ДУШАНБЕ, 17 июн — Sputnik, Наталя Дембинская. Нархҳо баланданд ва интиқол, тавре ки Маскав аллакай нишон дод, метавонад ҳар лаҳза қатъ шавад. Коргоҳҳо истеҳсоли маҳсулотро як ба як кам мекунанд. Дар бораи он ки сиёсати нави энергетикии Брюссел кадом соҳаҳоро зери таъсир қарор медиҳад, дар матлаби РИА “Новости” бихонед.
Зарбаи таваррум
Қимати энержӣ дар ИА аз аввали сол то 50% афзуда, ба баландтарин ҳадд дар 13 соли ахир расидаанд. Таваррум дар ҳоли афзоиш аст. Дар моҳи май 19 кишвари ҳавзаи евро рекорди 8,1-дарсадиро сабт карданд. Пеш аз ҳама аз ҳисоби манобеи энержӣ (39,2 фоиз, дар мохи апрел 37,5 фоиз), маҳсулоти озуқа, машрубот ва тамоку, молҳои саноатӣ гарон шуд.
Дар Эстония, Латвия, Литва ва ҳатто бештар 20,1 фоиз, 18,5, 16,4 дарсад афзоиши қимат мушоҳида мешавад. Дар иқтисодҳои калонтарин — Олмон ва Фаронса таварруми 8,7 ва 5,8-дарсадӣ сабт шудааст. Барои Олмон ин иттифоқ дар ним асри ахир барои бори аввал аст.
Чунин нишондодҳо натиҷаи мустақими таҳримҳо алайҳи Маскав ва қисман манъи нафту гази Русия мебошанд. Моҳи июн Брюссел барои воридоти лӯлаии тилои сиёҳ эмбарго ҷорӣ кард, аммо ҷуръат накард, ки аз карбогидридҳо комилан даст кашад. Борбарӣ ба воситаи баҳр давом дорад. Бо вуҷуди ин ин қимати хеле гарон дорад. Ҳам истеъмолкунандагон ва ҳам саноат барои он масраф хоҳанд кард. Аврупоиҳо гирифтори "фақри сӯзишворӣ" шудаанд.
Коршиносон мегӯянд, иқтисоди ИА наздик аст, ки ба фалокат дучор шавад ва сунамии таваррум дар бозорҳои истеъмолӣ танҳо ибтидои кор аст. Афзоиши якбораи шохиси тарифҳои истеҳсолкунанда аз афзоиши минбаъдаи нархҳо шаҳодат медиҳад: 36,8 фоиз дар сол.
“Spiegel” муътақид аст, нимэмбаргои нафти Русия, ки аз ҷониби Иттиҳодияи Аврупо дар чаҳорчӯби бастаи шашуми таҳримҳо ҷорӣ шудааст, боиси "шок бар асари нархҳо", болоравии фоиз, коҳиши даромад ва қобилияти харидории аҳолӣ хоҳад шуд.
Ба гуфтаи Гунтрам Волф, директори маркази таҳқиқотии “Брюгел”, фишорҳои таваррум идома хоҳанд дошт ва вазъ дар бозорҳо бадтар мешавад.
Яке паси дигаре
Ҳанӯз тирамоҳ нархи газ ба саноати кимиёии Аврупо сахт зарба зад. Ширкати норвегии “Яра Интернэшнл АСА” истеҳсоли нуриҳои маъданиро 40 фоиз кам кард. Ширкати “CF Industries”-и бритониёӣ ду корхона ва ширкати олмонии BASF SE низ баъзе корхонаҳоро баст.
Ҳоло, тибқи гузориши “The Wall Street Journal”, дигарон низ аз онҳо пайравӣ мекунанд. Чанде аз корхонаҳое, ки даҳсолаҳо боз аз нафти арзони Русия истифода мекарданд, фавран истеҳсолотро мутаваққиф кардаанд, зеро натавонистаанд бо афзоиши хароҷоти нерӯи барқ мубориза баранд. Барои дарёфти алтернатива ба интиқолдиҳандагони энергияи "заҳарнок" кӯшиши зиёд лозим аст. Агар Маскав интиқоли газро комилан қатъ кунад, ҳама чиз қатъ мешавад.
"Газпром" аллакай клапанро барои Булғористон, Финландия ва Лаҳистон табдил додааст, зеро онҳо аз харидории газ бо рубл худдорӣ карданд. Аммо саҳми Русия дар воридоти гази ИА тақрибан 40% аст.
Моҳи май вазири гузариши экологии Италия Роберто Синголани даъват кард, "дар ҳоле ки Иттиҳодияи Аврупо чаҳорчӯби қонунӣ ва оқибатҳои онро ҳал мекунад", иҷозаи муваққатӣ барои пардохт бо рубл дода шавад. Ва рӯзи 15 июн “Eni”-и итолиёӣ хабар дод, ки аз “Газпром” дар бораи коҳиши таъминот огоҳинома гирифтааст. Сабабҳо ошкор карда намешаванд.
Таъсири домино
Ҳоло нархи нерӯи барқ дар ИМА, Ховари Миёна ва дигар минтақаҳо нисбат ба Аврупо хеле пасттар аст. Масалан, газ дар ИА назар ба бозори Амрико қариб се баробар гаронтар аст. Аз ин рӯ корхонаҳои аврупоӣ наметавонанд рақобат кунанд.
Шароити нав дар ҳамаи соҳаҳои саноат ҳис карда мешуд, вале махсусан ба саноати кимиё зарар расонд. Ҳамин тавр, ба гуфтаи мудири OCI NV Аҳмад Алхошӣ, ин ширкат истеҳсоли аммиакро дар як корхонаи Ҳолланд кам карда, ҳоло онро аз ИМА, Миср ва Алҷазоир ворид мекунад.
Корхонаи Инс, ки яке аз калонтарин дар бозори нуриҳои нитрогенӣ мебошад, дар Британияи Кабир баста шуд. Соҳиби “CF Fertilizers” ҳушдор дод, ки ин метавонад занҷири таъминоти ғизоро халалдор кунад.
Мувофиқи маълумоти Бюрои омори миллӣ, таваррум дар Британияи Кабир дар моҳи май ба дараҷаи баландтарин дар 40 соли охир, 9 фоиз расид. Дар маҷмуъ, мувофиқи маълумоти Федератсияи саноати истеҳсолӣ, 17% ширкатҳои Бритониё "истеҳсоли маҳсулоти энергияталаб"-ро кам кардаанд.
Металлургҳо ҳам азоб мекашанд. Аз моҳи март “ArcelorMittal” коргоҳҳои фӯлодро дар тақрибан сеяк бахши корашро кам кардааст. “Acerinox” ягона корхонаи худро дар Испания бастааст.
Ширкати фӯлоди Испания, “Celsa” дар Барселона як корхонаи бо иқтидори солона 2,5 миллион тонна тавлидро "мутаваққиф" карданист.
Дар Аврупо онҳо аз тарси он ки "Путин лӯларо мебурад", ба маҳдуд кардани газ омодагӣ мебинанд. Пас аз гузориши "Газпром" дар бораи коҳиши интиқол аз тариқи “Маҷрои шимолӣ” нархи сӯзишвории кабуд аз 1200 евро барои ҳар ҳазор метри мукааб бештар шуд. Тибқи пешгӯиҳо, хароҷоти зиёди энергия метавонад истеҳсолоти саноатӣ дар Иттиҳоди Аврупоро хароб ва рушди иқтисодиро халалдор кунад.