ДУШАНБЕ, 1 июн — Sputnik. Коршиносони маҳфили мубоҳисавии "Пикир" дар мавриди он ки оё мумкин аст, Созмони Паймони Амнияти Дастаҷамъӣ (СПАД) бояд дар ҳалли баҳс дар марзи Тоҷикистону Қирғизистон кумак кунад, ибрози назар карданд. Дар ин бора "Российская газета" менависад.
Раиси клуби таҳлилии Авруосиё Никита Мендкович ёдовар шуд, ки Русия ва СПАД борҳо ба Тоҷикистону Қирғизистон кумак пешниҳод карда буданд.
"Аммо ин танҳо бо ризоияти яке аз тарафҳо имконпазир аст, идеалӣ ҳар ду. Аммо он ба даст наомадааст", - қайд кард коршинос.
Ба фикри ӯ, барои ҳалли масъала аз бойгониҳое, ки дар Маскав ҷойгиранд, истифода бурдан лозим аст. Дар ин ҳолат Русия метавонад бо пешниҳоди ҳуҷҷатҳои зарурӣ ҳамчун модератор баромад кунад.
Мендкович бар ин назар аст, ки як миссияи назоратии марзбонони Русия дар минтақаи ошӯбзада метавонад як гузинаи хубе бошад. Ҳузури низомиёни Русия метавонад эҳтимоли даргириҳои нав ва мавориди қочоқро коҳиш диҳад, хулоса кард коршинос.
Дар навбати худ дабири Шӯрои амнияти Қирғизистон Марат Имонқулов беамалии СПАД дар ин масъаларо тасмими дуруст медонад.
"Оинномаи созмон мудохила ба масоили дохилиро пешбинӣ намекунад, ки давлатҳо бояд байни худ ҳал кунанд. Ва Русия шарики стратегии мо низ кори дуруст мекунад", - тавзеҳ дод ӯ.
Имонқулов ёдовар шуд, ки нерӯҳои посдори сулҳи СПАД, ки моҳи январ дар авҷи нооромиҳо вориди Қазоқистон шуданд, дар ҳалли низоъ ширкат накарданд, балки танҳо иншооти стратегиро ҳифз карданд.
Амон Солиев, мудири Пажуҳишгоҳи таҳлил ва пешгӯии стротежии Донишгоҳи славянии Қирғизистону Русия бар ин назар аст, ки баҳсҳо дар марзи ду кишвар на ба сиёсат, балки ба иқтисод иртибот доранд.
"Оё СПАД бояд дар ҳалли ин мушкилот ҷалб шавад? Ман мутмаинам, ки не. Мо бояд худамон баҳсро бо ҳамсояҳо ҳал кунем. Мо худамон, давлатҳои мо барои вазъ бевосита масъул ҳастем", - қайд кард коршинос.
Сиёсатшинос Кубаничбек Таабалдиев таъкид кард, талошҳои ҳалли масоили марзӣ дар асоси ҳуҷҷатҳои бойгонӣ чандон муваффақ нахоҳад буд.
Ба гуфтаи вай, маълумоти таърихӣ бо дидгоҳи вазъ аз ҷониби доираҳои сиёсӣ мувофиқат намекунад.
"Ин раванд баробари пайдо шудани иродаи нек оғоз мешавад. Ба назари ман, ҷонибҳоро бояд ба созиш, ба ҳисоби тилоӣ тела дод", - гуфт Таабалдиев.
Вай гуфт, ба ин масъала бояд на танҳо кишварҳои ширкаткунандаи баҳс, балки давлатҳои наздик ба онҳо ва ҳамчунин СҲШ ва СПАД низ манфиатдор бошанд.
Коршинос афзуд, Ӯзбекистон ва Русия метавонанд ба ҳалли баҳси Тоҷикистону Қирғизистон таъсир расонанд.
Ёдовар мешавем, ки ҳудудҳои тақсимнашудаи байни ҷумҳуриҳо давра ба давра ба минтақаи низоъ табдил меёбанд. Сабаби асосӣ ин қитъаҳои ҷудонашуда мебошад, ки дар он ҷо муайян кардани сарҳад ғайриимкон аст.
Тоҷикистону Қирғизистон беш аз 980 километр марзи муштарак доранд, ки ҳоло танҳо ҳудуди 519 километри он муайян шудааст.
Ёдовар мешавем, ки баъд аз муноқишаи мусаллаҳонаи марзӣ дар рӯзҳои 28-29 апрели соли гузашта марзи миёни Тоҷикистон ва Қирғизистон аз 24 майи соли 2021 то ҳол бастааст.
Барои рӯй надодан ба чунин ҳодисаҳои фавқулодда гурӯҳҳои топографии ҳар ду кишвар бахшида ба тақсимоти сарҳад мунтазам нишаст баргузор мекунанд.
Чун қоида натиҷаи ҳодисаҳо имзои протокол мебошад.