ДУШАНБЕ, 10 авг — Sputnik. Ренат Абдуллин. Президенти Украина Владимир Зеленский ҳомиёни ҳуқуқи башарро муттаҳам кард, ки манфиатҳои Маскавро пуштибонӣ мекунад.
Нақзи меъёрҳои байналхалқӣ
"Тактикаи ҷанги Украина ба мардуми осоишта таҳдид мекунад" - паёми асосии гузориши Афви Байналмилал. Ба гуфтаи ҳомиёни ҳуқуқ, нерӯҳои мусаллаҳи Украина мавқеъҳоро на танҳо дар наздикии объектҳои ғайринизомӣ, балки дар қаламрави худ низ муҷаҳҳаз мекунанд. Махсусан дар беморхонаҳо ва мактабҳо.
"Ин тактикаҳо қонуни байналмиллалии башардӯстонаро поймол мекунанд ва объектҳои ғайринизомиро ба ҳадафҳои низомӣ табдил медиҳанд. <…> Мо ҳолатҳоеро ҳуҷҷатгузорӣ кардем, ки нерӯҳои Украина ҳангоми амал кардан дар маҳалҳои аҳолинишин мардуми осоиштаро зери хатар гузошта, қонунҳои ҷангро нақз кардаанд", - гуфт Анес Калламар дабири кулли AI.
Ба унвони далел, созмон ба шаҳодатҳои маҳаллӣ, аксҳои моҳвораӣ, далелҳои аксу видео истинод мекунад.
"Нерӯҳои украинӣ ба маҳалҳои аҳолинишин зарба заданд ва инчунин дар биноҳои истиқоматӣ дар 19 шаҳру деҳаи (Украина) вилоятҳо ҷойгир шуданд. <…> Аксари маҳаллаҳои истиқоматӣ, ки сарбозон дар онҷо ҷойгир буданд, дар чанд километр аз хатти ҷабҳа ҷойгир буданд. дастрас аст, ки барои аҳолии осоишта хатар эҷод намекунад, масалан, пойгоҳҳои ҳарбӣ ё ҷангалҳои зиччи наздик ё дигар биноҳо, ки дуртар аз маҳаллаҳои истиқоматӣ ҷойгиранд,”- гузориш медиҳад ҳомиёни ҳуқуқ ва таъкид мекунанд, ки дар бораи кӯшишҳои нерӯҳои мусаллаҳ чизе маълум нест.
Масалан, қушунҳои Украина дар минтақаҳои ҷанубии Николаев, дар Лисичанск, Харков ҳамин тавр амал карданд. Дар он ҷо Қувваҳои Мусаллаҳи Украина мавқеъҳои назди биноҳои истиқоматиро муҷаҳҳаз карданд, дар ҳоле ки одамон кӯчонида нашудаанд. Ҳамаи ин боиси талафоти ҷонӣ миёни сокинони осоишта гардид.
Рӯзи 28 апрел ду корманди як озмоишгоҳи тиббӣ дар ҳошияи Харков бар асари таъсиси пойгоҳе, ки нирӯҳои украинӣ дар ин бино таъсис доданд, маҷрӯҳ шуданд. Ба мақсади ҳарбӣ истифода кардани дормонгоҳҳои нақзи ҳуқуқи байналмилал мебошад.
Ҳамчунин аз миёни 29 мактаб дар 22 муассисаи таълимӣ сарбозоне муайян шуданд, ки ин биноҳоро ҳамчун мавқеи ҷангӣ истифода мекарданд ва ё дар биноҳо лавозимоти ҷангӣ ва артиш пайдо шудаанд.
Вазорати дифои Украина аз шарҳи натоиҷи кори AI худдорӣ кард, аммо дар идораи президент вокуниш нишон доданд.
Вокуниши зуд
Натоиҷи нахустини нашри гузориш ин аст, ки Оксана Покалчук, мудири бахши украинии АИ, истеъфо додааст. Ба гуфтаи вай, вай то лаҳзаи охирин интизор дошт, ки матн дар бораи нақзи нерӯҳои мусаллаҳи Украина бозпас гирифта мешавад. Сипас Владимир Зеленский ин санадро танқид карда, воқеан ҳомиёни ҳуқуқи башарро дар бозӣ дар канори Маскав ва "кӯшиши афв"-и Русия муттаҳам кард.
Сафорати Русия дар ИМА, баръакс, натиҷаҳои омӯзиши AИ-ро бо шавқу рағбат қабул кард ва изҳори умедворӣ намуд, ки "таҳқиқот ба шунавандагони Иёлоти Муттаҳида барои баровардани хулосаҳои дуруст кумак хоҳад кард".
Ҳомиёни ҳуқуқи башар ба далели вокуниши шадиди Киев, бо нашри як баёнияи иловагӣ аз "нанги изтироб ва хашми баёнияи матбуотӣ" изҳори таассуф карданд. Аммо матни гузориш аз сомона ҳазф нашудааст.
Тамоюли афзоиш
Гузориши пурсарусадои AИ дар пасманзари як ҷанҷоли дигар нашр шуд: шабакаи телевизионии амрикоии CBS дар бораи интиқоли силоҳи хориҷӣ ба Украина филме наворбардорӣ кард, ки дар он гуфта шудааст, ки беш аз 60 дарсади аслиҳа ба хатти ҷабҳа намерасанд, балки ба бозори сиёҳ интиқол меёбад.
Донателла Ровера, мушовири Созмони афви Байналмилал, Ироқ ва Афғонистонро мисол овард, ки дар он ҷо силоҳҳои фиристодашуда барои эътидоли вазъ аксаран ба дасти террористон меафтанд.
Вай ва дигар коршиносони CBS пешниҳод мекунанд, ки як механизми мониторинги таҳти назорати хориҷӣ дар Украина барои пайгирии интиқоли силоҳ ба макони ниҳоии онҳо таъсис дода шавад.
Ҳамаи ин хулосаҳо чӣ дар байни сиёсатмадорон ва чӣ миёни шореҳони оддӣ сару садои танқидро ба амал овард. Норозиён муаллифонро муттаҳам карданд, ки талош доранд боздошти кумак ба Киевро сафед кунанд.
Дар натиҷа, филм аз вебсайти ин шабака ҳазф шуд. Сюжети он танҳо дар матни қисман такроршуда дастрас аст.
Сигнал ба Зеленский
Ҳарчанд Amnesty International расман ниҳоди мустақил аст, робитаи он бо ниҳодҳои давлатӣ кайҳо боз маълум аст. Ин созмон аз ҷониби Департаменти давлатии ИМА ва дигар ниҳодҳо маблағгузорӣ мешавад. Ин дипломатҳои амрикоӣ ҳастанд, ки ба тарафдории AI мебароянд, агар он дар як кишвари мушаххас ба мушке рӯ ба рӯ шавад.
Аз ин рӯ, вокуниши шадиди Зеленский ба хулосаҳои ҳомиёни ҳуқуқ комилан фаҳмо аст: вай паёми возеҳи Вашингтонро фаҳмид.
Дар дохили Украина низ зиёд мегӯянд, ки Ғарб дигар ба президент умед надоранд. Ба ин на фақат маводҳои танқидӣ дар матбуот, балки ба таъхир афтонидани кумаки навбатӣ ба Киев, масалан, аз Олмон далолат мекунанд.
Бо вуҷуди ин, ба гуфтаи сиёсатшинос, президенти "Бунёди консалтингии Минченко" Евгений Минченко, Ғарб ба Зеленский ҳанӯз бовар дорад. Инро метавон бавосита аз вокуниш ба танқиди ба ӯ арзёбӣ кард.
"Фишор ба тамоми нуқтаҳо вуҷуд дорад, ки дурустии ҷониби Украинаро зери шубҳа мегузорад. Аз ин рӯ, мо ҳам узрхоҳии Amnesty International, ва ҳам ҳазфи филм аз вебсайти CBS дар бораи интиқоли силоҳ ба Киевро мебинем. Барои Иёлоти Муттаҳида, ин вазъ ба куллӣ роҳат аст - ҳамааш ба фаҳмиши Вашингтон барои заиф кардани Русия кор мекунад”, - шарҳ медиҳад коршинос.
Алексей Мухин, директори генералии Маркази иттилооти сиёсӣ низ қайд мекунад, ки дар бораи "тарк"-и Зеленский аз ҷониби Ғарб ҳарф задан барвақт аст. Аммо вай ин пешомадро реалӣ мешуморад.
"Вай ҳанӯз вақт дорад. Аммо он ки абрҳо болои сари раисиҷумҳури Украина ҷамъ мешаванд, як далели равшан аст", - мегӯяд сиёсатшинос. "Зоҳиран, Ғарб аз интизориҳои иҷронашуда маҷбур шуд, ки манёвр кунад. Дар аввал онҳо интизор буданд, ки амалиёти Русия дар Украина зуд "ва бемуваффақият хоҳад шуд". Он вақт, бозингарони ғарбӣ то андозае бартарии маънавӣ медоштанд. Аммо, ин тавр нашуд. Ва ҳоло онҳо гунаҳкорро меҷӯянд".
Дар мавриди гузориши Amnesty International, Мухин ёдовар мешавад, ки ин созмон расман принсипҳои объективиро риоя мекунад.
Албатта бо қайду зикр: "Онҳо мунтазам он чизеро эътироф мекунанд, ки эътироф накардан ғайриимкон аст. Ҳадди ақал ба хотири ҳифзи обрӯи нозирони беғараз. Аммо ин корро мекунанд, то баъдан бо истинод ба объективӣ гузоришҳои комилан тамоюлӣ нашр кунанд. Аз ин рӯ, беинсофӣ, дар ин вазъият ба андозаи пурра вуҷуд дорад".
Ба гуфтаи коршинос, дар натиҷа, дер ё зуд раисиҷумҳури Украина ва бархе аз атрофиёни ӯ ба бузғола табдил хоҳанд ёфт. Аммо, дар муносибат бо Русия ин ҳеҷ чизро куллан тағйир намедиҳад. Ғарб Зеленскийро бо як президенти муваққатии боз ҳам бепринсиптар иваз мекунад, ки ӯро бечунучаро дастгирӣ хоҳад кард.