ДУШАНБЕ, 12 апр — Sputnik, Ирина Бадмаева. Сармо ва зимистони тӯлонӣ анборҳои гази Урупоро хароб кард. Танҳо сеяки захираҳо боқӣ монданд. Амрикоиҳо тасмим гирифтанд, ки аз ин истифода кунанд ва гази моеи зиёде пешниҳод карданд.
Аммо, буҳрони коронавирусӣ ба Урупо имкон намедиҳад, ки манбаҳои гаронбаҳои энергетикии хориҷаро аз худ кунад. Маҷбур ашёи хоми Русияро харидан даркор. "Газпром" ва буҷаи давлатӣ аз содирот ба хориҷи дур чӣ қадар даромад мегиранд.
Сардиҳои ғайримуқаррарӣ дар Урупо
Дар тирамоҳ ва зимистон урупоиҳо беш аз 65 миллиард метри мукааб газ истеъмол карданд, ки ин ҳадди аксар дар даҳ соли охир аст. Дар ин бора "Газпром" бо такя ба GasInfrastructure Europe хабар дод. Ҳодисаи дигар соли 2018 буд, вақте ки моҳҳои феврал - март тӯфон бо сардиҳои ғайримуқаррарӣ ва барф Урупоро фаро гирифт буд.
Обу ҳаво дар ин мавсими гармидиҳӣ низ як найранге кард. Моҳи январ ба Газпром лозим омад, ки интиқолро ба Урупои сармозада фавран афзоиш диҳад. Ба Олмон 32,4 фоиз нисбат ба муқаррарӣ , Фаронса - 77,3 фоиз, Нидерланд - 21,2 фоиз ва Италия - 100 фоиз зиёд фиристода шуд.
Ғайр аз он, содирот ба Осиё афзоиш ёфт, ки дар он ҷо ҳам ҳавои сард ҳукмфармо буд. Дар натиҷа, дар бозор камчинӣ ба амал омад, ки болоравии нархи наворо дар пай дошт.
Масалан, дар Осиё ҳодисае буд, ки нархномаҳо ҳазор доллар барои ҳазор метри мукааб баробар шуд. Баъзеҳо бо нархномаи 1400 шартнома бастанд. Дар Урупо нархҳо марзи 300 долларро убур карданд. Ин дар ҳолест, ки буҷаи Газпром нархномаро барои соли 2021 - 170 муайян карда буд.
Дар натиҷа, содироти Русия ба кишварҳои хориҷи дур то 19,5 миллиард метри мукааб афзоиш ёфт. Ин назар ба як соли пеш тақрибан 46 фоиз зиёд аст.
Моҳи феврал низ бо обу ҳаво шод накард. Се рӯз пай дар пай дар ин моҳ анборҳои урупоӣ ҳадди аксар - беш аз як миллиард метри мукааб сӯзишворӣ дар як рӯз медоданд.
То 25 март, вақте ки фасли сармо ба охир расид, сатҳи миёнаи пур шудани анборҳо ба 29 фоиз коҳиш ёфт. Аз ҷумла, дар Олмон ва Австрия - 26, дар Ҳолланд - 23, дар Фаронса - 17.
Барои он, ки зимистони оянда ях накунанд, барои урупоиён лозим аст, ки нисбат ба соли гузашта 57,3 фоиз (қариб 24 миллиард метри мукааб) зиёдтар сӯзишворӣ бикашанд. Маъракаи пур кардани анборҳо аз соли 2011 то имрӯз яке аз бузургтарин хоҳад буд.
Алтернативаҳои гази Русия
Ҳиссаи ашёи хоми Русия дар бозори гази Урупо дар соли 2020 тақрибан 33 дарсадро ташкил дод, гуфт Елена Бурмистрова, мудири кулли "Газпром Экспорт". Ба гуфти вай, "аз семоҳаи сеюм ҳаҷми содироти бадастомада, дар баъзе ҳолатҳо аз нишондиҳандаҳои пеш аз бӯҳрон гузаштааст". Ҳама ӯҳдадориҳо дар назди воридкунандагон иҷро карда шуданд. Ва дар охири сол, нархҳои шартномавӣ нисбат ба нархҳои спотӣ дар марказҳои урупоӣ пасттар шуданд. Ин таъминотро боз ҳам ҳавасманд кард.
Ғайр аз Русия, сӯзишвории кабуд ба Иттиҳоди Урупо аз Норвегия, Қатар, Алҷазоир, ИМА ва Нигерия ворид мешавад. Истеъмолкунандагони асосӣ Олмон, Бритониёи Кабир ва Италия мебошанд. Гузашта аз ин, олмониҳо ва бритониёҳо гази Русияро аз тариқи "Маҷрои Шимолӣ" мегиранд. Ягон имконоти дигар нест. Албатта, мешавад ба гази моеъ гузашт, аммо он гаронтар аст. Ғайр аз ин, барои он терминалҳои махсус лозим аст, ки масалан, Олмон надорад. Гази моеъро тариқи Белгия ва Нидерландия интиқол медиҳанд.
Дар Итолиё ва Бритониёи Кабир терминалҳо мавҷуданд, аммо ҳатто дар он ҷо онҳо барои даст кашидан аз гази лӯла шитоб надоранд. Аз ин рӯ, харидорони асосии манбаъҳои энержии Русия муборизаи ИМА алайҳи "Маҷрои Шимолӣ 2" -ро дастгирӣ намекунанд. Гузашта аз ин, Олмон ба амрикоиҳо пешниҳод кард, ки сохтмони терминалҳоро барои гирифтани гази моеи онҳо, маблағгузорӣ кунанд, танҳо ба хотири ҷорӣ накардани таҳримот зидди "Маҷрои Шимолӣ - 2". Тобистони соли гузашта, Берлин омода буд, ки барои ин як миллиард евро ҷудо кунад. Аммо Вашингтон аз мавқеи худ даст кашиданӣ нест.
Ҳарчанд лоиҳаи Русия дар ИА мухолифони кофӣ дорад: Ҷумҳурии Чех, Лаҳистон, Маҷористон, Словакия, Руминия, Хорватия. Инҳо кишварҳои транзитӣ ҳастанд, дар ин росто пули хуб ба даст меоранд.
Дар омади гап, Варшава аллакай эълом дошт, ки аз соли 2022 бидуни гази Русия, амал мекунад. Полякҳо ба қубури Балтика, ки то Норвегия дар Баҳри Шимолӣ сохта мешавад, умед доранд. Боқимонда гази моъеро аз он сӯи уқёнус мехаранд.
Албатта, амрикоиҳо барои пур кардани анборҳои урупоӣ шод мебуданд - алахусус ҳоло, вақте, ки талабот дар Осиё паст шудааст. Дар моҳи март, Ҷаҳони Кӯҳна аз онҳо 11 миллиард метри мукааб харидааст - ин нисбат ба моҳҳои январ ва феврал ду баробар зиёд аст. Иёлоти Муттаҳида 30 фоизи маводро ба Урупои Ғарбӣ таъмин мекард. Гузашта аз ин, ҳоло 70 танкери Амрико дар баҳрҳо ва уқёнусҳо бо гази моъе пур аст.
Кӣ анборҳои урупоиро пур мекунад
Бо вуҷуди ин, бӯҳрон ҳанӯз нагузаштааст ва гази моеъ ҳанӯз ҳам аз гази лӯлаҳо гаронтар аст. Ғайр аз он, "Газпром", ба фарқ аз рақибон, метавонад ба зудӣ истеҳсолот ва таъминоти ҳаррӯзаро афзоиш диҳад. Ин ширкат дар Урупо манбаъҳои зеризаминии худро дорад.
Ва самти Урупои Ғарбӣ афзалиятнок аст, зеро барқароркунии "Маҷрои шимолӣ" ҳоло ҳам зери суол, қайд мекунад Александр Тимофеев, дотсенти Донишгоҳи иқтисодии Русия ба номи Г.В. Плеханов.
"Зимистони хунук ва тӯлонӣ талаботро қонеъ кард. Он метавонад нисбат ба сатҳи пур шудани анборҳо зудтар афзоиш ёбад, ки дар навбати худ то тирамоҳ боиси баланд шудани нархҳо хоҳад шуд", - гуфт манбаъ.
Тибқи иттилои мушовири мустақил оид ба рушди маҷмааи сӯзишворию энергетикии VYGONConsulting Русия, "Газпром" имсол метавонад содироти газро ба кишварҳои хориҷи дур то 210 миллиард метри мукааб афзоиш диҳад. Ин дар муқоиса бо соли 2020 - 17 дарсад ва нисбат ба "замони токовидӣ" дар соли 2019 тақрибан панҷуним зиёдтар аст.
Масалан, дар семоҳаи аввал содироти "Газпром" 30,7 фоиз афзудааст.
"Гузашта аз ин, пештар молрасон ба буҷа нархи ҳар ҳазор метри мукаабро 170 доллар муқаррар карда буд. Аммо баъдан нақшаҳо таҷдиди назар шуданд. Ҳоло 200 доллар пешбинӣ шудааст. Далел ин аст, ки қарордодҳои дарозмуддат асосан ба нуқтаҳои урупоӣ вобастаанд. Илова бар ин, нархҳои нафт боло рафтанд, ки аз он газ вобаста аст. Аз ин рӯ, барои "Газпром" комилан имконпазир аст, ки истеъмолкунандагонро ба дурустии нақшаҳояш бовар кунонад", - мегӯяд Марк Гойхман, сариқтисоди маркази иттилоотию таҳлилии TeleTrade.
Дар омади гап, газ ҳатто пас аз ба охир расидани мавсими гармидиҳӣ идома ёфт. Ҳоло дар маркази Ҳолланд TTF (Index Facility Transfer Index Index нархҳои гази табиӣ) дар ҷои худ - $ 252 барои ҳазор метри мукааб аст. Ин аз соли 2018 ҳадди аксар мебошад.
Дар натиҷа, даромади "Газпром" аз таҳвил ба кишварҳои ғайри ИДМ имсол 1,7 маротиба афзуда, ба 42 миллиард доллар баробар шуд, мегӯяд VYGON Consulting. Ва ин барои буҷаи давлат хеле муфид аст.