ДУШАНБЕ, 31 май — Sputnik, Петр Акопов. Ин аст, ки раҳбарони Аврупо дар Брюссел барои нишасти ғайринавбатии Иттиҳодияи Аврупо ҷамъ омаданд
Агар Аврупо мехоҳад шикасти Украинаро боздорад, пас набояд таҳрими нав ҷорӣ кунад (ба ҳар ҳол ин кӯмак намекунад), балки мустақиман ба Киев бигӯяд, интиқоли силоҳи нав, мақоми номзад дар ИА вуҷуд нахоҳад дошт ва худи мақомоти Украина бояд роҳи сулҳ бо Русияро ҷустуҷӯ кунанд.
Аврупо бояд эътироф кунад ва бояд ҳанӯз дар соли 2014 ин корро мекард, ки равобити Украина ва Русия на танҳо як кори дохилиаврупоӣ нест, балки ин масъала ба Аврупо, яъне ба Иттиҳодияи Аврупо рабте надорад. Ин корҳои хориҷӣ барои Иттиҳоди Аврупо ҳастанд ва беҳтар аст, ки ба он дахолат накунадуобро лой нанамояд ва ҳатто бештар аз он ба афзоиши минтақаи таъсири худ аз ҳисоби заминҳои Русия умед набандад. Ва албатта,ба шикасти Русия шартгузорӣ накунад.
Аммо Иттиҳодияи Аврупо наметавонад ин чизи возеҳро эътироф кунад, аз ин рӯ маҷбур аст, ки амиқтару амиқтар ба сӯрохи таҳримҳо ворид шавад. Бале, ба сӯрох. Агар таҳримҳо Русияро маҷбур карда натавонанд, ки амалиёти ҷангиро қатъ кунад, агар таҳримҳо ҳатто ба он зуд ва ба таври ҷиддӣ зарар расонида натавонанд, пас онҳо барои Аврупо чӣ маъно доранд? Чаро аврупоиҳо бояд бори гарони таваррумро бар дӯш гиранд, қудрати ИА-ро бисанҷанд? Дар остонаи нишасти ғайринавбатӣ ноиби садри аъзами Олмон, вазири иқтисоди Олмон Роберт Ҳабек иқрор шуд:
"Баъд аз оғози таҷовузи Русия дар Украина мо дидем, ки вақте Аврупо муттаҳид шавад, чӣ мешавад. Дар остонаи нишаст мо умедворем, ки ин идома хоҳад ёфт. Аммо ҳоло (ваҳдат) ба пошхӯрӣ шурӯъ кардааст".
Дар Иттиҳодияи Аврупо дар мавриди ҷорӣ кардани манъи воридоти нафти Русия ягонагӣ вуҷуд надорад: чанд кишвар, пеш аз ҳама Маҷористон мухолиф он аст ва талаб дорад, ки ҷуброни чандмиллиарддолларӣ талаб кунад. Дар натиҷа, нонмумкин аст, ки бастаи нави таҳримҳо нафт, ҳадди аққал нафти лӯлаҳоро дар бар гирад. Аммо ҳатто агар Аврупо ногаҳон тасмим бигирад, ки ба венгерҳо ҷуброни зарар кунад, то он аз нафти Русия даст кашад, чӣ натиҷа хоҳад дод? Ғайр аз афзоиши дигари нарх чӣ натиҷаи дигар ин кор хоҳад дошт?
Амалиёти вижа дар Украина қатъ нахоҳад шуд, аммо шояд пас аз таҳримҳои нав аврупоиҳо худро амнтар ва ҳифзшуда эҳсос кунад? Оё вобастагии камтар аз Русия ба ояндаи онҳо эътимоди бештаре медиҳад? Магар ҳадафҳое, ки барои мисол сарвари Лаҳистон дар бораи онҳо мегӯяд, монеи ҳуҷуми Маскав ба давлатҳои назди Балтикаву Лаҳистон монеъ мешаванд? Яъне Русия бо НАТО ҷанг эълон карданист ва аврупоиҳо ба ин гуна сафсатаҳо бовар доранд? Ва аз таҳримҳо пуштибонӣ менамоянд?
То ҳол бале, назарсанҷиҳои афкори умум, ки аз ҷониби Бунёди “Эътилофи демократия” гузаронида шудааст (панҷ сол пеш аз ҷониби дабири кулли собиқи НАТО Андерс Фог Расмуссен таъсис дода шудааст), аз ин гуфтаҳо башорат медиҳанд. Натоиҷи назарсанҷиеро дирӯз нашрияи “The Guardian” зери сарлавҳаи ифшокунандаи "Нигоҳҳои манфӣ дар бораи Русия асосан бо демократияҳои либералии ғарбӣ маҳдуд аст" нашр кард.
Дар воқеъ, пурсиш на танҳо дар Ғарб (ҷамъ 52 кишвар фаро гирифтааст) гузаронида шуд. Аммо аввал дар бораи Аврупо.
55 дарсади аврупоиҳо аз қатъи равобити иқтисодӣ бо Русия ҷонибдорӣ карданд. Тааҷҷубовар нест, ки Лаҳистон (87%) ва худи Украина (80%) нисбат ба кишвари мо аз ҳама назари манфӣ доранд, аммо ғайричашмдошт Португалия (79%) ҷои сеюмро гирифт.
Дар ин ҷо на фақат пропагандаи зиддирусӣ, балки робитаҳои хоксорона бо мамлакати мо, аз он чумла бо энергетика ҳам таъсир расонда метавонистанд: иқтисоди Португалия аз содироти нафту гази Русия вобаста нест.
Ҷойи чорум, Шветсия (77%) қобили фаҳм аст, аммо дарсади боло дар Италияи анъанавӣ (65%) ҳайратовар аст. Шумораи тарафдорони таҳримҳо дар Бритониё, ки таърихан ба мо душманӣ дорад, ғайричашмдошт нест, ҳарчанд динамика дар ин ҷо низ муҳим аст.
Тадқиқоти “Эътилофи демократия” эҳтимол дар аввали баҳор гузаронида шуда буд, аммо маълумот аз таҳқиқоти дигар нишон медиҳад, ки дар ҳамон Бритониё шумораи ҷонибдорони ҷангҳои таҳримӣ дар моҳҳои март-май аз 50% ба 36% коҳиш ёфтааст.
Олмон бо 62% аз сатҳи миёнаи аврупоӣ болотар аст, илова бар ин шумораи онҳое, ки ҷонибдори эмбарго ба интиқолдиҳандагони энергетикаи Русия ҳастанд, ҳатто дар моҳҳои март-май аз 44% то 50% афзоиш ёфтааст.
Иёлоти Муттаҳида дар баробари Олмон аст: ҳамон 62% тарафдорони таҳримҳои зидди Русия, аммо дар ду моҳ шумораи онҳо, тибқи назарсанҷиҳои дигар, аз 55% ба 45% коҳиш ёфтааст.
Тамоюли умумӣ рӯшан аст: дар ҳоле ки таваррум ба ҷайби аврупоиҳо ва амрикоиҳо зарба зад, онҳо мутмаин буданд, ки пирӯзии Украина бар Русия (ё тавре ки мегӯянд, “ҷилавгирӣ аз пирӯзии Русия”) имконпазир аст, бинобар ин тарафдорони таҳримҳо аксариятро ташкил медоданд. Ҳамин ки вазъи марбути пирӯзӣ чандон мубҳам нашуд ва таваррум суръаташро давом дод, ҳолу ҳаво тағйир ёфт. Ва мо танҳо дар ибтидои ин раванд ҳастем.
Бо ин Русия мешавад? Ҳеҷ чизи асосӣ хосе нахоҳад буд, амалҳои мо вобастаи аз он чизе нахоҳанд буд, ки аврупоиҳо фикр мекунанд. Зудтар ё сусттар, бо саъю кӯшиши каму беш, вале мо ба он чизе, ки ба нақша гирифта будем, мерасем: Украина аз доираи нуфузи Ғарб бароварда мешавад. Аммо ҳолу ҳавои элита ва сокинони ғарбиро на танҳо ҳангоми ба нақша гирифтани марҳилаҳои амалиётҳои низомӣ, балки дар зимни амалиёти махсуси геополитикӣ низ, ки дар баробари амалиёти ҷангӣ мегузарад, бояд ба назар гирифт. Ва ин барои тамоми ҷаҳон аҳамияти аввалиндараҷа дорад, на танҳо барои Русия.
Аз ин рӯ ҳатто рақамҳои назарсанҷии “Эътилофи демократия” дар бораи кишварҳои ғайриғарбӣ нишон медиҳад, ки тақрибан ҳамаи онҳо ба Русия муносибати мусбат доранд ва мухолифи ҷанги таҳримӣ мебошанд. Дар омади гап, ҳатто дар байни кишварҳои аврупоӣ ду мамлакат — Венгрия ва Юнон вуҷуд дорад, ки аксарияти аҳолиашон тарафдори кандани алоқаҳои иқтисодӣ бо мамлакати мо нестанд.
Ва дар маҷмуъ аз 52 кишваре, ки дар он назарсанҷӣ сурат гирифтааст, 20 чунин кишвар вуҷуд дорад, аммо ин ҷо муҳим аст, ки маҳз кӣ аз кӣ ҷонибдорӣ мекунад. Ва инҳо бузургтарин кишварҳои Осиё ҳастанд: Чин, Ҳиндустон, Туркия, Индонезия, Покистон. Дар Осиё умуман аксарият ба Русияанд, он ҷо ҳамчунин Таиланд бо Малайзия, Ветнам бо Филиппин низ ҳастанд. Айнан ҳамин вазъият дар кишварҳои арабӣ ба назар мерасад: Арабистони Саудӣ ва Миср, Алҷазоир ва Марокаш. Ва дар Африқо Нигерия, Африқои Ҷанубӣ ва Кения, дар Амрикои Лотинӣ раъйҳо баробар тақсим шуданд, аммо дар ин ҷо низ дар бузургтарин кишвар, Мексика аксарият мухолифи таҳримҳо ҳастанд.
Гузашта аз ин бештарин тавозуни муносибатҳои мусбат нисбати Русия дар Ҳиндустон (36%), Алҷазоир (29%) ва Индонезия (14%) ба қайд гирифта шудаанд.
Аз ин рӯ, ҳатто “The Guardian” эътироф мекунад, ки "қутббандии шадид дар дарки Русия аз ҷониби демократҳои либералии ғарбӣ ва боқимондаи ҷаҳон" ва "дидгоҳҳои манфии Русия умдатан ба Аврупо ва дигар демократияҳои либералӣ маҳдуд аст".
Хеле муҳим аст, ки ин пурсиш он чизеро, ки аз рӯзҳои аввали амалиёти махсус равшан буд, тасдиқ мекунад: ҷаҳон ба ду қисмати нобаробар тақсим карда шуд. Ақаллияти зидди Русия танҳо бо Ғарб маҳдуд аст, ки қудрати бузурге дар шакли расонаҳои ҷаҳонӣ дорад ва аксари васоити ахбори оммаи ҷаҳони ғайриғарбӣ аз онҳо маълумот мегиранд. Ва бахши муҳимми онҳо мавқеи ошкори зидди Русия гирифтаанд. Бо вуҷуди ин он натавонист на элитаи маҳаллӣ ва на қисми зиёди аҳолиро бар зидди Русия таҳрик диҳад.
Вақте ки бисёре аз кишварҳои муҳими ғайриғарбӣ ҳангоми овоздиҳии СММ аз маҳкумияти Русия худдорӣ карданд, мавқеи онҳоро дар Ғарб ба майл надоштани онҳо ба ҷанҷол бо Маскав ва ҳам бо табиати авторитарии ҳокимони ин кишварҳо рабт доданд. Аммо пурсиши афкори умум нишон медиҳад, ки рафтори ин давлатҳоро наметавон одӣ ҷилва дод, зеро шаҳрвандони одии онҳо бо Русия айнан ҳамин тавр муносибат мекунанд.
Ба дур аз таҷруба дар сиёсати байналмилалӣ ба мисли аврупоиҳо ва амрикоиҳо, ки худро қуллаи тамаддуни башарӣ медонанд, аз ноадолатӣ ва бардурӯғ будани арзёбиҳо ва бархӯрди Ғарб нисбат ба Русия хеле беҳтар огоҳанд. Албатта, барои аврупоиҳо аз бадгумонӣ нисбат ба кишвари мо озод шудан хеле мушкилтар аст: русофобия дар ин ҷо решаҳои амиқи таърихӣ дорад. Ва ҳангоме ки он бо набудани истиқлоли геополитикии элитаи кунунии аврупоӣ ҳамроҳ мешавад, раҳоӣ аз асорати ҷанги таҳримӣ бо Русия хеле душвор мешавад, аммо Аврупо то ҳол роҳи дигаре надорад.