ДУШАНБЕ, 25 ноя – Sputnik, Александр Хроленко. Барои ҳалли ин масъалаҳо як сол эҳтимоли кулл кам аст. Мо давраи навбатии рушди ҳузури НАТО-ро ба таври шарқӣ дар қаламрави собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ мебинем.
Вазири мудофиаи миллии Туркия Хулуси Аскар 21 ноябр изҳор дошт, ки қӯшунҳои хушкигарди кишвар омодагиро ба охир расониданд ва ба наздикӣ бо роҳҳои ҳарбии ҳавоӣ ба Озарбойҷон партофта мешаванд.
Вазир ҳамчунин аз "роҳбарии Туркия дар соҳаи байналмилалӣ" гуфт, ки дар роҳи он "қувваҳои мусаллаҳи Туркия яке аз шадидтарин давраҳои торихи ҷумҳуриро таҷриба мекунад".
Таркиби миқдорӣ ва сифатии контингенти ҳарбии Туркия дар Озарбойҷон то ҳол махфӣ аст. Бояд қайд кард, ки воҳидҳои артиши Туркия дар Озарбойҷон доимо ва амалан ҳузур доранд - дар доираи ҳамкориҳои низомӣ ва ҳарбӣ-техникии Анқараву Боку.
Фиристодани гурӯҳи дигари афсарон барои кор дар доираи маркази Русияву Туркия оид ба назорати оташбас дар Қарабоғи Кӯҳӣ гумон аст, ки фармони президент ва баррасии парлумони Туркияро талаб мекард.
Зери назорати Русия: чигуна Қарабоғи Кӯҳӣ ба зиндагии орому осуда бармегардад
Анқара ва Маскав рӯзи 11 ноябр ёддошти марбут ба маркази назорати оташбас дар Қарабоғи Кӯҳиро ба имзо расониданд ва дар ин санад дар бораи таъсиси як нерӯи муштараки посдори сулҳ чизе нест. Аммо, минбаъд президентҳои Озарбойҷон ва Туркия Илҳом Алиев ва Раҷаб Тайиб Эрдуғон борҳо дар бораи "миссияи муштараки сулҳбонон" бо иштироки низомиёни Туркияро баррасӣ карданд.
Маълум аст, ки Анқара ва Боку дархости Маскавро - дар бораи ба минтақаи "даргирӣ" ворид накардани нерӯҳои туркӣ - ба нармӣ сарфи назар карданд. Нерӯҳои хушкигарди Туркия дар қаламрави Озарбойҷон равшан ба чизе омодагӣ мебинанд, ки ба ғайр аз ҳамкорӣ бо Русия бошад.
Доварии муваффақият
Туркия барои оғози муноқиша бо Русия дар Қафқози Ҷанубӣ ягон сабаби стратегӣ надорад (ин ҷо муваффақияташон гумон аст ва оқибатҳои манфии Анқара кафолат дода мешаванд). Вуруди пайваста ба минтақа бо баҳонаи муносиби ҳамкориҳои дуҷонибаи ҳарбӣ-техникӣ бо Озарбойҷон ё дар марҳилаи "рисолати посдори сулҳ" роҳи аз ҳама самарабахш ва бехатар аст.
Аз тарафи дигар, ҳамкории Боку метавонад пардохти кӯмаки Туркия дар муноқишаи мусаллаҳонаи Қарабоғ гардад.
Амалиёти қӯшунҳои Туркия дар Қарабоғи Кӯҳӣ дар ягон созишнома зикр намешавад, аз ҷумла дар созишномаи сетарафаи Озорбойҷон, Арманистон ва Русия.
Худи ҳузури низомиёни Туркия дар Озарбойҷон ба таври қонунӣ ба расмият дароварда шудааст, зеро ба гуфтаи коршиносони бонуфузи низомии Федератсияи Русия, аз охири моҳи сентябр то имрӯз дар қаламрави Озарбойҷон тақрибан 1500 нафар низомиёни турк ҳузур доранд.
Ба сифати мушовир генералҳо ва афсарони турк дар тамоми раёсатҳо - аз Ситоди Генералии артиши Озарбойҷон сар карда, то ситоди полк амал мекарданд.
Ин филм нест, балки фоҷиа аст: мусоҳибаи Путин дар бораи ҷанги Қарабоғ - видео
Дастгирии бешубҳаи низомии Анқара аз ҷониби муноқишаи Озарбойҷон ба артиши Туркия имкон намедиҳад, ки нақши посдори сулҳ дар Қарабоғро дошта бошад ва дар посбонии муштараки хатти демаркатсия ҳама гуна ширкат дошта бошад. Бо вуҷуди ин, имконот ҳастанд.
Амалан, Туркия аллакай дар Озарбойҷон мустаҳкам гаштааст. Дар оянда низомиёни Туркия метавонанд дар асоси созишномаҳои дуҷониба солҳо дар қаламрави Озарбойҷон бимонанд. Ин меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалиро вайрон намекунад, аммо сулҳро низ кафолат дода наметавонад. Азбаски ягон давлати дунё соҳибихтиёрии Қарабоғро ҳамчун ҷумҳурӣ эътироф накардааст, Боку ва Анқара метавонанд бо аҳолии армани Қарабоғ ҳар кореро хоҳанд, анҷом диҳанд.
Вазорати корҳои хориҷии Туркия аллакай дар бораи "шӯъбаҳои назоратии иловагӣ" хабар дод. Аммо маълумоте нест, ки аз Озорбойҷон ҷангиёни туркгаро аз Сурия берун бароварда бошанд. Дар чунин вазъ муҳим аст, то "доварии мувваффақияти бародарони озарӣ" (вожаи вазир Хулис Акар) аз дастоварҳояш сарчархак нашавад.
Бо нигоҳ ба оянда
Анқара нақшаҳои ҷаҳонии бунёди "ҷаҳони туркӣ"-ро дорад. Дар оянда, дурнамои манфиатҳо ва қудрати Туркия дар хориҷи Озарбойҷон - ба минтақаи Каспий ва кишварҳои Осиёи Марказӣ истисно карда намешавад.
Бо доштани қувваҳои мусаллаҳи хеле пурқувват - 355 ҳазор низомӣ, зиёда аз 2 600 тонк, 270 қиркунандаи бисёрсоҳаи F-16, ки дар рейтинги ҷаҳонии Global Firepower сазовори ҷои 11-уманд. Афзун бар ин, Туркия истеҳсоли ҳавопаймоҳо, дронҳо, мушакҳо, тонкҳоро фаъолона афзоиш медиҳад.
Алиев: Арманистон бояд хисороти Қарабоғи Кӯҳиро ҷуброн кунад
Дар тӯли даҳуним соли охир шумораи корхонаҳои мудофиаи Туркия аз 56 ба 1500 афзоиш ёфт, ки ҳукумат барномаҳои маҷмӯаи ҳарбӣ-саноатиро ба маблағи беш аз 75 миллиард доллар идора мекунад. Анкара бисёр силоҳҳои хориҷӣ мехарад. Буҷаи мудофиаи Ҷумҳурии Туркия беш аз 18 миллиард долларро ташкил медиҳад - тақрибан 13% хароҷоти буҷети соли 2020 мебошад.
Туркия дар шимоли Сурия, дар Либия аз абзорҳои низомӣ фаъолона истифода мекунад. Бар хилофи манфиатҳои кишварҳои дигар, ба минтақаҳои муҳими баҳри Миёназамин (истеҳсоли карбогидрид) даъво дорад. Ҳамин тариқ, Озарбойҷон (дорои захираҳои назарраси нафт) ба платформаи рушди сиёсати хеле мушаххас - васеъ ва таҷовузкоронаи хориҷии Туркия табдил меёбад.
Хатогиҳои низомии Арманистон дар Қарабоғи Кӯҳӣ
Вазъияти чунин "бародаршавӣ" низ хатарнок аст, зеро Эътилофи Атлантикаи Шимолӣ "паси" Анқара меистад ва "буза" -и Эрдуғонро дар ҳама гуна макони ҷуғрофӣ пуштибонӣ мекунад.
Нерӯҳои посдори сулҳи Русия дар Қарабоғи Кӯҳӣ сулҳ ва тартиботро барқарор мекунанд, дар ҳоле ки Туркия кӯшиш мекунад, ки дар Озарбойҷон як навъ инфрасохтори низомӣ созад ва ҳаққи дахолати низомӣ ба минтақаи Қафқози Ҷанубиро собит кунад.
Лоиҳаи Қарабоғи Анқараро танҳо логистика сояафкан кардааст. Озарбойҷон ва Туркия як қисмати хурди сарҳади ягонаи хушкӣ дар ҳамроҳии вилояти Туркияи Йгдир ва Ҷумҳурии Мухтори Нахичевон доранд, ки аз "Озарбойҷони калон" хеле ҷудост.
Таҳвили нерӯҳо, силоҳ ва мавод тавассути ҳавопаймоҳои нерӯҳои ҳавоӣ (хушнудии хеле гарон) бояд бо Арманистон, Гурҷистон (роҳи эҳтимолан) ё Эрон ҳамоҳанг карда шавад.
Ва дар ҳама гуна сенарияи геополитикӣ, Туркия бояд мавқеи қавии Русияро дар Қафқаз ва Ховари Миёна ба назар гирад.
Пашинян худро ҷавобгар барои Қарабоғ хонду гуфт, пеши додгоҳи мардумӣ бояд муҳокима шавад
