ДУШАНБЕ, 10 дек — Sputnik, Ирина Бадмаева. Бунбасти шарики асосии тиҷоратӣ ба тамоми иқтисоди ҷаҳонӣ зарба мезанад.
Ин дафъа Ян Бжезинский ин мавзуъро дар шабакаи “Ютуб”-и украинӣ матраҳ кард. Солҳои 2001-2005 писари идеологи маъруфи сиёсати хориҷии Амрико Збигнев Бжезинский муовини ёвари вазири дифоъ буд. Ва ҳоло ӯ мутахассис аст.
Аммо мансабдори мустаъфӣ танҳо гуфтаҳои феълӣ - Виктория Нуландро такрор кард. Муовини вазири умури хориҷии Амрико гуфт, ки Иёлоти Муттаҳида бо муттаҳидонаш гузинаи комилан инзивои Русия аз низоми ҷаҳонии молиро дар сурати "ҳуҷум"-и Украина баррасӣ мекунад.
Ҳатто қаблан CNN дар ин бора суҳбат мекард: ҳамсуҳбатонаш онро "як тадбири шадид" номиданд. “Bloomberg” инчунин дар остонаи мулоқоти онлайнии Владимир Путин ва Ҷозеф Байден сухан гуфт.
Таҳдид, ки бори аввал ҳафт сол пеш садо дода буд, мунтазам дар фазои ВАО пайдо мешавад. Масалан, дар моҳи апрели соли ҷорӣ парлумони Аврупо қатъномаеро бо муроҷиати дахлдор қабул карда, ҳамзамон пешниҳод кард, ки аз анҷоми сохтмони "Маҷрои Шимолӣ-2" даст кашанд.
Дар моҳи июни соли равон дар як мизи гирд дар Думаи давлатӣ директори иҷроияи Ассотсиатсияи миллии SWIFT-и Русия (ROSSWIFT) Роман Чернов ин вазъро шарҳ дода буд: "Онҳо моро ҷудо кунанд. Ин ба касе фоида надорад". Махсусан аз нуқтаи назари ҳамкориҳои беруна, зеро Русия шарики муҳими тиҷоратии байналмилалӣ мебошад.
Иқтисоди ҷаҳонии арзишманд
SWIFT як системаи байнибонкии мубодилаи иттилоот ва муомилот мебошад. Аз соли 1973 кор мекунад. Ҳоло ба он 11 ҳазор ташкилоти қарзии 220 мамлакат, аз ҷумла қариб ҳазор ширкат вобаста аст. Трафики миёна тақрибан 32 миллион паём дар як рӯз аст.
Қатъи пайвастшавӣ аз система як қадами хеле радикалист. Ин ба тамоми соҳаҳое, ки бо ин ё он роҳ бо асъор сарукор доранд, таъсир мерасонад. Пардохт барои таъминоти ашёи хом душвор мегардад.
"Шарикони тиҷоратӣ маҷбур хоҳанд шуд, ки роҳи ҳалро ҷустуҷӯ кунанд. Хароҷоти иловагии муомилот рублро заиф мекунад", - шарҳ медиҳад Никита Долгий, шарик дар мудирияти “Wolfline Capital”.
Бозори саҳҳомӣ низ ба далели хуруҷи сармоягузорони хориҷӣ, ки ба даст кашидан аз дороиҳои Русия шуруъ мекунанд, сард хоҳад шуд. Ва ин боиси зиёни бонкҳо – дорандагони асосии коғазҳои қиматноки корпоративӣ ва давлатӣ мегардад.
Бо вуҷуди ин, гумон аст, ИМА ва ИА тасмим гиранд, ки Русияро аз SWIFT қатъ кунанд. Иқтисодиёти ҷаҳонӣ дар хатар аст. Ин ба худи кишварҳои Ғарб зарба мезанад, ки дастрасӣ ба захираҳои моро аз даст медиҳанд, ҳушдор медиҳад узви Кумитаи буҷа ва бозорҳои молӣ Василий Иконников, узви Шӯрои Федератсия.
Русия як қисми хеле зичи муомилоти тиҷорати байналмилалӣ гардид. Сергей Григорян, раиси дафтари ANIF дар Русия мегӯяд, "на Аврупо ва на Амрико барои қатъи шадиди пардохтҳои иқтисодии хориҷӣ аз ҷониби Русия омода нестанд".
Ҳамин тариқ аз моҳи январ то июл додугирифти тиҷории миёни ИМА ва Русия ба 19,8 миллиард доллар расид, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 40 дарсад бештар аст, гуфт Никита Долгий.
Мо асосан ба хориҷа метал ва ашёи хом мефиристем. Амрикоиҳо мошин, электроника, дрон содир мекунанд.
Нуктаи ҷолиб: SWIFT як ҷомеаи кооперативӣ дар доираи салоҳияти Белгия мебошад. Система ба муассисаҳои молиявии мустақили хусусӣ тааллуқ дорад. "Аз ин рӯ Вашингтон ҳақ надорад, нишон диҳад, ки кӣ бояд аз хидматҳои байналмилалӣ ҷудо шавад ва кӣ не", - таъкид мекунад Петр Пушкарев, иқтисодчии пешбари Маркази иттилоотӣ ва таҳлилии “TeleTrade”.
Бо вуҷуди ин амали мазкур дар ду маврид собиқа дошт: дар соли 2012 он бо Эрон анҷом дода шуда буд, дар соли 2017 бо Кореяи Шимолӣ. Аммо Русия ба иқтисоди ҷаҳонӣ бештар муттаҳид шудааст.
"Шумо наметавонед моро танҳо ҷудо намоед, бахусус дар вақти пандемия. Шоки дигаре барои ҳама хатарнок аст", - мегӯяд Сергей Григорян.
Пеш аз ҳама корхонаҳои аврупоӣ зарар мебинанд: дар бобати пардохтҳои содирот душворихо ба амал меоянд.
Владимир Кузнетсов, ноиби президенти Коллегияи адвокатҳои сабти ном ва барҳамдиҳӣ гуфт: "Қарори парлумони Аврупо, ки моҳи апрел қабул шуд, танҳо хусусияти машваратӣ дорад. Табиист, ки Иттиҳоди Аврупо ба ин розӣ нахоҳад шуд: чаро онҳо бояд зиндагии худро мушкил кунанд?".
Ҳамеша роҳи хуруҷ вуҷуд дорад
Фарз кардем, амрикоиҳо роҳи худро интихоб карданд, пайванди Русия аз SWIFT қатъ шуд. Дар чунин ҳол ду сенария боқӣ мемонад. Аввалан, бонкҳо ба пардохтҳои дутарафа мегузаранд. Ташкилотҳои қарзӣ метавонанд амалиёти онлайниро аз рӯи суратҳисобҳои муросилотӣ анҷом диҳанд.
Варианти дигар ин бозгашт ба роҳи куҳнаи фаромӯшшуда мебошад. То соли 2005 аксари пардохтҳои Русия дар хориҷа тавассути системаи байнибонкии “Telex” сурат мегирифтанд, ба ёд меорад Петр Пушкарев.
"Он ҳамчун захира боқӣ хоҳанд монд. Моҳи сентябри соли 2014 Бонки марказӣ санҷиш гузаронд. Ва система комилан эътимоднок буд. Бале, комиссияҳои байнибонкӣ барои “Telex” бештаранду суръат камтар аст. Барои равандҳои барқарорсозӣ вақт лозим аст. Аммо дар маҷмуъ, ин имконпазир аст", - мегӯяд иқтисоддон.
Сенарияи дуюм гузариш ба аналоги ватанӣ мебошад. Маскав бо дарки хатарҳои сиёсӣ онро аллакай таҳия кардааст.
Бар асоси махзани иттилоотии худ Бонки марказӣ, "вазифаи асосӣ таъмини фаъолияти бефосилаи бонкҳо дар дохили кишвар аст. Ҳамчунин имкони ирсоли паёмҳо дар формати SWIFT вуҷуд дорад", - мегӯяд Сергей Григорян.
SPFS 331 ташкилоти қарзиро муттаҳид мекунад. Онҳо асосан русҳо ҳастанд, ҳарчанд намояндагони кишварҳои пасошӯравӣ – Беларус, Қирғизистон, Қазоқистон, Арманистон, Тоҷикистон ва Куба низ ҳастанд.
Дар система шуъбаҳои баъзе бонкҳои хоричӣ низ ба қайд гирифта шудаанд. Систамаи интиқоли иттилооти молӣ оқибатҳои манфиро бартараф хоҳад кард, гарчанде на ба он дараҷае, ки мо мехоҳем. Барои муомилоти байналмилалӣ танҳо SWIFT ҳоло ҳам мувофиқ аст ва алтернатива вуҷуд надорад.
Саволи асосӣ ин аст, ки кадом бонкҳо аз система хориҷ мешаванд: танҳо бонкҳои давлатӣ ё хусусӣ низ. Ҳанӯз маълум нест, сарнавишти хориҷиёне, ки дар Русия кор мекунанд, чӣ мешавад. Аммо як чиз комилан рӯшан аст: чунин асбоби таҳримӣ дутарафа аст, он ба ҳамаи бозигарони бозор зарба мезанад. Беҳтарин роҳи ҳалли он нест, вақте ки ҷаҳон аз буҳрони коронавирус мегузарад.