ДУШАНБЕ, 2 дек — Sputnik, Никита Бизин. Фишор ба Калисои украинии православӣ шиддат мегирад – ва ҳабскунӣ расидааст. Дар бораи он ки ин ба чӣ оварда мерасонад - дар ин мавод бихонед.
Зарба бо давлат
Кофтуковҳои Хадамоти амниятии Украина дар Калисои Православии Украинаи Патриархати Маскав ҳафтаи дуюм аст, ки идома доранд. Дар калисоҳо “адабиёти зидди украинӣ” ва “таблиғоти ҷаҳони рус”-ро ҷустуҷӯ мекунанд. Рӯҳониён ҳамчун "ҳамкор" боздошт шудаанд, ва барои табодул бо сарбозони Украина, ки дар асири артиши Русия шудаанд, омода меашаванд.
Рӯзи 23 ноябр лоиҳаи қонун дар бораи манъи фаъолияти калисои православии Русия ба парлумонии Украина (Рада) пешниҳод шуд. Ин ташаббуси ҳизби "Ҳамбастагии Аврупо" ҳизби президенти пешин Петро Порошенко аст.
Ирина Геращенко, ҳамраиси ин ҳизб гуфт: "Ҳадаф ҷилавгирӣ аз таҳдидҳо ба амнияти миллии Украина ва таъмини тартибот аст. Охир, муддати зиёд калисои православии Русия фаъолияти ошкори зидди украинӣ мебурд ва корҳои тахрибкорӣ анҷом медод".
Қонун комилан манъ кардани ташкилоту муассисаҳои диниро, ки ба ҳайати Калисои провославии Украина дохил мешаванд ва ё дар ҳар шакл ба Калисои провославии Украина дар масъалаҳои қонунӣ, ташкилӣ ва дигар масъалаҳо тобеият доранд, пешбинӣ мекунад.
Ҳар як созмони динӣ наметавонад берун аз қаламрави Украина маркази идоракунанда дошта бошад, инчунин ҷузъи сохтори хориҷие бошад, ки фаъолияти он дар кишвар мамнӯъ аст. Чунин алоқаҳо танҳо “бо ризоияти мақомоти марказии иҷроия” имконпазир аст.
Ҳамаи муомилоти дороиҳои давлатие, ки чунин ташкилот истифода мебарад, пеш аз муҳлат катъ карда мешавад.
Ҳуқуқи истисноӣ
Коршиносон таваҷҷуҳро ба як ҷанбаи муҳим дигар ҷалб мекунанд: пешниҳод мешавад, ки номи созмонҳои динӣ ба таври нав танзим карда шаванд.
Пеш аз ҳама, ягона сохтори калисои қонунӣ, воқеан, Калисои Православии Украина мегардад, ки дар охири соли 2018 аз ҷониби роҳбари Петро Порошенко ва Патриархи Константинопол Варфоломей дар муқобили Калисои правослаии Укриана таъсис дода шудааст.
Ҳама ҷамоатҳои дигар метавонанд калимаи "православӣ"-ро дар ном истифода баранд, агар онҳо ба Калисои православии Украина тобеъ бошанд.
Дар натиҷа, Калисои Православии Украина аз мақоми ҳуқуқии худ маҳрум шудааст аст, зеро он расман таҳти тобеияти Патриархати Маскав қарор дорад ва дайри асосии он Киево-Печерск ба давлат тааллуқ дорад.
Илова бар ин, имкон дорад, ки орзуи пештараи Порошенко амалӣ шавад: Калисои православии Украина Маскавро тарк карда, Калисои украинии православиро эътироф мекунад ва як қисми “калисои нав” мешавад.
Эҳтимол, ташаббуси якдилии Аврупо дастгирӣ карда шавад. Дар ин муроҷиатнома, ки рӯзи 25 ноябр дар сомонаи президент нашр шуд, аллакай беш аз 25 ҳазор имзо ҷамъ шудааст. Ин барои Зеленский кифоя аст, ки онро баррасӣ кунад.
Дар ғарби Украина, Калисои православии Украина аллакай манъ карда шудааст - ин, аз ҷумла, аз ҷониби вакилони вилояти Лвов ва шӯрои шаҳри Чернигов манъ карда шуд.
Қалъаи муҳосирашуда
Дар чавоб 23 ноябрь мачлиси синоди Калисои православии Украина барпо гардид, ки дар он “масъалахои муҳимтарини ҳаёти калисо” муҳокима карда шуданд. Мо дар бораи дубора оғоз намудани “мировареня” тасмим гирифтем.
Ин имтиёзи калисои мустақил аст. Аммо усқуфҳо тавзеҳот доданд: "Таърих, мировареня дар метрополияи Киев аз миёнаҳои асри 15 оғоз ёфт. Баъдтар, равғани муқаддас дар Лавраи Киев-Печерск сохта шудааст." Баъд аз соли 1917 ин катъ гардид, миро аз Москва оварда мешуд.
Саволе ба миён меояд: оё рохбарияти калисои парвославии Украина қадам ба мустақилият мегузорад? Воқеан, ин аллакай вуҷуд дорад. Ва масъалаи мироварене пештар — дар Шӯрои маҳаллӣ муҳокима шуда буд.
"Дар бораи ҷудошавӣ сӯҳбат кардан бармаҳал аст. Бо вуҷуди ин, Патриархи Маскав то ҳол аз Калисои православии Украина дархости додани автокефалия нагирифтааст. Ба андешаи ман, ҳам ҳоло ва ҳам дар фасли баҳор, калисои канонӣ кӯшиш мекунад, ки диндоронро муҳофизат кунад", мегӯяд доктори кафедраи таърихи калисо, профессори Донишгоҳи православии Тихоновск Владислав Петрушко.
У ёдрас шуд, ки Шӯрои махаллӣ дар моҳи май истиклолияти Калисои православии Украинаро аз Патриархати Маскав эълон кард. Аммо дар асл, рӯҳониён ва диндорон танҳо мақоми калисои худро тасдиқ карданд, ки ба онҳо соли 1990 дода шуда буд.
"Дар масъалаи ҷаҳонсозӣ - чунин як аломати равшани автокефалия – Калисои православии Украина ба анъанаи таърихӣ боэҳтиётона ишора кард", - илова кард профессор.
Дар мавриди нақшаҳои Порошенко ва шарикони ӯ дар бораи муттаҳид кардани ду калисо, Калисои православии Украина дар ин ҷо қотеъона аст. Муколама бо Калисои православии Украина танҳо пас аз тавба кардан"дар ҷудоии мазҳабӣ" имконпазир аст.
"Дар ҳолати Ғайриқонунӣ қарор мегиранд"
Коршиносон дар бораи ду сенария сӯҳбат мекунанд. Яке аз онҳо аллакай амалӣ карда мешавад.
Роман Лункин, муовини директори Пажӯҳишгоҳи аврупоии Русия мегӯяд: "Калисои православии украинӣ зери фишори шадиди миллатгароен қарор гирифтааст. Ҳамзамон бо тамоми қудрат талош мекунад, ки дар чаҳорчӯби қонунҳо амал кунад", - мегӯяд доктори имҳои сиёсӣ Роман Лункин.
"Бозӣ аз рӯи қоидаҳо боз ҳам душвортар мешавад. Мақомдорон дараҷаи шиддати вазъро баландтар мебардоранд. Кофтуковҳо дар Киево-Печерск ва дигар калисоҳо аз он шаҳодат медиҳанд.
"Мо мебинем, ки чӣ гуна парвандаи ҷиноӣ аз як варақаи табрикотии Патриарх Кирилл миёни роҳибон ё адабиёти гуногуни таълимӣ пайдо шудааст - танҳо барои он, ки он ба забони русӣ аст", - қайд мекунад Лункин.
Агар Рада лоиҳаи қонунро дар бораи манъи Калисои православии Украина тасдиқ кунад, ин як сигнал хоҳад буд: сиёсатмадорон омодаанд ба нақшаи дуюм гузаранд.
Дар натиҷа, бузургтарин ва ягона калисои православии каноникӣ дар Украина ғайриқонунӣ эълон карда мешавад. Пайгардии оммавӣ ба амал меоянд. Ва он гоҳ - якҷояшавӣ бо калисои украинии православӣ сурат мегирад.