба ҷои ӯ муовинаш Илҳомҷон Атоев ба саволҳои рӯзноманигорон посух медод.
Аммо дар чанд соли ахир ақибмонии соҳаи алоқаи Тоҷикистон дар қиёс бо аксари кишварҳои ҳамсоя ба ҳадде ошкор шуд, ки ҳатто мавриди интиқоди мустақими раисиҷумҳур қарор гирифт. Моҳи декабри соли 2022 Эмомалӣ Раҳмон зимни паёми худ ба парлумон аз суръат ва нархи интернет дар кишвар изҳори норозигӣ карда, бахусус қайд карда буд, ки сифати пасти иртибот ба зарфияти гардишгарии Тоҷикистон таъсири зиёд мерасонад.
"Сайёҳон бештар ба куҷо мераванд? Ба он ҷое, ки интернети хуб дорад", - таъкид кард президент.
Баъди чунин танкиди ошкоро аз боло Хадамоти алока тадриҷан ба навсозии соҳа ва суст кардани назорат шуруъ кард.
Бег Сабур бо намояндагони ширкатҳои мобилӣ ва ширкатҳои интернет мулоқот доир намуда, мушкилоти соҳаро баррасӣ намуда, шахсан бо санҷишҳо ба манотиқи мухталифи кишвар сафар кард, то сифати алоқаро тафтиш кунад, барои соҳибкорон иҷоза барои насби манораҳои нави алоқа осонтар шуд ва хадамоти алоқа тайи якуним соли охир бо чанд ширкати русиву чинӣ, як қатор созишномаҳо оид ба насби таҷҳизоти нав, рушди амнияти шабака, телефонияи IP ва рушди басомадҳои 4G ва 5G дар кишвар имзо кард.
Аммо чизи асосӣ ин буд, ки дар соли 2023 Хадамоти алоқа ба ду ширкати хусусӣ иҷоза дод, ки бидуни Маркази ягонаи коммутатсионӣ интернетро ба Тоҷикистон интиқол диҳанд. Аммо ин ҳама тадбирҳо барои коҳиши ақибмонӣ нокофӣ буданд ва суръат ва қимати интернет дар Тоҷикистон (бо вуҷуди гуногунии тарофаҳо дар солҳои ахир) то ҳол бадтарин дар минтақа боқӣ монда, фақат аз Афғонистон ва Туркманистон пештар аст.
Шояд истеъфои Бег Сабур бо як ибораи мулоими расмӣ "барои расидан ба синни нафақа" як баҳонаи хубе барои иваз кардани раҳбарияти хадамот ва талош кардан ба он бошад, ки агар ба ҷойҳои пешсафи даҳ соли пеш ҳам нарасад, ҳадди ақал қафомонии минбаъда дар рушди соҳа пешгирӣ шавад.
Акнун ба ин хадамот Исфандиёри Саъдулло роҳбарӣ хоҳад кард. Дастгоҳи иҷроияи президент то ҳол дар бораи раиси тозатаъйини Хадамоти алоқа маълумоти иловагӣ надодааст.
Шерали Мирзо
© Фотохост-агентство sco-russia2020.ru / Гузариш ба медиабонкМинистр обороны Таджикистана Шерали Мирзо
Министр обороны Таджикистана Шерали Мирзо
© Фотохост-агентство sco-russia2020.ru
/ Вазири мудофиа дар ин мақом ҳам бо тағйироти муҳим дар дохили худи артиши Тоҷикистон ва ҳам бо густариши ҳамкориҳои Вазорати дифои кишвар бо сохторҳои байналмилалӣ хотирмон шуд.
Маҳз дар аҳди вазирии Шералӣ Мирзо моҳи сентябри соли 2018 бори нахуст дар таърихи истиқлолият дар шимоли кишвар машқҳои муштараки нерӯҳои мусаллаҳи Тоҷикистону Узбекистон баргузор шуд, ки як рамзи муҳими наздикшавии ду давлати ҳамсоя буд.
Вай инчунин таъсиси Маркази фармондеҳии Қувваҳои Мусаллаҳро назорат мекард, ки дар сурати таҳдиди ҷиддӣ ба давлат нуқтаи асосии фармондеҳии низомии сарфармондеҳӣ мегардад ва бо марказҳои маъмурии ВМКБ, вилоятхои Суғду Хатлон ва минтақаи Ғарм алоқаманд аст.
Илова бар ин, натиҷаи фаъолияти Шералӣ Мирзо ва раиси КДАМ Тоҷикистон Саймуъмин Ятимов дар чаҳорчӯби СПАД ва ИДМ барномаи таҳкими марзи Тоҷикистону Афғонистонро ба вуҷуд овард, ки дар поёни соли 2024 тасвиб шуд. Сардори вазорати мудофиа ба гузарондани даҳҳо машқу тамринҳои байналхалқии низомӣ дар қаламрави кишвар назорат карда, ҳангоми задухӯрдҳои марзӣ бо Қирғизистон ва дар давраи бӯҳрони Афғонистон, ки Толибон* ба сари қудрат омаданд, худро ҳамчун роҳбари хуб нишон дод.
Аммо бузургтарин дастоварди вазир дар худи Тоҷикистон ҷорӣ шудани хидмати алтернативии пулакӣ барои даъватшудагон аст. Баҳси таъсиси он солҳо боз идома дошт, аммо тасмими ниҳоӣ пас аз чанд ҳодисаи нангини латукӯби даъватшавандагон дар қисмҳои низомӣ ва интиқоди чунин ҳодисаҳо аз ҷониби Шералӣ Мирзо гирифта шуд.
Тибқи тағйироту иловаҳо ба қонун "Дар бораи ӯҳдадории умумии низомӣ ва хизмати ҳарбӣ" аз соли 2021 ҷавонони аз 18 то 27-сола, ки ду сол хидмат кардан намехоҳанд, метавонанд бо пардохти маблағи муайян ба давлат хидмати алтернативӣ дар артишро гузаранд.
Айни замон ин маблағ беш аз 56 ҳазор сомониро ташкил медиҳад, - барои аксари хонаводаҳои тоҷик маблағи зиёд аст, аммо барои онҳое, ки намехоҳанд ду солро барои хидмати сарбозӣ сарф кунанд, беҳтарин гузина аст.
Акнун вазорати дифои Тоҷикистонро Эмомалӣ Собирзода, ки қаблан муовини аввали вазир буд, раҳбарӣ хоҳад кард. Аммо худи Шералӣ Мирзо, тибқи фармони раисиҷумҳур, сардори Сарраёсати ҳифзи сирри давлатии назди ҳукумати Тоҷикистон таъин шуд.
Юсуф Раҳмон
Сардори сахтгир ва қариб ҳеҷ гоҳ табассумнакунандаи Прокуратураи генералии Тоҷикистон таҷассуми воқеии вазифаҳои назоратӣ ва айбдоркунии хадамоте, ки ӯ сарварӣ мекард, шуда буд.
Вай дар давраи дар курсии додситонӣ буданаш ба тафтишот ва айбдоркунии чандин мурофиаҳои пурсарусадо, ки аксаран ба парвандаҳои дорои хусусияти экстремистӣ ва террористӣ марбут буданд, роҳбарӣ мекард. Аксар вақт нисбат ба шахсони хеле машҳури ҷумҳурӣ.
Чунончӣ, дар соли 2022 шаш хабарнигор ва блогнависи тоҷик барои нашри чанд матолиби интиқодӣ аз мақомот боздошт шуданд. Аксари онҳо ба ҷиноёти мухталиф, аз қаллобӣ ва хушунат алайҳи як мақоми давлатӣ то ширкат дар ҳизби наҳзати исломӣ, ки дар Тоҷикистон мамнӯъ ва террористӣ маҳсуб мешавад, муттаҳам шуда, ба мӯҳлатҳои тӯлонии зиндон маҳкум шудаанд.
Пас аз як сол Додситонии кулли Тоҷикистон ибтикори боздошт ва ҳабси Абдуҳалил Холиқзода, раиси бемористони бузурги тиҷоратии Ибни Сино дар пойтахт пеш гузошт.
Гузашта аз ин, Юсуф Раҳмон зимни суханронӣ дар нишасти хабарӣ таъкид кард, ки дастури боздошти мудири бемористонро шахсан дода, ӯро ба таҳқири миллат, маҳалгароӣ ва барангехтани кинаву адовати миллӣ, нажодӣ ва мазҳабӣ муттаҳам кардааст.
Охирин мурофиаи калон бо ширкати фаъоли Додситонии кулл ин "Парвандаи табаддулоти давлатӣ" буд, ки дар он чанд чеҳраи саршиноси сиёсӣ, аз ҷумла раиси собиқи Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон ва яке аз мудирони шӯъбаи ин ниҳод, кормандони бознишастаи мақомоти амнияти давлатӣ, собиқ раиси Ҳизби демократи Тоҷикистон ва муовини аввали ӯ, ҳуқуқшинос ва муовини аввали раиси Ҳизби сотсиал-демократ, инчунин раиси пешини Шӯрои Олӣ дар курсии айдоршаванда нишастанд. Ҳамакнун, тибқи фармони раисиҷумҳур, Юсуф Раҳмон бо сабаби ба кори дигар гузаштанаш аз ин мақом барканор шудааст, вале вазифаи наваш ҳанӯз маълум нест.
Ба курсии додситони кулл Ҳабибуло Воҳидзода, муовини собиқи Юсуф Раҳмон ва додситони низомии кишвар хоҳад нишаст.
* - созмон барои фаъолиятҳои террористӣ таҳти таҳримоти СММ қарор дорад