ДУШАНБЕ, 4 авг — Sputnik, Нилуфар Некқадам. Қарор буд, ки бо Аброр Назаров дар Парки марказии фарҳангии шаҳри Маскав мулоқот кунем. Ҳамроҳи аксбардорамон Стас, ӯро дар назди истгоҳи метро интизор шудему, расо дар замони муқарраршуда, соати 14:00 рӯзи 3 август Аброр ҳамроҳи ҳамсараш пайдо шуд.
Аз чеҳраи Аброр ва ҳамсараш Шаҳло ҳувайдо буд, ки ин ду дилдода пас аз солҳои ҷустуҷӯ якдигарро пайдо кардаву ба висоли ҳам расидаанд.
Чанде пеш Аброр дар рӯзи зодрӯзи ҳамсараш таронаеро ба забони шуғнӣ бо унвони "Ай му дилсуз" (Аё дилсӯзи ман) ҳам барояш тақдим карда буд. Аз ин рӯ суҳбатамонро аз интихоби туҳфа барои Шаҳло ва эҷоди таронаи "Ай му дилсуз" оғоз кардем.
Аброр Назаров: Ман дар интихоби туҳфа чандон салиқаву маҳорат надорам. Вале Шаҳло дар зиндагии ман нақши беандоза дорад. Ӯ бонуи дӯстдошта, ҳамсари меҳрубон, ва муҳимтарин шахс дар зиндагии имрӯзаи ман ҳаст. Аз ин рӯ, мехостам ва ният доштам дар зодрӯзаш як туҳфаи ғайриоддӣ барояш тақдим кунам.
Шаҳло дар хоб буду ман нигоҳаш мекардам ва ду мисраъи аввали ин суруд — "Узум хуδманд ту дӯнд винт, ай му дилсуз" (Ман дар хобам танҳо туро дидам, дилсӯзам) худ ба худ дар зеҳнам чарх зад. Чун ман дар шеъргӯӣ чандон ҳунаре надорам, зуд ба дӯстам шоъир Сафо Алиназар занг задаму ин мисраъро барояш хондаму гуфтам шеъе бо ин матлаъ мехоҳам. Ӯ гуфт, ки манзурамро фаҳмиду пас аз як рӯз шеърро бароям фиристод. Онро ки хондам, шигифтзада шудам, ки то чӣ андоза ӯ эҳсоси маро нисбат ба ҳамсарам дақиқу пурра ба риштаи назм кашидааст.
Он шеърро бо бародарам Меҳрубон Назаров, ки дар Алмаато зиндагиву кор мекунад, оҳангаш бастем. Ин нахустин таронаи ман аст, ки дар он тори рубобнавози беҳамто Иқбол Завқибеков ҷӯр шудааст.
Қиссаи ишқ
Sputnik Тоҷикистон: Чигуна бо Шаҳло ошно шудед?
Аброр Назаров: Ошноии мо достонест шигифтовар. Ман бо Шаҳло дар шабнишиние ошно шудам. Ман он замон тоза аз Алмаато ба Маскав баргашта будам ва пас аз иҷрои барномаҳои консертӣ ва сабти таронаҳо чунон хаста будам, ки аслан ҳавои ишқу ошиқиву ҳамсарҷӯӣ дар сарам набуд.
"Фикр мекардам, ки бояд чунон ки бояду шояд тафреҳу истироҳат кунам, вале….", — роздорона табассум мекунад Аброр.
Қисса чунин шуруъ шуда буд. Яке аз дӯстонам маро ба шабнишинӣ фаро хонд. Ман ки хеле хаста будам, аввал розӣ нашудам, вале ӯ якравӣ карду омада маро ба зӯр аз хона кашида берун бурд. Ман гуфтам, бошад, мераваму зуд бармегардадм. Ӯ ҳам бо лабханде гуфт бошад.
Омадему хона даромадем. Онҷо пур аз ҷавонону духтарони хуштипу зебо буд. Ҳама маро гарм пешвоз грифтанд. Нишаста будем, ки чанд бор аз ошпазхона садои хандаи духтаре ба гӯшам расид, ки бисёр дилчасп буд. Ба худ гуфтам, Худоё, ин кӣ бошад? Ошпазхона даромада дидам, ки Шаҳло остинҳояшро бар задаву рӯи миз ҳафт — ҳашт гуна хӯриш омода кардаасту манту мепазад. Мо ки пештар низ якдигарро мешинохтем, салом кардему ғайри интизор ҳамдигарро ба оғӯш кашидем.
Ҳамин чанд лаҳза ҳама зиндагии маро дигаргун кард. Ҳангоме ки якдигарро раҳо кардем, дидам, ки дар шонаи ростам сафедӣ аз гарди орд боз мондааст.
Ман ки шугунҳоро бовар мекунам, ин гардро ба фоли нек гирифтам. Зеро мардуми Бадахшон замоне, ки домод барои бурдани арӯсаш ба хонааш медорояд, арӯс ба нияти оғози зиндагии нав ба бахти сафед ба шонаи шавҳараш орд мепошад.
Пас аз ин дидор, ман дигар тасмимамро гирифтаму ба Шаҳло занг зада ӯро ба мулоқот даъват кардам ва бад-ин сон бо хости Худову амри дил мо ба висоли ҳам расидем. Ҳоло дар Маскав зиндагии хубе бар по кардаему аз тақдирам бисёр розӣ ҳастам.
Sputnik Тоҷикистон: Барои Шумо хонавода муҳимтар аст ё касбу кор?
Аброр Назаров: Медонед, дар дунё ду гуна ҳунарманд вуҷуд дорад: яке гурӯҳест, ки ҳунарро чун вазифа ва фаъолият барои дарёфти музде ё подоше пеша мекунад ва дигар гурӯҳе, ки ҳунарро чун роҳи зиндагӣ интихоб мекунад. Ман аз ин гурӯҳи дувум ҳастам. Бароям ҳунару хонавода инҳамонанд. Вале ҳамсари ҳунарманде аз гурӯҳи дувум будан кори осон нест.
Аммо ҳамсарам Шаҳло дар ин роҳ маро бисёр ёрӣ мекунад. Ӯ ҳаст, ки ман хушбахтам. Ҳангоми ошноӣ бо ӯ, ман дар чеҳраи ӯ симои модарамро дидам. Зане, ки оғози модарӣ дорад, дар ҳама пастиву баландии зиндагӣ бо ту мемонад. Ман бисёр хӯву хавоси баде дорам. Бисёр эҳсосотӣ ҳастам. Метавонам барои як сухани беҷо рӯзҳо абрӯ чину рӯй турш кунам ва танҳо Шаҳло метавонад маро сари ҳол биёрад.
Sputnik Тоҷикистон: Дар кӯдакӣ ҳам ҳамингуна будед?
Аброр Назаров: На, дар кӯдакӣ ман писари ороме будам. Чунон ором будам, ки ҳар рӯз аз мактаб бо сару рӯи кӯфтаву кабуд бар мегаштам. Вале як рухдод зиндагиямро тағйир дод.
Дар сохтмоне, ки зиндагӣ мекардем, ҳамсояе доштам, ки бузургсолтар аз ман буд. Бисёр бачаи ором буд ва худаш дар таҳхонаи сохтмон як машқгоҳ ташкил карда буд, ки он ҷо ҳам худашу ҳам рафиқонаш ба варзиши бадансозӣ ва муштзанӣ машғул мешуданд. Рӯзе, ки ман боз ҳам "чашмкабуд" аз мактаб баргаштам, ӯ наздам омаду пурсид, ки чӣ шудааст? Ман аҳволро ба ӯ боз гуфтам ва ӯ гуфт, ки намехоҳӣ посухашонро бидиҳӣ? Гуфтам, ки наметавонам ҷанг кунам. Пурсид: мехоҳӣ ёд бигирӣ? Гуфтам, бале!
Аз ҳамон рӯз ман машқ карданро оғоз кардам. Ҳар рӯз варзиш мекардам ва дигар акнун дар мактаб ҳеч кас наметавонист маро мушт занад. Дар кӯдакӣ ман аслан фикр ҳам намекардам, ки овозхон шавам.
Sputnik Тоҷикистон: Чӣ шуд, ки шумо варзишро як сӯ гузоштеду ҳунарро пеша кардед?
Аброр Назаров: Боз ҳам шугуне дидам. Рӯзе аз варзиш бар мегаштам, ки дидам гурӯҳе аз ҷавонон дар ҳавлиамон гирд омадаву Нӯш ном ҷавоне дар миёнашон гиторнавозон сурудеро мехонад. Маро аз гиторнавозӣ ва овозхонии Нӯш чунон хуш омад, ки давон назди падарам рафтаму гуфтам, падарҷон, мехоҳам навозанда шавам.
Падарам хушҳол шуд, вале бо ҷиддият ба ман нигаристу пурсид: оё ин тасмимат ниҳоист, оё аз интихобат пушаймон намешавӣ? Гуфтам не, тасмимам ниҳоист. Гуфт, метавонӣ аз барои мусиқӣ аз алоқамандиҳои имрӯзаат даст бикашӣ? Гуфтам, метавонам. Гуфт: ёру дӯстон, гашту гузор, озодиро метавонӣ ба хотири мусиқӣ канор бигзорӣ? Гуфтам, бале.
Аз он рӯз маро падарам ба олами мусиқӣ ворид кард. Ӯ бисёр-бисёр сахтгир буд. Ман чун дигар ҷавонон дигар ба дискоклуб ё гашту гузору диду боздидҳо намерафтам. Зиндагиям дар чордевори хона банд буду гитор ҳамроҳу ҳамрозам.
Ёд дорам замоне ошиқи духтаре шудаму падарам гиторро аз дастам гирифт. Ӯ се моҳ бо ман гуфту гузоре накард. Он рӯзҳо барои ман бисёр сахт гузаштанд, вале ман боз баргаштаму зиндагиям ба риволи пешин баргашт.
Sputnik Тоҷикистон: Пеш аз ин падаратон шуморо бо худ ба консертҳо намебурд?
Аброр Назаров: На. Пеш аз ба мусиқӣ рӯ оварданам падарам дар ҷаҳони мусиқии худ ба сар мебурду ман дар ҷаҳони варзишам.
Sputnik Тоҷикистон: Ҳунарнамоиятон аз кай оғоз шуд?
Аброр Назаров: Ман пас аз хатми мактаб ҳуҷҷатҳоямро ба Донишгоҳи ҳунари шаҳри Душанбе супурдам ва дохил шудам. Вале падарам, ки он замон дигар дар Алмаато ба сар мебурд, занг заду гуфт, ки бояд ҷомадонамро ҷамъ кунаму ба Қазоқистон биравам. Ман ҳам ночор донишгоҳро як сӯ гузошта ба назди падарам рафтам. Ва дар Алмаато ҳамроҳи падарам ҳунарнамоӣ мекардам.
Сипас боз ба Тоҷикистон баргаштаму дар гурӯҳҳои "Сарез", "Зафар Банд" ва чанде дигар навозандагӣ мекардам.
Sputnik Тоҷикистон: Вале саранҷом овозхониро пеша кардед?
Аброр Назаров: Бале, чун пас аз ҳунарнамоӣ дар бисёре аз ин гурӯҳҳо мавориде пеш меомаданд, ки ману дигар аъзои гурӯҳ наметавонистем якдигарро хуб дарк кунем. Яке суруд мехост, дигаре ҳунарнамоӣ, севумӣ сафарҳои ҳунариро хуш дошт. Рӯзе ман назди падарам баргаштаму гуфтам, ки ман дигар бо гурӯҳ ҳунарнамоӣ карда наметавонам. Ӯ гуфт, пас вақти он расида, ки худ роҳи ҳунариятро пеш бигирӣ.
Sputnik Тоҷикистон: Оё дар 18 соли навозандагӣ суруд ҳам иҷро мекардед?
Аброр Назаров: Гаҳ-гоҳе месурудам. Сурудҳо ҳам доштам, вале онҳоро ҳама сурудҳои кӯдакона медонистанд. Саранҷом ҳамаи сурудҳоямрро ҷамъ кардаму сурудам. Ёд дорам чигуна нахустин сурудам "Это ты" (Ин туӣ)-ро суруда будам. Ин сурудамро оҳангсозу овозхонии номии қазоқ, дӯсти деринаи падарам шодравон Ботирхон Шукенов омода карда буд. Ӯ бо бародарам Меҳрубон Назаров, ки ҳамеша дар ҳама кор маро ёрӣ мерасонад, ин суруди маро комил карданду он нахустин бор дар радиои "Ватан" пахш шуд. Чун ин суруд ҳаводоронашро пайдо кард, ман ҳам аз паи эҷоди дигар сурудҳо шудам. Пас сурудҳои "Ду дилбар", "Ашки чашмот", тарҳи мусиқоии "Амак дар хона", ҳамроҳ бо бародаронам Парвиз ва Меҳрубон "Машам "творчески" одам", "Ай му дилсуз" ва дигарҳоро сабт кардем.
Sputnik Тоҷикистон: "Ашки чашмот" — суруди сол интихоб шуд?
Аброр Назаров: Бале, ман чанде пеш дар Душанбе будам. Суруди "Ашки чашмот" суруди сол шинохта шуд. Ин пирӯзӣ маро хушнуд кард, вале бояд бештар эҷод кард.
Sputnik Тоҷикистон: Шумо ба чаҳор забон суруд месароед, оё эҳсосот ҳангоми иҷрои ин сурудҳо яксон аст ё ки муҳимтар мусиқӣ аст, на матн?
Аброр Назаров: Ман ба забонҳои шуғнӣ, тоҷикӣ, русӣ ва инглисӣ суруд иҷро мекунам. Мусиқӣ, оҳанг, матн инҳо ҳама як организм, созвораҳои як ҷаҳони комил ҳастанд. Вале вақте ман ба забони инглисӣ суруд иҷро мекунам, эҳсосотам бароям чандон рӯшан нест. Дуруст аст, ки мусиқӣ на марз дораду на забон, вале ҳар боре ман ба забони шуғнӣ суруд месароям, вуҷудамро эҳсосе фаро мегирад, ки бозгуфтанашон душвор аст.
Sputnik Тоҷикистон: Аброр, чун шумо овозхониро роҳи зиндагӣ интихоб кардед, оё дар ҷаҳони имрӯза таъмин кардани хонавода ва ҳамзамон машғул шудан ба мусиқӣ душвор нест?
Аброр Назаров: Албатта, душвор аст. Имрӯз барои овозхон ва бавижа барои сарояндагони тоҷик фақат ду роҳи ба даст овардани музд вуҷуд дорад — яке сурҳо ё ҷашнҳои арӯсӣ ва дигаре сафарҳои ҳунарӣ ё консертҳо.
Sputnik Тоҷикистон: Шумо ҳам ба сурҳо меравед?
Аброр Назхаров: Вақте дар Тоҷикистон будам, бо гурӯҳҳоямон дар сурҳо ҳунарнамоӣ мекардем. Замоне, ки Масква омадам, як-ду сол пеш, дар чанд суре аз ҳамшаҳриҳоямон дар Маскав ҳунарнамоӣ карда будам. Вале маро муносибати мардум бо мусиқӣ дилгир кард. Мардум имрӯз мусиқиро гӯш намекунанд. Барои онҳо муҳимаш ягон мусиқи баланди гӯшхароше ҳаст, ки онҳо битавонанд дар он даст ҷунбонанду покӯбӣ кунанд. Вале сурудҳои ман барои ин гурӯҳ аз мардум омода нашудаанд. Ман бо сурудҳоям қиссаи зиндагиамро нақл мекунам. Ин сурудро пур аз эҳсосот аст. Ин зиндагии ман аст. Аз ин рӯ ман аз ширкат дар ҷашнҳои арӯсӣ даст кашидам.
Sputnik Тоҷикистон: Барои ҳамин Душанберо тарк кардед?
Аброр Назаров: Сафарам ба Русия ду сабаб дошт. Яке ин ки бояд инҷо дармон мегирифтам ва дувум — пайгирии роҳи ҳунар ва рушд кардан. Дар Душанбе барои сурудани таронаи нав сароянда бояд ба таҳиякунанда пуле диҳад, то сурудеро, ки бо хуни дил хӯрдан эҷод карда, бисарояд. Ман аз чунин бархӯрд бо мусиқӣ ва ҳунарпеша дилгир шудам. Барои ҳамин Душанберо тарк кардаму роҳи Маскавро пеш гирифтам.
Sputnik Тоҷикистон: Дар Маскав ба чи кор машғулед?
Аброр Назаров: Ин ҷо имконот бисёр аст. Баргузории консерт ҳам осонтар аз Душанбе аст. Ман инҷо чанд шогирде дорам, ки барояшон гиторнавозиро ёд медиҳам. Худам ба эҷоди таронаҳои нав машғулам. Дар зиндагиям сафҳаи тозае боз шуд. Ман хонадор шудам ва қиссаҳову сурудҳо ҳам аз сафҳаи нави зиндагиам ҳамакнун мебароянд.
Sputnik Тоҷикистон: Боре ҳам фикр кардаед, ки сабки падаратон Далер Назаровро бигиред?
Аброр Назаров: На. Ман мехоҳам, ки бори худамро дар роҳи зиндагӣ ба макон бирасонам. Падарам ҳунарпешаи нотакрор аст. На ҳар касе ҳам метавонад роҳи Далер Назарро биравад. Ман аз падарам ҳарчи бигӯям, кам аст. Ман ҳарчи дорам — ҳунар, рафтор, кирдор, пиндор, муносибат, сухангӯӣ — инҳо ҳамаро аз мактаби падарам омӯхтаам.
Вале ҳар кас дар зиндагӣ бояд бори худро бибарад. Он кореро, ки падарам мекунад, ман агар талош кунаму хоҳиш ҳам дошта бошам, аз уҳдааш бар намеоям. Ман роҳи худамро дорам. Мусалламан, ман бояд чизеро ба намоиш бигзорам, ки дигаргуна бошад. Ва ҳамин чиз зиндагии ман аст. Зиндагии ҳар як инсон нотакрор аст. Пас бояд онро қисса кард. Онро бояд суруд.
Sputnik Тоҷикистон: Оё мухолиф нестед, ки фарзандонатон дар оянда бо роҳи шумо бираванд?
Аброр Назаров: Комилан мухолифам. Ман аз сидқи дил орзу мекунам, ки фарзандонам овозхон ё ҳунарпеша нашаванд. Ин бисёр кори мушкил аст, пурмашаққат аст. Вале мо намедонем, ки фардо чӣ мешавад. Шояд назари одамият пас аз чанд соли дигар ба дунё дигар шавад, мусбат шавад, тағйир ёбад. Шояд пас аз чанд сол муносибати одамон ба мусиқӣ дигар шавад. Агар фарзандонам худашон дар оянда интихоб кунанд, ман роҳи онҳоро намегирам, онҳоро дастгирӣ мекунам, вале худам ҳеч гоҳ тавсияашон намедиҳам, ки овозхон шаванд.
Sputnik Тоҷикистон: Шуморо дар роҳи ҳунар кӣ бештар дастгирӣ мекунад?
Аброр Назаров: Ҳамсарам, падарам, бародаронам Меҳрубон, Парвиз, Даврон. Онҳо ҳама касоне ҳастанд, ки маро ҳамеша дар ҳама гуна ҳолат дастгирӣ мекунанд.
Sputnik Тоҷикистон: Сурудҳои муштарак ҳам бо Парвиз доред ва тарҳи махсусе ҳам "Маки дома". Ин чӣ тарҳест?
Аброр Назаров: Ооо…. "Маки дома"… Макидома қабилаеро дар Африко ва хӯрокеро дар Ҷопон меноманд, вале муҳимтар аз он "Макӣ" дар забони шуғнӣ "амак"-ро гӯянд ва "Маки дома" суханбозие аз шуғниву русӣ аст ба маънои "Амак дар хона аст". Амак ки дар хона буд, яъне ҳама кор хуб мешавад.
Раванди эҷоди сурудҳо нахуст дар скайп сурат гирифт ва сипас бародарзодаҳо аз шаҳрҳои Маскаву Калининград ба Алма-Ато омада, дар студияи сабти садои Парвиз Назаров онҳоро сабт кардем. Тамоми кор ду моҳ идома карда ва дар моҳи ноябр аввалин суруди ин албом пахш шудааст. Аброр Назаров мегӯяд, матну оҳанги тамоми сурудҳоро Далер Назаров ва бародарзодаҳои ҳунарманд якҷоя эҷод кардаанд.
Sputnik Тоҷикистон: Соли 2016 Шумо ҳамроҳ бо Далер Назаров, Парвиз Назаров ва Ситора Назарова консерте дар остонаи Наврӯз дар Маскав барпо кардед. Ҳунарнамоии худатонро кай дар Маскав интизор шавем?
Аброр Назаров: Замони пеш овозхон як соли умри худро дар як консерт мегунҷонд. Ӯ ҳама ҳодисотеро, ки дар як сол аз сараш мегузашт, ба қалам медоду бо оҳангу суруд назди мардум бозгӯӣ мекард. Аз дарди дилаш ҳикоя мекард. Ҳоло чӣ? Ба ростӣ ҳама маро мегӯянд, ки бояд консерте бидиҳам. Дар Маскав ташкил кардани консерт нисбат ба Душанбе бисёр осон аст. Вале ман намехоҳам, ки консертам дар сатҳи на чандон хуб баргузор шавад. Мехоҳам ҳамааш дар сатҳи олӣ гузарад. Барои ин бояд сармоягузорӣ бошад, ки толори хуб, навозандагону созҳову дигар лавозимоташро омода кунад.
