ДУШАНБЕ, 12 ноя — Sputnik, Дмитрий Ермаков. Баръакс қонунгузории муҳоҷират сахттар мешавад. Ба ҷои зиндагии хушбахтона муҳоҷирон бо депортатсия ё лагерҳои муваққатӣ дар Африқо рӯ ба рӯ мешаванд.
Бидуни квота
Дар марзи Беларус ҳар рӯз паноҳандаҳо зиёд мешаванд. Онҳо ба роҳбаладон чанд ҳазор доллар пардохт кардаанд, то ба Аврупо бираванд. Аммо нақшаҳо барбод рафтанд: Лаҳистон қӯшунҳоро ҷойгир кард. Ҳарбиён аз гази ашковар истифода карданд, чанд нафар ҳангоми кӯшиши убури марз латукӯб шуд. Одамон шабро дар ҷангал гузаронда, дар назди гулханҳо гарм мешаванд.
Ҳамаи ин дар моҳи май, вақте оғоз шуд, ки Минск шумораи парвозҳои мустақим аз Бағдод ва Истанбулро зиёд кард. Иттиҳодияи Аврупо эътироз кард, вале Беларус онро нодида гирифт. Ҳавопаймоҳо ҳомили шаҳрвандони Туркия набуданд. Фурудгоҳи Отатурк бузургтарин маркази транзитӣ дар Ховари Миёна аст: аз Ироқ, Сурия, Афғонистон аз ин тариқ фирор мекунанд.
Агар сарҳад боз шавад ҳам, нафарони каме дар Лаҳистон боқӣ хоҳанд монд. Варшаваи католикӣ аз меҳмонони мусалмон чандон қаноатманд нест. Хусусан аз соли 2015, ки Ҳизби муҳофизакори қонун ва адолат ба қудрат расид. Раҳбари он Ярослав Качинский борҳо изҳор доштааст: квота барои ҷойгиркунии муҳоҷирон вуҷуд надорад.
Бале, худи Лаҳистон барои аксари меҳмонон ҷолиб нест. Онҳо дар мусоҳиба бо расонаҳо мегӯянд, мехоҳанд ба Олмон ё Фаронса раванд. Ғайр аз ин дар ин кишварҳо кайҳо боз диаспораҳои бузурги Ховари Миёна ва Африқо ташкил ёфтаанд.
Муҳоҷирон набояд ба таҳаммулпазирии олмониҳо ва фаронсавиҳо умед банданд. Ҳатто давлатҳои либералӣ қонунгузории худро сахттар мекунанд.
Аврупои қисматшуда
То чанд соли пеш Аврупои Ғарбӣ дар масъалаи муҳоҷират муттаҳид буд. Аммо тадриҷан ақидаҳо тақсим шуданд.
Дар муқаррароти Дублин, ки соли 2013 қабул шуда ва то имрӯз эътибор дорад, гуфта мешавад, ки афроди воридшуда дар ҳамон кишваре, ки бори аввал аз тариқи сарҳади он вориди Иттиҳодияи Аврупо шудаанд, бояд талаби паноҳандагӣ кунанд. Аз дигарон талаб карда намешавад, ки онҳоро қабул кунанд.
Ин ба давлатҳои ҳавзаи баҳри Миёназамини Аврупо, ки ҷараёни асосии муҳоҷирон аз Мағриб ба он ҷо мегузарад, мувофиқ нест. Дар шаҳрҳои бандарӣ геттоҳо афзоиш меёбанд.
Италия, Малта, Юнон ва Кипр аз ин манзара хаста шуда, лағви Созишномаи Дублинро талаб карданд. Дар соли 2020 онҳоро роҳбари Комиссияи Аврупо Урсула фон дер Лейен дастгирӣ кард. Аммо Шӯрои Иттиҳодияи Аврупо то ҳол ба ин розӣ нест.
Аммо Низомномаи Дублин қонун нест, он ҳуҷҷати тавсияӣ аст. Воқеан ҳар як ҳукумат бо салоҳдиди худ амал мекунад. Аз ин рӯ Брюссел роҳҳои шаффофтар ва муассири ҳалли мушкилоти муҳоҷиратро меҷӯяд.
Идеяи асосӣ аз рӯи квота тақсим кардани меҳмонон аст. Ин алтернатива кумаки молӣ ба кишварҳои Осиё ва Африқо дар ивази ҷилавгирӣ аз ҷараёни гурезаҳо мебошад. Ҳамин тариқ кишварҳо қонунгузории дохилии худро тағйир медиҳанд.
Фаронса имсол дар бораи мустаҳкам намудани принсипҳои ҷумҳурият қонун қабул кард. Ҳоло дар мактаб таҳсили тамоми кӯдакони сокини кишвар ҳатмист. Сарбозони қаторӣ, ки дар байни онҳо мусалмонон низ ҳастанд, таҳти назорати давлат қарор гирифтанд. Илова бар ин мақомот субсидияҳои хориҷӣ ба ҷамоатҳои диниро назорат мекунанд: гирандагони он вазифадоранд, ки дар бораи муомилоти зиёда аз даҳҳазоревроии худ гузориш диҳанд.
Дания боз ҳам пештар рафта, шумораи муҳоҷиронро дар як минтақа маҳдуд кард: на бештар аз 30%. Лагерҳои муваққатӣ барои паноҳандаҳое, ки дар орзуи зиндагии ором дар салтанати Дания буданд, аз Аврупо ба Африқои Марказӣ бароварда шуданд.
Идеяи аутсорсинг нав нест ва он метавонад самар диҳад. Таҷрибаи муваффақи Австралия маълум аст, ки ба он муҳоҷирони сершумор аз Индонезия то соли 2014 омада буданд. Вақте ки шумораи онҳо, ба гуфтаи мақомот, зиёд шуд, онҳо ба ҷазираҳои уқёнуси Ором равон карда шуданд. Пас аз ин бисёриҳо хоҳиши санҷидани бахти худро дар қитъаи сабз аз даст доданд.
Олмон то ҳол меҳмоннавозтарин кишвари Иттиҳодияи Аврупо барои муҳоҷирон боқӣ мондааст. Дар соли 2015 Ангела Меркел, қонунҳои парлумон ва муқаррароти Дублинро убур карда, сарҳадро барои ҳамаи гурезаҳои суриягӣ боз кард, новобаста аз он ки онҳо аз кадом кишвар гузашта буданд. Ба навиштаи “The Guardian”, аз он вақт ба ин сӯ беш аз нисфи оворагон ҷои кор пайдо ва андоз пардохт мекунанд.
Аммо вазъияти Лаҳистон ва Белорусия Берлинро ҳам ба ташвиш овардааст. Вазири корҳои дохилии Олмон гуфт, садҳо афсари пулиси Олмон дар марз бо Полша қарор дорад ва департамент омодааст, ки боз ҳам бештари онҳоро ба он ҷо фиристад. Миллатгароён низ ба ҳамин самт рафтанӣ буданд: панҷоҳ нафар нақша доштанд, ки роҳи муҳоҷиронро банданд. Аммо аъзои ин гурӯҳ боздошт шуданд.
Долони Лаҳистон
Андешаҳои аврупоиҳо дар бораи буҳрони Лаҳистону Беларус низ мухталифанд. Баъзеҳо ба арзишҳои инсондӯстӣ ишора мекунанд ва дар шабакаҳои иҷтимоӣ менависанд, ки ҳатто аз даҳ то бист сол пеш худи лаҳистониҳо ба кишварҳои ғарбӣ ба ҳайси меҳмон омада буданд. Гурезаҳои сершумори Лаҳистон дар солҳои Ҷанги Дуюми Ҷаҳон, ки баъзеи онҳо ба Ховари Миёна гурехта буданд, низ ба ёд меояд.
Дигарон аз хориҷиён метарсанд - онҳо тибқи қонунҳои худ зиндагӣ мекунанд, забонро намедонанд ва аксари вақт ҳатто кӯшиш намекунанд, ки омӯзанд. Ва барномаҳои муҳоҷиратро аз кисаи андозсупорандагон маблағгузорӣ мекунанд.
Бритониёҳо фаъолтарин ҷонибдорони сиёсати Лаҳистон мебошанд: гарчанде Британияи Кабир аз Иттиҳоди Аврупо хориҷ шуд, бисёре аз курдҳо дар он ҷо барои ташкили диаспораи худ саъй мекунанд. Рэй Стивенсон аз Дарем дар “Фейсбук” андешаи бисёре аз мардуми бритониёиро иброз дошт: "Муҳоҷирон мехоҳанд ба Лаҳистон ғайриқонунӣ ворид шаванд. Мақомот ҳақ доранд, ки онҳоро боздоранд”.
Лаҳистониҳо низ ҳамин гуна мавқеъ доранд. Як сокини ин кишвар Агнета дар “Фейсбук” менависад: "Кишвари мо танҳо марзҳояшро ҳимоят мекунад. Онҳо намегузаранд”.
Дар баробари ин муҳоҷирон барои иқтисоди Лаҳистон хеле муҳиманд. Ба ростӣ, сухан дар бораи курдҳо нест, ки ҳоло, аз афташ, бештар аз ҳама дар сарҳад мебошанд. Ба гузориши RT, бо истинод ба пажуҳиши Донишкадаи техникии Гданск, дар соли 2020 Лаҳистон ба хориҷиён 400 ҳазор муҷаввизи кор додааст, ки 295 ҳазор нафари онҳоро украиниҳо ташкил медиҳанд. Онҳо инчунин аз Беларус, Молдова ва Осиёи Марказии пасошӯравӣ мераванд.
Дар назария ироқиҳо метавонанд ба ин тасвир мувофиқат кунанд. Аммо сиёсатшиносон қайд мекунанд, ки бар хилофи украиниҳо ва белорусҳо меҳмонон аз Ховари Миёна хеле кам омодаанд, ки ба ҷомеаи Аврупо ворид шаванд.
"Дар муқоиса бо чиҳил миллион лаҳистониҳо даҳ ҳазор гуреза ҳам аз нигоҳи иқтисодӣ ва ҳам аз назари демографӣ як рақами ночиз аст. Аммо агар ба онҳо иҷоза дода шавад, як таҷрибаи бад рӯй медиҳад: дари маҷрои беохир боз мешавад", - гуфт Вадим Волобуев, корманди аршади илмии Муассисаи славяншиносии Академияи илмҳои Русия. Вале вай таъкид кард, ин як фарзия аст, Варшава барои тағйир додани қарори худ асосе надорад.
Қисме ях задаасту қисме гурусна аст
Раҳбари бюрои таҳлилии SONAR-2050 Иван Лисан назарҳои бисёре аз сиёсатшиносон дар бораи ин қазияро мухталиф мегӯяд ва меафзояд, дар пушти ин қазия муборизаи Минску Варшава нуҳуфтааст.
"Лаҳистониҳо ба адолати худ бовар доранд, таслим намешаванд, ин ҷо баҳс дар бораи принсип аст. Чунин бозӣ танҳо сатҳи муқовиматро боло мебарад, вале мутаассифона, мардуми бегуноҳ азият мекашанд", - мегӯяд ӯ.
Ба ақидаи ӯ, муҳоҷирон аз Беларус ба кишварҳои соҳили Балтика намераванд: онҳо дар тобистон кӯшиш карданд, аммо дарк карданд, ки ин бефоида аст. Варианти Украина боқӣ мемонад, аммо Киев касеро ба он роҳ намедиҳад. Денис Монастирский, вазири умури дохилии Украина ҳушдор дод, ки вокуниши маъмурони интизомии Украина сахт ва рӯшан хоҳад буд.
Дар натиҷа гурезагон бо миёнҷигарии сафоратхонаҳои кишварҳои худ маҷбур мешаванд, ки бо парвозҳои содиротӣ ба ватанашон парвоз кунанд. Гарчанде ки ин фавран рӯй нахоҳад дод.
"Ҳангоме ки онҳо дар он ҷо ҳастанд, бархе ях мекунад, бархеи дигар гурусна мемонад. Бархӯрд бо нерӯҳои амниятии Беларус низ имконпазир аст", - илова мекунад Лизан.
Муноқишаи байни Минск ва Варшава барои Маскав комилан бефоида аст. "Агар беларусҳо, тавре ки Лукашенко таҳдид мекунад, транзити газу коло аз тариқи Лаҳистонро қатъ кунанд, ба Русия маъқул нахоҳад шуд. Умедворам, ки ин танҳо як суханбозӣ аст ва Беларус намехоҳад дар Аврупо бегона шавад", - мегӯяд коршинос.
Дар ҳамин ҳол буҳрони муҳоҷират аллакай ҳамлу нақли заминӣ байни Русия ва ИА-ро суст кардааст. Тавассути Белоруссия интиқоли 80-90 дарсади мол аз Аврупо ба ҳавзаи федералии марказӣ, инчунин транзит ба Қазоқистон ва Осиёи Марказӣ сурат мегирад.