Дар ду ҷабҳа - Тоҷикистонро ҳам аз шимол ва ҳам аз ҷануб таҳдид мекунанд

ДУШАНБЕ, 22 окт — Sputnik, Алексей ЮСУПОВ. Ба Тоҷикистон ҳамлаи мусаллаҳонаи ду кишвари ҳамсоя якбора таҳдид мекунад: ҷануб ва шимол.

Агар Афғонистон, дурусттараш Толибон, гоҳ-гоҳ ба суханрониҳои хашмгин алайҳи Душанбе даст зада, баъдан кӯшиш кунад, ки бо кадом роҳ онро яксон кунад, аммо ба назар мерасад, Қирғизистон нияти коҳиши дараҷаро надорад.

"Кобул то ҳол танҳо бо ҳамлаҳои лафзӣ алайҳи Душанбе маҳдуд аст, аммо Бишкек аслан пинҳон нашуда, мустақиман ба муқовимати низомӣ бо ҷумҳурии ҳамсоя омодагӣ мегирад ва бори дигар исбот мекунад, ки ҳама изҳороти роҳбарият дар бораи ӯҳдадории ҳалли масъалаҳои баҳсбарангез танҳо тавассути дипломатия чизе беш аз афсона нест”, - мутмаин аст, сиёсатшинос, коршиноси Осиёи Марказӣ Эркин Боронбоев.

То чӣ андоза таҳдид ба амнияти давлатии Тоҷикистон дар заминаи мубориза дар ду ҷабҳа воқеист ва кадоме аз кишварҳои ҳампаймон қодир аст, аз бадтарин сенарияи муноқиша ҷилавгирӣ кунад Sputnik Тоҷикистон таҳлил кард.

Афғонистони муосирро, образнок карда гӯем, ҳамин тавр тавсиф кардан мумкин аст. Се "сар"-и он ба Тоҷикистон таҳдид мекунад: худи толибон, радикалҳои исломӣ аз гурӯҳҳои террористии сеюм ва бузургтарин кортели маводи мухаддир.

“Мо бояд бидонем, ки дар тӯли даҳсолаҳои ҷанги мусаллаҳона, аввал бо мақомоти қонунии кишвар ва сипас бо контингенти низомии НАТО, толибон одати зиндагии осоиштаро аз даст додаанд ва тасаввур карда наметавонанд, ки чӣ гуна мушкилоте, ки дар ин кишвар ба вуҷуд меоянд, ҳал хоҳанд шуд. Онҳо танҳо қувваи аслиҳаро эътироф мекунанд. Вокуниш ба ҳама гуна зуҳуроти мухолифат, талаби миллиардҳо ҷуброн ва дигар ташаббусҳои Кобул”, - мегӯяд таҳлилгар Александр Афанасев.

Коршинос таваҷҷуҳро ба он ҷалб кард, ки толибон ба марзи Тоҷикистону Афғонистон воҳидҳои низомии худро бо пешванди "махсус" ҳарчи бештар мефиристанд.

Дар бораи ҷангиёни "Давлати исломӣ* (ДОИШ*), "Ал-Қоида*, ҲИУ* ва дигар гуруҳҳои террористӣ ба ноҳияҳои шимолии мамлакат набояд фароӯмуш кард.

Вай рад накард, ки Кобул метавонад бо истифода аз ҷангҷӯёни дар марз бо Тоҷикистон ташаннуҷ эҷод кунад ва оромона ба қаламрави он ворид шавад ва аз онҷо ба кишварҳои ҳамсояи минтақа барои анҷоми амалиёти тахрибкорӣ равад.

Аммо кишварҳои боқимондаи минтақа нигарониҳои Душанберо аз толибон надоранд ва бар ин назаранд, ки беҳтар аст бо онҳо ҳамкорӣ дар заминаи иқтисодӣ ва башардӯстона густариш ёбад, ки ба ақидаи онҳо, муносибати Афғонистонро ба ҳамсоягонаш ба куллӣ тағйир дода, вазъи башариро коҳишу хафви муқовимати ҳарбӣ бо радикалҳоро паст мекунад.

Бо истифода аз чунин таҳаммулпазирӣ, ки аз нигоҳи ақли солим нофаҳмо аст, ифротгароён тадриҷан ба марзҳои Тоҷикистон, бахусус дар манотиқи Бадахшони Афғонистон наздик мешаванд.

Дар он ҷо релефи куҳсор барои пинҳонкорӣ мувофиқ аст ва табъи олами зеризаминии он тарафи сарҳад ба дасти ифротиён бозӣ мекунад. Ба касе пушида нест, ки ВМКБ дар ҷумҳурӣ чун анъана минтакаи эътирозй мебошад.

Ноустувории вазъи иқтисодӣ, бекории зиёд — хамаи ин барои исён ба муқобили ҳокимияти давлатӣ заминаи мусоид фароҳам меоварад, ки инро воқеаҳои моҳи май соли ҷорӣ дар вилоят исбот карданд. Ин аст, ки шумораи гурӯҳҳои ҷангӣ дар шимоли Афғонистон меафзояд.

Юсуф Раҳмон, додситони кулли ҷумҳурӣ, ҳушдор медиҳад, ки "хатарноктарин созмонҳои террористӣ, ки ба ҷаҳон маълум аст, дар марзи Тоҷикистону Афғонистон фаъолтар мешаванд. Кишварҳои Осиёи Марказӣ дар баробари террористон осебпазир боқӣ мемонанд".

Дар бораи бадбахтии дигар фаромӯш накунед - гардиши маводи мухаддир, ки дар як сол дучанд шуд. Ин сироят аз таҳдиди террористӣ бадтар нест, зеро ояндаи минтақаро мекушад, зеро нашъамандӣ як вабоест, ки пеш аз ҳама ҷавононро фаро мегирад.

Ба он бояд тамоми аҳли олам муқобилат карда, ҳамсояҳоро ба сулҳу осоиш ташвиқ кунанд, зеро маҳз аз дасти онҳо истеҳсол ва қочоқи маводи нашъаовар мутамарказ шудааст.

Маҳз аз ҳамин рӯҳия дар бораи равобити кунунӣ бо Тоҷикистон вазири дифои Қирғизистон Бакитбек Бекболотов ҳарф зад.

"Азбаски қирғизҳо хақиқати худро доранд, тоҷикон ҳақиқати худро дорад", - мавқеи худро бо ин суханон шарҳ дод ӯ.

Ақида, аслан дуруст, вале тааҷҷубовар аст. Хадамоти вижаи Тоҷикистон далелҳои аксу видеоӣ доранд, ки Бишкек мошинҳои вазнини зиреҳпӯшро ба марз интиқол дода, худсарона постгоҳҳои низомиро таъсис медиҳанд, ки дар протоколҳо пешбинӣ нашудаанд.

"Далелҳои бештари машқҳои ҳарбӣ аз ниятҳои номатлуби ҷониби қирғиз шаҳодат медиҳанд. Идомаи ҳамлаҳои иттилоотӣ дар расонаҳо ва шабакаҳои иҷтимоӣ алайҳи Тоҷикистон ба мушоҳида мерасад", - хабар медиҳад хадамоти матбуоти Қӯшунҳои сарҳадии Кумитаи давлатии амнияти миллии Тоҷикистон.

Ба ин нақзи такрории марзҳои ҳавоӣ аз ҷониби ҳавопаймоҳои бесарнишини қирғиз ва тасмими ахир дар бораи содда кардани тартиби сабти аслиҳа барои сокинони марзиро илова кунед, хулосаи ногуворе ба миён меояд.

Бояд дасткашии Қирғизистон аз баргузории марҳилаи навбатии тамринҳои низомии СПАД дар қаламрави худ бо ширкати низомиёни тоҷик ва нодида гирифтани ҳамон амал тамринот дар қаламрави ҷумҳурии ҳамсояро низ таъкид кардан зарур аст.

Инҷо як саволи ҷолибе ба миён меояд: оё амалҳои дар боло зикршуда ташаббуси худи Бишкек аст ё иҷрои ягон фармоиши беруна?

Ба ҳамагон маълум аст, ки созмоне, ки қудрат ба даст меорад, як устухони гулӯи НАТО аст ва тамоми Ғарб аз фурӯпошии он хеле манфиатдор аст. Агар гузинаи дуюм дуруст бошад, пас Қирғизистон як бозии хеле хатарноке дорад, ки оқибатҳои пешгӯинашаванда дорад.