ДУШАНБЕ, 28 апр — Sputnik, Александр Хроленко. Нерӯҳои амниятии Афғонистон шадид шудани ҷангҷӯёни тоҷикро дар шимоли кишвар қайд мекунанд. Ҳафтаи гузашта як гурӯҳи мусаллаҳи ҷангиёни тоҷик беш аз 15 нафар аз қаламрави Роғистон ба постҳои нерӯҳои ҷонибдори ҳукумати музофоти Куф-Аб ҳамла карданд. Сипас отряд ба музофоти Рагистон баргашт.
Гурӯҳҳои террористӣ аз ҷумҳуриҳои Осиёи Марказӣ дар Вардуҷа, Рагистон, Ямган, Юрме, Дарайм, Яптал ва дигар ноҳияҳои Афғонистон ҳузур доранд ва қаламравҳои муайяни онҳоро пурра назорат мекунанд. Дар сарҳади Нусай бо Тоҷикистон, ҷангиён аз 16 шаҳрак 15-тоашро назорат мекунанд. Гурӯҳҳои хориҷӣ, чун қоида, бо Толибон амал мекунанд ва барои ноил шудан ба ҳадафҳои умумӣ кӯшиш мекунанд.
Қаблан мақомоти Бадахшон кӯшиши тақвияти ҳузури низомӣ дар минтақаҳои созмонҳои террористии ИГ * ва “Ал-Қоида” * -ро бо кӯмаки гурӯҳҳои тоҷикӣ ва узбакӣ - Ансарулла ва Ҳаркати Исломӣ эълон карда буданд. Чунин ҳамкориҳо эҳтимолияти содироти воқеияти Афғонистон ба қаламрави кишварҳои ҳамсояро ба маротиб меафзояд.
Ҷангҳои доимӣ дар қариб дар тамоми вилоятҳои Ҷумҳурии Исломии Афғонистон (IRA) идома доранд. Дар ҷараёни ҳамлаи террористии Толибон * 26 апрел дар вилояти Логар (дар масофаи 30 километр аз Кобул) шаш нерӯи амниятии Афғонистон ҷон бохтанд ва чаҳор нафарашон асир шуданд.
Дар постгоҳи ҳукуматӣ дар наздикии шаҳри Кала-Нау (музофоти Бадгис) 13 милитсионер дар натиҷаи ҳамлаи Толибон рӯзи 24 апрел кушта шуданд ва даҳ нафари дигар бедарак шуданд. Дар маҷмӯъ дар тӯли як ҳафтаи охир беш аз 100 корманди нерӯҳои амниятии Афғонистон кушта ва даҳҳо нафар маҷрӯҳ шуданд.
Қаблан дар вилоятҳои шимолии Балх ва Тахар тақрибан 30 узви нирӯҳои амниятии ҷамъиятӣ ва панҷ сокини маҳаллӣ, аз ҷумла як кӯдак дар ду даргириҳо бо Толибон кушта шуданд. Дар ин замина даҳшатнок намояндагони Толибон * рӯзи 24 апрел оташбаси мутақобиларо, ки президенти Афғонистон Ашраф Ғанӣ пешниҳод кардааст, номувофиқ меҳисобанд.
Шароити толибон
Ба шумо хотиррасон мекунам, ки яке аз муҳимтарин шартҳои созишномаи сулҳи Толибон бо Иёлоти Муттаҳида ва муколамаи афғонӣ озод кардани силоҳбадастони маҳбус ва хизматчиёни ҳарбии нерӯҳои ҳукуматӣ мебошад. Гузашта аз ин, чандин маротиба силоҳбадастон зиёданд. Дар марҳилаи аввал, Кобул бояд 5000 Толибонро раҳо кунад ва бар ивази он 1.500 сарбоз ва полисро қабул кунад. Афзалиятҳо ва шартҳои имконнопазир мавҷуданд.
Толибон * афзалияти раҳоӣ додани 15 қотил ва гурӯҳҳои хунрезро талаб мекунанд. Танҳо яке аз онҳо - Лайлуддин Гулбеддин - дар ҳамлаҳои калони террористӣ дар Кобул иштирок кардааст, таркишҳо дар сафорати Олмон ва маросими дафни писари ноиби президенти Сенати Ирон Муҳаммад Исидяр ва ҳамла ба Донишгоҳи Амрикои Афғонистон (AUAF) дар соли 2017.
Дар ҳама ҳамлаҳои террористие, ки бо Гулбеддин алоқаманд буданд, даҳҳо ғайринизомиён кушта ва захмӣ шуданд. Тибқи қонунҳои амалкунанда, ҳукумати Афғонистон барои озод кардани чунин ҷинояткорон қудрат ва ё асос надорад, ҳатто зери фишори Вашингтон.
Дар натиҷа, Кобул тақрибан 400 маҳбусро раҳо кард, ки на ҳама онҳоро "Толибон" муаррифӣ мекунанд. Толибон * 60 асирро озод карданд (аз 1000 нафар), аммо танҳо 19 нафар ҳамчун кормандони амният эътироф карда шуданд. Музокирот ва амалиёти низомӣ, парадҳо ва қатлкунӣ идома доранд.
Ихтилофи низомӣ дар Кобул, бӯҳрони ҳарбию сиёсиро дар кишвар амиқтар мекунад, ба заиф шудани қудрати давлатӣ ва тақвияти нуфузи Толибон ва дигар созмонҳои террористӣ мусоидат мекунад.
Мавқеи Русия
Истодагарии бесуботӣ, таҳдидҳои террористӣ ва маводи мухаддир дар Афғонистони ҳамсоя ҷавобгӯи манфиатҳои стратегии Федератсияи Россия ва иттифоқчиёни он дар Осиёи Марказӣ нест. Маскав барои таҳкими марзҳо ва амнияти низомии Тоҷикистон, Ӯзбекистон, Қирғизистон ва Қазоқистон тамоми кӯшишҳоро ба харҷ медиҳад. Устувории минтақавӣ аз ҳисоби рушди сохторҳои СААД, ҳамкориҳои ҳарбӣ-техникӣ ва машқҳои муштараки низомӣ тақвият дода мешавад.
Ҳамзамон, Русия барои оштӣ кардани мухолифони беиттилоъ дар Ҷумҳурии Исломии Афғонистон кӯшиши зиёд ба харҷ дод. Дарвоқеъ, қадами аввал дар сохтори баъди низоъ дар Афғонистон 5-6 феврали соли 2019 дар Маскав дар доираи "Муколамаи байнимазҳабӣ" гузошта шуда буд. Кишварҳои узви СПАД рӯзи 29 феврал эълом доштанд, ки алтернативаи ҳалли сиёсӣ ва дипломатии вазъ дар Ҷумҳурии Исломии Афғонистон вуҷуд надорад ва муҳимияти машваратҳои Маскав барои ба даст овардани сулҳ дар Афғонистон муҳим аст. Бидуни аз таърихи созишномаи сулҳи ИМА бо Толибон * дар ҳамон рӯз дар Қатар ба имзо расидан.
Шарикони ғарбӣ баъзан фаъолсозии сиёсати хориҷии Осиёи Марказии Маскавро дар сарлавҳаҳои "Русҳо ба Афғонистон баргардонидаанд" содда мекунанд. Албатта, чунин арзёбиҳо аз воқеият дур ҳастанд. Бо вуҷуди ин, Русия умедвор аст, ки пас аз рафъи бӯҳрон дар Ҷумҳурии Исломӣ, ҳамкорӣ миёни Маскаву Кобул дар бисёр самтҳо тақвият хоҳад ёфт.
Федератсияи Россия омода аст барои таҳкими суботи минтақавӣ, аз ҷумла баррасии конструктивии дархостҳои шарикони афғон оид ба таҳвили силоҳ ва техникаи низомии Русия, ки барои таъмини амният ва соҳибихтиёрии давлатии Ҷумҳурии Исломии Афғонистон заруранд, ҳама чизи имконпазирро анҷом диҳад.
Дар оянда, ҳангоми бастани созишномаҳои мушаххаси байнидавлатӣ ва риояи қатъии «қоидаҳои бозӣ», шарикии стратегии Русия ва иттифоқчиёни минтақавии он аз як тараф ва Афғонистон аз ҷониби дигар имконпазир аст. Аммо, дар ин системаи координатӣ нақши гурӯҳҳои террористӣ ба сифр мерасад.
* - Созмони террористии дар Русия мамнуъ.
