ДУШАНБЕ, 23 окт - Sputnik. Ирина Алкснис. Алайҳи мухолифини Белорус на танҳо авзои новобаста ба онҳо, балки роҳбарони худӣ кор мекунанд, ки гоҳо ташаббусҳоеро нишон медиҳанд, ки талафоти имиҷию корӣ дар пай доранд.
Рӯзи якшанбе муҳлати “ултиматум” ба Александр Лукашенко поён меёбад, ки онро ду ҳафта қабл Светлана Тихановская, роҳбари мухолифини Белорус пешниҳод карда буд. Чун ҳеч нишонаи омодагии мақомоти Белорус барои амалӣ кардани талаботи “раисиҷумҳур Света” ба мушоҳида намерасад, тибқи ваъдаҳояш аз рӯзи душанбе бояд кишварро корпартоии умумӣ, роҳбандиҳо ва коҳиши фурӯш дар мағозаҳои давлатӣ фаро гирад.
Аммо бо гузашти рӯзҳо чунин ранг гирифтани кор торафт ғайривоқеӣ метобад.
Зоҳиран инро дар Шӯрои ҳамоҳангсозии мухолифин низ дарк карданд, ки феълан дар фикранд, чигуна вазъро бозтоб диҳанд.
Яке аз аъзои Шӯро, Павел Латушко гуфт, бо гузашти муҳлати ултиматиум, ки “халқӣ” унвон шуд, онҳо фаъолияташонро бештар хоҳанд кард. Хеле изҳороти мувофиқ, ки ба гунаҳои васеъ метавонад тафсир шавад, аммо амалан уҳдадориеро дар пай надорад.
Суқути эътирозҳои Белорус на танҳо бо омилҳои дохилӣ вобаста аст, гарчанде онҳо бидуни шак нақши асосӣ доранд. Мухолифони Белорус натавонистанд, ҳукуматро сарнагун созанд ва феномени инқилоби рангаро доғдор намуданд.
Якуним даҳсола пеш ин феномен таҳдиди воқеӣ барои ҳукуматҳо буд ва ҳамзамон илҳомбахши мухолифин дар бисёри кишвар ба шумор мерафт. Инқилобҳои ранга силоҳи пуриқтидоре барои иваз кардани низому ҳокимони номақбул ба шумор мерафтанд.
Аз ҳама муҳим, дар имкони тағйири ҳаёт ба ҳамин восита мардуми бисёр дур аз сиёсат, бовар доштанд.
Чун инқилоби ранга, танҳо табаддулоти давлатӣ нест, балки он бидуни резиши одамони одатан дур аз сиёсат ба кӯчаҳо ва талаби тағйири фаврии ҳукуматдорон бар хилофи қавонини навишта барои ояндаи дурахшон, ғайриимкон мебошад.
Маҳз чунин ҳолат даҳҳо ва садҳо ҳазорро такон дод, то ба майдони Таҳрири Қоҳира дар соли 2011-ум ва Евромайдон дар Киев дар соли 2013-ум бароянд.
Эътирозҳои Белорус низ аз аввал одамони зиёдро фаро мегирифтанд, аммо аз ҳафта ба ҳафта теъдодашон кам шуда истодааст.
Гап танҳо сари хастагии одамон аз бенатиҷа будани иштирокашон дар чорабиниҳо ва шиорҳои “Лукашенко рав” нест. Ҳамзамон дар нуқоти гуногуни ҷаҳон равандҳои дигаре ҷараён гирифта истодаанд, ки шаҳрвандонро водор мекунад, авзои ватанашонро огоҳона баҳо диҳанд.
Қирғизистон ҳаст, ки феълан буҳрони сеюми сиёсӣ дар 15 соли охирро паси сар мекунад, ки ба он барчаспи “инқилоби ранга”-ро нисбат медиҳанд. Бештар аз Қирғизистон барои бадномсозии ин зуҳурот кам касон кор кардаанд, чун натиҷаи ин ҳама табаддулоти давлатӣ, тавассути бетартибию беқонуниятиҳо, инчунин адами тағйирот сӯи зиндагии беҳтар барои қирғизҳо мебошад.
Дар Арманистон, ки дар пасманзари афзоши нобовариҳо дар мавриди майдонҳо соли 2018 инқилоби махмалӣ сар зад, ки намунаи ибрат маҳсуб меёфт. Халқи хеста ба хотири демократия, ояндаи аврупоӣ ва мубориза бо фасод ҳукумати вақтро барканор карда, сари қудрат нафареро овард, ки ба ӯ бовар дошт. Роҳбари нав дар солҳои аввал то ҷое муваффақиятҳо ҳам дошт, ё ҳадди ақал чун Қирғизистон ва Украина пайомадҳои фоҷиавӣ надошт, ки он ҳам ҳозир дастовар маҳсуб меёбад.
Аммо чӣ суд аз интихоби аврупоии мардум, пирӯзӣ бар фасодкорон аз ҳукумати пешин ва роҳбари демократӣ, вақте Арманистон дубора дар маркази мухолифати хунини дерина қарор гирифт?
Дар баробари ин ҳатто барои одами дур аз сиёсат маълум аст, ки Озарбойҷон аз такупӯҳои демократии кишвари ҳамсоя ба манфиати худ истифода кард, ки натиҷааш ҳоло дар Қарабоғи куҳӣ ба мушоҳида мерасад.
Истилоҳи “инқилоби ранга” ба фикре водор мекунад, ки гӯиё ҷаҳон макони офтобӣ, аҷоибот ва дӯстист, ки одамон дар он барои якдигар бародаранд, танҳо зарур аст, одамони алоҳидаи зараррасон дар садри ҳукуматро барканор карду кишвар ба макони тараққикарда табдил меёбад.
Қирғизистону Арманистон барои ҷомеаи белорус ёддошти аёниянд, ки чунин тасаввур фиреби назар буда, ҳеч рабте ба воқеият, дар муносиботи сиёсии дохилию берунӣ надорад.
Ҷои тааҷҷуб нест, ки эътирозҳои Белорус мунтазам ба суқути ногузирашон наздиктар шуда истодаанд. Бо ҳамин ҷумҳурӣ охирин мех дар тобути мифи ҷаҳонӣ дар бораи инқилобҳои рангаро хоҳад кӯфт.