ДУШАНБЕ, 17 фев - Sputnik. Галия Ибрагимова. Аз замони такя задани Ҷо Байден ба курсии раёсатҷумҳури Амрико, нақшаҳо васеъ шуда истодаанд; онҳо мехоҳанд Украина, Қрим ва минтақаи Баҳри Сиёҳро ба стратегияи нав шомил кунанд. Ҳадафи дигар, ин бад намудани муносибатҳои Русия ва Туркия мебошад.
Мудофиаи коллективӣ
НАТО ба куҷо меравад ва кадом ҳадафҳоро дунбол мекунад, ба суолҳо рӯзи 17 феврал вазирони дифои ин паймон посух хоҳанд ҷуст. Онҳо одатан пеш аз ҳамоиши солона, ки ҳоло моҳи март ба нақша гирифта шудааст, мулоқот мекунанд. Ҳамкорон дар бораи рӯзномаи ниҳоӣ ба мувофиқа мерасанд ва онро барои тасдиқ ба Котиби генералии ташкилот пешниҳод мекунанд.
Паймон пинҳон намедорад, ки Амрико ҳамоно кафили асосии амнияти созмон мебошад. Зимнан, бар ин боваранд, ки Ҷо Байден кишвардори нав ҳам пуштибони иттифоқчиёни худ аст. Муҳим аз ҳама, вазъ набояд муташанниҷ шавад, ба гунае, ки дар даврони президентии Доналд Трамп сурат гирифта буд.
Чанде қабл, вазири Португалия Жоау Гомеш Кравину изҳор дошт, ки "роҳбарии Трамп - таҷрибаи идеологӣ буд. Ва натиҷа он барои шарафи Амрико ва қувваи амрикоӣ дар ҷаҳон харобовар буд".
Бемуболиға, Вашингтон аз ҳароси иттифоқчиёни худро пай мебарад. Ва нахустин роҳбари Пентагон генерал Ллойд Остин бар он мекӯшад, ки онҳоро ором созад.
Хусусан барои Олмон ва Фаронса - шаккокони асосӣ - маъмурияти Байден видеои музокироти президенти Амрико ва дабири кулли эътилоф Ҷенс Столтенбергро нашр кард. Байден дар ҷараёни суҳбат гуфт: "Уҳдадорӣ дар бораи дифои дастаҷамъона барои Вашингтон муқаддас аст".
Кишвардор нав, вале талаботҳо кӯҳна
Тағири оҳанг дар муносибат бо ҳампаймонҳо маънои онро надорад, ки Иёлоти Муттаҳида аз талаби асосии Трамп ақибнишинӣ мекунад: аъзои паймон маҷбуранд хароҷоти мудофиа то ду фоизи ММД афзоиш ёбанд. Дар ҷаласаи сардорони шӯъбаҳои мудофиа ба ин мавзӯъ афзалият дода шуд.
Олмон, Италия ва Испания ҳеҷ гоҳ ба сатҳ нарасиданд. Ва гумон аст, ки онҳо то соли 2024 муваффақ шаванд. Аммо маъмурияти нави Амрико вокуниши ором нишон медиҳад. "Вашингтон интизор аст, ки то соли 2031 ин кишварҳо ба ҳадафҳои худ хоҳанд расид", - гуфт сухангӯи Пентагон Ҷон Кирби.
Пентагон кӯшиш кард, ки вазъро ҳамвор кунад ва назари Байден ва Трампро дар бораи амнияти дастаҷамъӣ фарқ кунад. Президенти нави ИМА, ба гуфтаи артиши ИМА, худи ин консепсияро ба таври дигар тафсир мекунад: барои Байден ин маънои на танҳо хароҷоти низомӣ, балки хароҷот барои дору ва пешгирии пандемияҳои навро дорад.
Боз як тасдиқи садоқати демократ ба иттифоқчиён, ба гуфтаи Пентагон, ин тасмим дар бораи қатъи хуруҷи контингент аз Олмон аст. Ҳарчанд Берлин онро дигар хел мебинад. Мақомоти Олмон таъкид мекунанд: нигоҳ доштани пойгоҳҳои амрикоӣ дар ин кишвар на танҳо Аврупо, балки Амрикоро аз таҳдидҳои эҳтимолӣ ҳам аз ҷониби Русия ва ҳам аз кишварҳои Ховари Миёна муҳофизат кардан аст.
Бозпас гирифтани Туркия
Қобили қайд аст, ки минтақаи Баҳри Сиёҳ дар стратегияи нав таъкид шудааст. Аз ҷумла,Туркия, Украина, Гурҷистон. Аъзои НАТО мутмаинанд, ки амнияти ин кишварҳо ба вазъи Аврупо ва Амрико мустақиман таъсир мерасонад.
Муаллифони санад таъкид мекунанд, ки ба мадори трансатлантикӣ баргардонидани Анкара ба манфиати НАТО аст.
Қадамҳои аввалини таҳкими равобитро котиби нави давлатии ИМА Энтони Блинкен гузоштааст: рӯзи дигар ӯ ба вазири корҳои хориҷии Туркия Мевлют Чавушоғлу занг зада, мушкилот дар муносибатҳои байни Ғарб ва Анқараро баррасӣ кард. Аммо сӯҳбати махфӣ натиҷа надод. Пеш аз ҳама, Блинкен талаб кард, ки системаи мушакии зиддиҳавоии С-400-и Русияро тарк кунанд.
Рӯзномаи НАТО дар Қрим
Вузарои Паймон ҳамчунин пешниҳоди Қрим дар мавриди истифода намудани майдони ҳавоии наздикии Қримро низ баррасӣ мекунанд. Гап сари макони Симферопол меравад, ки ба вилояти Херсонск ворид мешавад.
Мо пешниҳод мекунем, ки ин қисми фазои ҳавоиро НАТО барои интиқоли нерӯҳо, таҷҳизот ва борҳо истифода кунад. Мо умедворем, ки аз эътилоф дар назорати вазъ дар марз бо Русия кумак хоҳад кард", - шарҳ дод вазири инфрасохтори Украина Владислав Крыклий.
Пас аз шомил шудани Қрим ба Русия, назорати парвоз дар Баҳри Сиёҳ тақсим карда шуд. Диспетчерҳои Русия дар Симферопол ҳаракати нақлиётро аз болои нимҷазира назорат мекунанд, дар ҳоле ки роҳҳои байналмилалӣ аз болои баҳр то ҳол дар дасти диспетчерҳои Одесса ва Днепр боқӣ мемонад.
Кишварҳое, ки вуруди Қрим ба Русияро эътироф намекунанд, аз хидмати диспетчерҳои украинӣ истифода мекунанд. Аммо ҳавопаймоҳои онҳо мустақиман аз болои қаламрави Қрим парвоз карда наметавонанд. Аммо дар атрофи нимҷазира ва дар болои обҳои шафати Баҳри Сиёҳ онҳо озодона парвоз мекунанд.
Қрим аллакай ба ин ташаббус вокуниш нишон дод. "Ягон ҳавопаймои НАТО аз болои нимҷазира намепарад" - гуфт Михаил Шеремет, вакили Думаи давлатӣ аз Қрим.
Қафқози ноором
"Масъалаи Баҳри Сиёҳ дар рӯзномаи НАТО бештар бо сабаби афзоиши нуфузи Русия дар Қафқоз пайдо шуд" мегӯяд Андрей Кортунов.
Ворид шудани посдорони сулҳи Русия ба ҳудуди Қарабоғи Кӯҳӣ якбора нигаронии Паймонро ба бор овард. Онҳо вруди Маскав ба он ҷоро чолиши мустақим мешуморанд. Ҳамзамон, тибқи пешгӯиҳои коршинос, мақомоти Киев идома додани ҳузури низомии Русия дар Қримро ҳамчун таҳдиди ҷиддӣ ба амнияти худ идома медиҳанд.
"Украина кайҳост, ки дар бораи сохтмон дар нимҷазира бонги изтироб мезанад. Гуфта мешавад, ки дар он ҷо иншооти на осоишта, балки низомӣ пайдо мешавад. Мутаносибан, ин ҳамчун "таҳдиди Русия" муаррифӣ мешавад", - мегӯяд Кортунов.
Фоидаҳои аъзоён
Масъалаи Қрим муҳим аст, аммо ҳадафи ягонаи таҳкими НАТО дар Баҳри Сиёҳ нест, бовар дорад Орхан Гафарлӣ, коршиноси Маркази таҳқиқоти сиёсии Анкара.
Масъалаи Қрим муҳим аст, аммо ҳадафи ягонаи таҳкими НАТО дар Баҳри Сиёҳ нест, бовар дорад Орхан Гафарлӣ, коршиноси Маркази таҳқиқоти сиёсии Анкара.
"Эътилоф бояд худро дар Баҳри Сиёҳ мустаҳкам кунад, то Туркияро баргардонад. Ҳоло НАТО ва Анкара дар бисёр масъалаҳо ихтилофи назар доранд. Аммо ҳарду ҷониб мефаҳманд, ки ҳамкорӣ зарур аст."
Ҷамъияти Туркия низ дархости нигоҳ доштани узвият дар НАТО дорад, гуфт Гафарлӣ.
"Ин имкониятҳои зиёде медиҳад. Бе иттифоқ барои Эрдуғон далели дахолат дар низоъҳои Либия ё Сурия мушкилтар аст" - мегӯяд сиёсатшинос.
Вай бартарии дигарро дар он мебинад, ки НАТО ба Туркия ва кишварҳои Иттиҳоди Аврупо имкон медиҳад, ки ихтилофи тарафайнро ҳамвор кунанд. Ҳамзамон, он ба Анкара кӯмак мекунад, ки амалҳои Юнон, Кипр ё Фаронсаро, агар тобишҳои зидди туркӣ дошта бошанд, банданд.
Ҳадафи нисбатан нави ин паймон коҳиши наздикшавии минбаъдаи Туркия ва Русия мебошад. Аммо ду кишвар аз ҳад зиёд алоқаманданд, аз ин рӯ коршинос ба иҷрои ин вазифа шубҳа мекунад.