ДУШАНБЕ, 24 дек — Sputnik, Гурдофарид Ҳакимзода. Имрӯз устод Ҷӯрабек Муродов ба синни мубораки 75-солагӣ қадам ниҳод. Ҳунарманд аз ин муддат 55-солашро ба ҳунари тоҷик бахшидааст. Намедонам, чаро ҳоло иқдомеро аз ҷониби Вазорати фарҳанг ба муносибати зодрӯзи ин ҳунарвар намебинем ё ҳануз вақте ҳаст? Ё зодрӯзу ҷашнвораҳои арбобон ва ходимон ҳам зери сояи Қонуни танзим рафта бошад?
Ширкати JM Production чанде пеш филмеро иборат аз 14 қисм бо номи "Ҳофизи миллат" мунташир карда, аз умри пурбаракати Ҷӯрабек Муродов нақл кард. Филм чеҳраи дигари ин марди ҳунарро бароям кушод. Чеҳраеро, ки бояд эҳтиромаш кард ва қадрашро донист. Ҳоло ҷавононро ба хештаншиносӣ даъват мекунем. Пас, Ҷӯрабек Муродов яке аз "хештанҳост", ки бояд ӯро шинохт…
Фарзанди хуб — боғи падар
Модарам даҳ фарзанд ба дунё овардаанд, аммо аз онҳо мо — се нафар мондему дигарон ҳама дар кӯдакӣ фавтидаанд. Касе умед надошт, ки ман зода мешавам, зеро апем (модарро дар лаҳҷаи баъзе минтақаҳои Айнӣ, зодгоҳи Ҷӯрабек Муродов, апа мегӯянд — шарҳ аз идора) маро дар 48-солагӣ таваллуд карданад. Ман як бародар ва як хоҳар доштам ва фарзанди хурдӣ будам. Падарам ҳам суруд мехонд. Аҷаб инсони хоксору инсондӯсте буданд он кас. Ман инсондӯстиро аз волидонам омӯхтаам.
То мактаби деҳа 6 километр роҳ буд. Мо ҳар рӯз бо тай кардани ин масофа мактаб мерафтем. Аз ман дар баъзе мусоҳибаҳо пурсиданд, ки чаро номи шумо "туркиcт"? Ҳоло мехоҳам ин ҷо аз торихи номгузории ман нақл кунам. Бобоям дӯсти бениҳоят хубе дошт, ки аз атрофи шаҳри Истаравшан буд ва доим ба хонаи мо рафту омад мекардааст. Маро ба хотири ҳамон дӯстӣ Ҷӯрабек ном кардаанд.
Аз волидонам сер нашудам
Дар 16-солагӣ аз деҳа баромада, барои таҳсил ба Хуҷанд омадам. Замоне, ки аллакай ҳофиз будам, ҳар гоҳ ба деҳа мерафтам хонаамон пур аз одам мешуд, рӯзи дигар маро даъват мекарданд ва ман фурсате барои суҳбати наздик бо онҳо надоштам. Ман аз падару модар сер нашудам.
Касе дар Шимол суруди тоҷикӣ гӯш намекард
Вақте қадамҳои аввалини худро ба саҳна мегузаштам (дар солҳои 1960-ум), шимоли Тоҷикистонро муҳити саҳнаи Узбекистон пахш карда буд ва ҳофизоне, ки буданд суруди узбекӣ месароиданд. Ман аввал сурудҳои тоҷикии чанде аз устодонро бозхонӣ кардам ва ба забони тоҷикӣ суруданро сар кардам. Ҳамин тавр мардум ҳам хуб қабул карданд ва ман ҳам кӯшиш мекардам, ки суруди тоза хонам ва мухлисонамро шод кунам. Вақте ки бори аввал ба Узбекистон — Самарқанду Бохоро рафтем, дар консерт танҳо ду — се қатор мардум меништаст. Аллакай дар сафари дувуми мо тамоми билетҳо фурӯхта шуда буданд ва суруди тоҷикӣ дар шаҳрҳои тоҷикии Самарқанду Бухоро низ танинандоз шуд. Ҳамин тавр ба хориҷ ҳам рафтем. Қариб дар ҳама кишварҳои ҷаҳон, аз ҷумла кишварҳои Осиёи Миёна ва Ҳиндустону Покистон, Австрияву дигар кишварҳои аврупоӣ ҳунарнамоӣ кардаам. Он замон давлат нақша дошт, ки бояд иҷро мекардем. Ман ҳар моҳ 15 консерт доштам, чӣ дар хориҷ ва чӣ дар кишвар. Ҳамин тавр 30 сол кор кардам…
Худо аз туҳмат нигаҳ дорад
Дар ин 50 соли фаъолиятам (филм соли 2013 ба навор гирифта шудааст) туҳматҳои бисёре ҳам ба сарам зада буданд. Вале ба касе посух надодам.
Вақте ба Вена сафари ҳунарӣ доштем, ман дар рӯзи охирони ҳунарнамоиамон гирифтори дарди кӯрруда ва дар бемористон бистарӣ шудам. Ҳайъате, ки бо ман рафта буд, ба Тоҷикистон бар гашт ва ман натавонистам бар гардам. Касе аз ҳамин истифода бурда, ба модарам занг задааст ва бардурӯғ гуфтааст, "писаратон мурд". Модари маро ин хабар аз пой афтонд…. Вақти унвон гирифтан ҳам сару садоҳои зиёд карданд, ки аз азоби руҳӣ бемор шудам… Худо аз туҳмат нигаҳ дорад..
Ҷӯрабек Муродов ва чӣ ва аз кӣ метарсад?
Аз Худо бояд тарсид, дигар аз касе на. Дар тамоми 50 соли фаъолиятам аз як чиз метарсидам, мабодо рӯзе шавад, ки мухлисонамро гум кунам. Ин фикр барои ман даҳшатовар буд.
Сиёсат ва ҳунар
Сиёсат санъат аст ва санъат сиёсат аст. Ин ҳар дуро наметавон аз ҳам ҷудо кард. Пас аз истиқлол мехостам вакили маҷлис шуда, санъати Тоҷикистонро обод кунам, вале кадом нохалафе маро душмани халқ эълон кард. Хело сӯхтам. Агар ман, ки ин қадар халқу миллатамро дӯст доштам, душман бошам, пас дӯст кӣ будааст?
Баъди Иҷлосияи 16-уми Шурои Олӣ..
Ҳанӯз гуреза будам. Дар Регар маросими силоҳпартоӣ баргузор шуд. Раиси вақти Шурои Олӣ Эмомалӣ Раҳмон маро даъват карданд, ки дар ҳамон чорабинӣ ҳунарнамоӣ кунам. Ҳарчанд тарс аз ҷанг буд, вале ба ҳар ҳол бо Ҷонибек (Ҷонибек Муродов) ба Регар омадем ва ҳунарнамоӣ кардем, дар миёни тиру туфанг.
Дар анҷоми ин маросим раиси ноҳия ба раиси Шурои Олӣ ҷома ва тоқӣ пӯшонид. Эмомалӣ Раҳмон он ҷома ва тоқиро ба ман пӯшониданд ва гуфтанд, ки бигзор ба ҷойи овози тир овози санъат бошад ва даъват карданд, ки дар Душанбе монам. Ҳамин навор дар пахши мустақим буд, бегоҳ аллакай буриданд. Баъд ман ҳам қабул кардам ва ба хона баргаштам, чун ба манзил даромадем занги телефон шуд. Касе гуфт "агар ин ҷо монданӣ бошӣ, аз саломатии зану фарзандат фикр кун.." Маҷбур баромада рафтам, кадом яке аз ин таҳдидҳоро ман ба раисҷумҳур мегуфтам…
Барои унвон кор накардаам!
Дар 37-солагӣ унвони Ҳунарманди мардумии Иттиҳоди Шуравиро дарёфт кардам. Лекин ором нашудам, баръакс бештар кор кардам, зеро он ҳама фаъолияти ман барои унвон набуд.
Хотираҳо аз шахсиятҳои бараста
Ҳамеша инсонҳоеро чун Ҷаббор Расулов ва Мирзо Турсунзода идеали худ медонистам. Боре ба Ҳиндустон сафари ҳунарӣ доштем. Назди Ҷаббор Расулов рафтам ва аз эшон хоҳиш кардам, ки ҳамроҳи ман шодравон Одина Ҳошим ва Зафар Нозимро ҳам равон кунанд. Он кас гуфтанд, "не". Вақте ки чанд бор тавалло карданд, гуфтанд, "Шумо ба сафари дур меравед, агар рафту ҳавопаймо ба фалокат дучор шавад, Тоҷикистон се ҳунармандро аз даст медиҳад". То кадом андоза дурандеш будаанд. Ба ҳар ҳол ҳар сеямонро равон карданд.
Ду суруди ман — "Аз замин нонрезаҳоро чида мемолам ба чашм" ва "Дили модар", ки ба қалами устод Турсунзода тааллуқ дошт, устодро бениҳоят ба ваҷд оварда буд. Баъд аз суруди "Тифл мондам аз ту модар" устод гиря ҳам карда буданд.
Устод Турсунзода васият карда будаанд, ки ман он касро ба қабр монам. Вақте ки эшон ин дунёро тарк карданд, ин масъулият дар дӯши ман буд. Баъд аз ҳамон аз мурдаҳо наметарсидагӣ шудам. Он вақтҳо ходимони давлатиро бе кафан, бо шиму кастюм гӯр мекарданд, аммо мо аз намояндаи ҳизб пинҳонӣ он касаро бо кафан ба хок супоридем, ҳоло баъзе сару садоҳо меравад, аммо ман шоҳиди зинда ҳастам, ки устодро бо кафан гӯр кардаем…
Ифтихор аз миллат
Вақте ки ман шеъри Гулрухсорро "Ман тоҷикам" гуфта сурудам, маро ба Кумитаи амният (Тоҷикистони Шуравӣ — шарҳ аз идора) даъват карданд ва гуфтанд, ки ин сурудро нахонам, вале ман боз мехондам…
Як воқеа аҷиби дигар. Дар Маскав 1000-солагии Абуалӣ ибни Синоро ҷашн гирифтем. Ман ва устод Муҳаммад Осимӣ — президенти вақти АИТ барои ширкат дар ҳамоише, ки чанд кишвари дигар низ даъват шуда буд, сафарбар шудем. Он вақтҳо баромад кардан бо либоси миллӣ на он қадар роиҷ буд. Ман сурудеро омода карда, як саллаву ҷома ҳам ҳамроҳ гирифтам. Раиси АИ СССР дар ҳоле ки мувофиқи барнома бояд суханро ба намояндаи Тоҷикистон Муҳаммад Осимӣ медод, ба намояндаи Узбакистон дод. Намедонам устод Осимӣ он вақт дар кадом вазъият қарор гирифтанд. Ҳама мегуфт Сино аз мост. Хайр, навбати устод омад ва устод ҳам ба саҳна баромаданд. Устод маърузаеро, ки дар даст доштанд як тараф гузоштанду чунон суханронӣ карданд, ки ҳозирон аз ҷой бархоста қарсак заданд. Ман бошам сурудеро ки бо чанд забон буд сароида, тамоми гулҳои мухлисонро ба даст овардам ва он гулҳоро ба зери пойи Сино чидам, толор бори дигар ба ваҷд омад. Лекин навори онро ҳам буриданд…
Маро ҳунарам ҳаргиз хор накард!
Пас аз гуреза шудан ба кадом кишваре, ки мерафтам дӯстонам бо ҷону дил қабул мекарданд. Касе намедонист, ки мо гуреза шуда рафтаем, лекин моро хуш қабул мекард. Вақте ба Курдистон рафтаму армони он миллатро, ки давлате воҳиде народарад, дидам, барои ман хело таъсирбахш буд. Миллат будану давлат доштан, бахти бузургест.
Хушбахт касест, ки аз худ чизе ба ҷаҳон гузошт
Ҳеҷ кас мурдан намехоҳад. Вале ҳама оянда рафтанист. Балки байни омадану рафтан фосилаест. Хушбахт касест, ки тавонист дар ин фосила аз худ чизе нишона монад!!!
Мавод бо истифода аз филми "Ҳофизи миллат" омода шудааст. Фикри муаллиф метавонад бо мавқеъи хабаргузорӣ мувофиқат накунад.
