ДУШАНБЕ, 2 апр – Sputnik, Виктория Никифорова. Дар он ҳама чиз барои мое, ки филмҳои офатбахшро дӯст медорем буд: манзараҳои боҳашамат ба навор гирифта шудани марги оммавии одамон ва ҳалокати титонӣ, мелодрамма, мусиқии зебо ва пирӯзии қаҳрамонона бар душвориҳо дар ниҳоят.
"Як рӯз пас аз фардо" имрӯз хеле хуб менамояд, аммо он аз ҷиҳати ахлоқӣ кӯҳна шудааст ва ҳатто онро "заҳролуд" ҳисобидан мумкин аст.
Ҳақиқат ин аст, ки он як офатеро нишон медиҳад, ки инсониятро дар натиҷаи сардшавии ҷаҳонӣ нобуд мекунад. Филм бар асоси китоби "Тӯфони ҷаҳонӣ меояд" таҳия шудааст - 30 сол қабл чунин китобҳо дар бораи он, ки сайёра чӣ гуна ях мекунад, як вагону як ароба буданд.
Беҳуда нест, ки сафи муборизони зидди гармоиши глобалӣ имрӯз аз ҳисоби кӯдакон ва ҷавонон зиёд мешавад. Одамони калонсол хуб дар хотир доранд, ки қиссаи асосии даҳшати солҳои 70-90-ум танҳо "Асри нави яхбандӣ" буд. Онро маҳз ҳамон нашрияҳо ва шабакаҳои телевизионӣ шӯҳрат дода буданд, ки имрӯз моро бо гармшавии иқлим метарсонанд.
Мавзӯъ ҳанӯз дар охири солҳои 60-ум ба миён омада буд ва бо шиддатнокии имрӯза таблиғ карда мешуд.
New York Times, 1969: "Барои зиндагии мо 20 сол мондааст" Guardian, 1974: "Давраи яхбандӣ бо суръати тез омада истодааст". Ба қарибӣ ҳама ғалладонаҳо нобуд мешаванд ва барои истеъмол чизе намемонад. Аммо пеш аз ин ҳама мо бе оби ошомиданӣ мемонем. Венетсия ғарқ мешавад, Малдив ғарқ мешавад, Ню Йорк, ба мисли Атлантидаи нав, ба қаъри уқёнус меравад. То соли 2000 тамоми сайёра ях фаро мегирад.
Илм чӣ гуфт? Оҳ, илм пеш давида, торафт бештар ва бештар далелҳои раднашавандаи "илмӣ" пайдо мекард, ки сардшавии ҷаҳонӣ зуд ва даҳшатнок хоҳад буд: "Мо ҳама мемирем".
Олимон монография навиштанд, семинарҳо баргузор намуда, ба мақомот муроҷиат карданд: "Муҳтарам ҷаноби Президент! - навиштаанд арбобони маъруфи Донишгоҳи Браун ба президент Никсон дар соли 1972. - Дар бораи ғамхории шумо оиди ояндаи тамоми ҷаҳон дониста, мо бояд шуморо дар бораи <...> эҳтимолияти баланди тағйирёбии иқлими ҷаҳонӣ дар миқёсе, ки башарияти мутамаддин ҳанӯз ба он дучор наомадааст... Сардшавӣ босуръат рушд карда истодааст ... "
"Сардшавии ҷаҳонӣ" дарҳол силоҳи ҷанги сард шуд. Маҳз дар ҳамин вақт Иттиҳоди Шӯравӣ саноати нафти худро бо суръати рекордӣ рушд дод ва ба истеҳсоли газ шурӯъ кард. Ва шарикони ғарбӣ аз болоравии нархи нафт, ки кишварҳои арабӣ дар соли 1973 ба онҳо пешниҳод мекарданд, азият мекашиданд.
Маълум шуд, ки коммунистони Русия дар Сибир нафт истихроҷ мекунанд ва ҳатто онро дар тамоми ҷаҳон мефурӯшанд. Ва президент Никсон ба амрикоиён сарфакориро меомӯзонад - мошинҳоро дар ду рӯз як бор бо сӯзишворӣ пур кунед, дар роҳи мошингард дар як соат на зиёда аз 100 километр ҳаракат кунед, ҳароратро дар хона +18 баландтар накунед бо ҳавопаймоҳо камтар парвоз кунед.
Афсонаи сардшавии глобалӣ оддӣ ва возеҳи зарурати аз ИҶШС гирифтани захираҳои табииро асоснок кард. Ин беадолатист, вақте русҳо дар зимистон хонаҳои гарм доранду амрикоиҳо не.
"Зимистони ҳастаӣ" баъдтар як шохаи ин афсона шуд. Ҷаҳоне, ки бо хокистари радиоактивӣ фаро гирифта шудааст ва бо абрҳои марговар, харобаҳои мегапитсаҳо, ки дар болои онҳо мутантҳо ҳаракат мекунанд, "мактубҳои одами мурда".
"Зимистони ҳастаӣ" барои фишори сиёсӣ ба Иттиҳоди Шӯравӣ, талабҳо дар бораи коҳиши якҷонибаи силоҳи ҳастаӣ ва ҳама гуна имтиёзҳо бомуваффақият истифода мешуд. Ҳоло ин ҳама афсонаҳои даҳшатнок дар куҷоянд?
Дар соли 2006 - танҳо пас аз ду соли нахустнамоиши "Рӯзи баъд аз фардо" - филми мустанади "Ҳақиқати нороҳат" дар ҷашнвораи Канн муаррифӣ шуд. Илҳомбахш, сарпараст ва қаҳрамони он намояндаи як қабилаи ашрофи сиёсии амрикоӣ, собиқ ноиби президенти ИМА Ал Гор буд.
Соли дигар ӯ барои филм ҷоизаи Нобелро гирифт. "Ҳақиқат" ин буд, ки тамоми мушкилоти мо аз гармшавии глобалӣ сарчашма мегирад.
Ва гӯё дар ҳоли ҳозир, The New York Times ва The Guardian, CNN ва BBC ба овози рӯзномаи нави маъмурияти Амрико шурӯъ карданд. Фаъолияти инсон боиси афзоиши партоби гази карбон ба атмосфера мегардад. Ин ба гармшавӣ оварда мерасонад. Гармӣ бад аст. Чаро? Напурсед. Дар флоти ҳарбӣ-баҳрӣ чунин гардиши хуб ҳамоҳангшуда "ногаҳон" номида мешавад.
Боз маълум шуд, ки "ҳамаи мо мемирем". Дар соли 2009, шоҳзодаи Бритониё Чарлз ба инсоният ҳашт сол мӯҳлат дод. Дар соли 2013 The Guardian ошкор кард, ки Арктика пас аз ду сол об хоҳад шуд.
Олимон ба хидмати рӯзномаи нав шитофтанд. Боз семинарҳо, конфронсҳо, муроҷиатҳо ба президентҳо. Ҳамаи ин боис шуд, ки кишварҳои пешбар Протоколи Киото ва Созишномаи иқлими Порисро ба имзо расониданд, гарчанде ки бисёре аз коршиносон афсонаи гармшавии ҷаҳонро шадидан танқид мекунанд.
Афсонаи нави амрикоӣ, мисли афсонаи сардшавии ҷаҳонӣ, мантиқи сирф иқтисодӣ дорад. Ин кӯшиши нест кардани рақибон аст. Чӣ осонтар аст - гандум ва гази Русияро ҳамчун мол бо "изи карбон" номгузорӣ кардан ва онҳоро аз бозор ронда, ба ҷояшон моли худро пешбарӣ кардан.
Ва заминаи геополитикии гармшавии глобалӣ танҳо бо шаффофияти комил аз ҷониби "подшоҳи иқлим" Ҷон Керрӣ таҳия шудааст: "... Ҳеҷ як ҳукумат ин мушкилро мустақилона ҳал карда наметавонад (иқлим - шарҳ аз идора) ... Ҳалли масъала танҳо бахши хусусӣ хоҳад буд... Вазифаи ҳукуматҳо аз он иборат аст, ки барои савдогарони хусусӣ тамоми шароитҳоро фароҳам оваранд ... Барои ин мо чун дар ҷанг мубориза хоҳем бурд".
Ба ибораи содда, ҳукуматҳои соҳибихтиёр ташвиқ карда мешаванд, ки ваколатҳои худро ба корпоратсияҳои хусусӣ супоранд. Мисли корпоратсияи Heinz, ки меросхӯраш ҳамсари Ҷон Керрӣ мебошад.
Ҳамаи мардуми ҷаҳон ба ҳукуматҳои миллӣ даъво доранд. Дар ошхона мазаммат кардани ҳукумат маҳфили дӯстдоштаи миллиардҳо нафар аст. Бо вуҷуди ин, соҳибони корпоратсияҳо, ки имрӯз худро пешвои тамоми ҷаҳон медонанд, бевонагӣ нишон медиҳанд.
Масалан, Илон Маск ваъда додааст, ки дар тӯли чанд сол забонро ҳамчун воситаи муошират бекор мекунад. Миллиардер - мормон Тревор Милтон гидрогенро ҳамчун сӯзишвории нав - яке аз газҳои тарканда дар ҷаҳон фаъолона таблиғ мекунад.
Билл Гейтс лоиҳаҳои экзотикиро барои мубориза бо гармшавии глобалӣ маблағгузорӣ мекунад.
Мувофиқи яке аз ташаббусҳои ӯ, пешниҳод карда мешавад, ки ҳазорҳо ҳавопаймо ба парвоз бароварда шаванд, то тонна бӯрро ба атмосфера партоянд. Ин парда Офтобро аз мо пинҳон хоҳад дошт ва ҳаво дар рӯи замин воқеан сардтар хоҳад шуд.
Ҳеҷ чиз, дарвоқеъ, нахоҳад рӯйид ва чизе барои истеъмол нахоҳад буд, аммо гармӣ қатъ хоҳад шуд, дуруст аст? Не, ин шӯхӣ нест, ин ва дигар лоиҳаҳоро олимони Донишгоҳи Ҳарвард ҷиддан баррасӣ мекунанд.
Ҳоло корхонаҳои миллиардерҳо мисли як девонагии хандаовар ба назар мерасанд. Аммо агар ин бачаҳо воқеан тавонанд ба қудрати ҷаҳонӣ расанд? Он гоҳ замин ба осмон хоҳад хӯрд.
Ҳамаи инро дар арафаи саммити иқлим, ки моҳи апрели соли равон ба нақша гирифта шудааст бояд дар хотир дошт.
Шарикони амрикоии мо медонанд, ки чӣ гуна идеяро ба силоҳи қатли ом табдил диҳанд. Аз ҷумла мавзуъи хуби кӯҳнаи ҳифзи табиат.