ДУШАНБЕ, 6 март - Sputnik. Ҳукумати Тоҷикистон дар бораи бознигарии имтиёзҳои андоз ва гумрук барои ширкатҳо ва корхонаҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ қарор қабул кард.
Як манбаи огоҳ ба Sputnik Тоҷикистон гуфт, ҳукумат ба ин натиҷа расидааст, ки барои бознигарии имтиёзҳо механизми муайян намудани самаранокии онҳо ба вуҷуд оварда шавад ва дар ин робита 31 декабри соли 2020 як қарор ҳам баровардааст.
"Тартиботе мавҷуд аст, ки тибқи он мақомоти соҳавӣ назорати самаранокии имтиёзҳоро идома медиҳанд ва барои қабули қарор дар бораи бекор кардан ё дароз кардани имтиёзҳо ба ҳукумат ҳисобот пешниҳод мекунанд", - гуфт манбаъ.
Ин тасмимро ҳукумати ҷумҳурӣ бинобар он, ки соли дуюм аллакай буҷаи кишвар бо андозҳо ба андозаи зарурӣ пур карда нашудааст, қабул кард.
Аҳволи буҷа
Тибқи маълумоти Кумитаи андози Тоҷикистон, дар соли 2020 нақшаи андозҳо ва дигар пардохтҳои ҳатмӣ 93,7% ё 600 миллион сомонӣ (52,3 миллион доллар) иҷро шудааст.
Ҳамзамон, тибқи иттилои расмӣ, имтиёзҳои тасдиқшудаи андоз ва гумрукӣ дар соли гузашта дар маҷмӯъ ба 7,5 миллиард сомонӣ (654 миллион доллар) расиданд, ки ин 9,2% маҷмӯи маҳсулоти дохилӣ (ММД) ва 31,3% аз ҳаҷми умумии буҷаи давлатӣ мебошад.
Аз ин маблағ 4,5 миллион сомонӣ (392 ҳазор доллар) аз ҳисоби Кумитаи андоз буда, ки ин 5,6% ММД ё 18,9% тамоми буҷаи давлатро ташкил медиҳад.
Тибқи маълумоти Хадамоти гумруки Тоҷикистон, дар соли 2020 77,7% ҳаҷми умумии молҳои воридотӣ тавассути системаи гумрукии "Иҷозат барои муомилоти озод" пурра ва қисман таҳти имтиёзҳо қарор гирифтанд.
Маълум шуд, ки арзиши гумрукии молҳо ва воситаҳои нақлиёт, ки аз имтиёзҳои тарифӣ ва андоз баҳраваранд, 2,3 миллиард долларро ташкил медиҳад, дар ҳоле ки боҷи гумрукии озодшуда ба ҳисоби миёна 3 миллиард сомонӣ (тақрибан 235 миллион доллар) -ро ташкил додааст.
Ин маблағҳои ҳангуфт қобили мулоҳаза мебошанд ва дар ҳоле ба коми имтиёзҳо мераванд, ки масалан, барои соҳаи маориф дар буҷети Тоҷикистон барои соли 2021 5,5 миллиард сомонӣ пешбинӣ шудааст.
Вазъи кунунии иқтисодӣ, ки бо мушкилоти марбут ба бӯҳрони пандемия ба вуҷуд омадааст, талаб кард, ки ин имтиёзҳо бо мақсади дастгирии буҷаи давлатӣ бознигарӣ карда шаванд.
Заводи тозакунии Данғара кист
Таърихи таъсиси ширкати нафти "Данғара" дар ин росто метавонад намунаи равшани он гардад.
Таърихи таъсиси ширкати нафти "Данғара" дар ин росто метавонад намунаи равшани он гардад.
Корхонаи нафти "Данғара"- ро кӣ чашм кард?
Қиссаи корхонаи нафти Данғара шояд як "шоҳкорӣ"-е дар ин мавзуъ бошад. Ҳанӯз 3 апрели соли 2014 байни Тоҷикистон ва ширкати чинии "ХЭЛИ" созишнома ба имзо расид.
Сохтмон дар минтақаи озоди иқтисодии вилояти Хатлон дар тӯли панҷ сол ба итмом расид.
Ба қавли огаҳони аҳвол, фақат ҳамин мондааст, ки "тугмаи сурх" пахш шавад ва корхона ба кор шуруъ кунад.
Дар ин миён ҷониби Тоҷикистон бо ишора ба далоили дипломатӣ ва сиёсӣ гузориш медиҳад, ки барои ин корхона ашёи хом меҷӯяд ва то ҳол дар Эрон, Русия ва Қазоқистон шарик наёфтааст.
Ҳамзамон, маълум аст, ки ширкати чинӣ барои ин корхона 92 миллион сомонӣ (беш аз 8 миллион доллар) сарф карда, аз идомаи кор ба мӯҳлати номуайян даст кашидааст.
Тибқи гузоришҳои тасдиқношуда, роҳбари ширкат аз ин лоиҳа маблағи калон ба даст оварда, ба ИМА гурехтааст ва дар ҷустуҷӯи Чин қарор дорад.
Аммо асли матлаб имтиёзҳои ин ширкат барои сохтмони ин корхона аст, ки ба миллионҳо доллар дакка мехӯрад ва ҳам хисороти миллионие, ки аз фаъол нашудани ин корхона ба Тоҷикистон ворид шудааст. Инро ҳам ки дар шароити кунунӣ ин корхона ба иқтисоди Тоҷикистон то куҷо зарурати ҳаётӣ дошт, фақат тасаввур мекунем.
Кӣ бурд кард
Дар солҳои охир, Ҳукумати Тоҷикистон барои воридоти баъзе молҳои ватанӣ ва як қатор корхонаҳо имтиёзҳои зиёди андозӣ ва гумрукӣ ҷорӣ кард. Ҳама чиз барои дастгирии рушди соҳаҳои иқтисодиёти кишвар буд.
Имтиёзҳои меҳмонхонаҳо: ширкатҳои сохтмонӣ дар Тоҷикистон аз андоз аз арзиши иловашуда озод карда шуданд
Ҳамин тариқ, тибқи моддаи 15 Қонун дар бораи Буҷети давлатии Тоҷикистон барои соли 2021, имсол барои гурӯҳи калони корхонаҳо ва ташкилотҳо муқаррароти андоз ва гумрук ва имтиёзҳои муайян мавҷуданд.
Ҳамин тариқ, тибқи моддаи 15 Қонун дар бораи Буҷети давлатии Тоҷикистон барои соли 2021, имсол барои гурӯҳи калони корхонаҳо ва ташкилотҳо муқаррароти андоз ва гумрук ва имтиёзҳои муайян мавҷуданд.
Аз ҷумла, имтиёзҳо ба ширкатҳое ворид карда мешаванд, ки таҷҳизоти махсус ва қисмҳои эҳтиётӣ, нақлиёти барқӣ барои шаҳри Душанбе, нерӯи барқ ва гази табииро ворид мекунанд.
Инчунин, Корхонаи воҳиди давлатии "Барои истеҳсол, харид, нигоҳдорӣ ва фурӯши молҳои зарурӣ дар Душанбе" аз имтиёзи зиёд бархӯрдор аст. Имтиёзҳо инчунин ба воридоти мазути камсулфур барои эҳтиёҷоти "Маркази барқу гармидиҳӣ"- и Душанбе дахл доранд.
Ғайр аз он, лоиҳаҳои бузурги сохтмонии дорои аҳамияти ҷамъиятӣ ба категорияи имтиёзнок дохил мешаванд. Дар байни онҳо: панҷ мактаби русӣ, ки аз ҷониби Русия сохта мешаванд, ду мактаби ширкати чинии "ТВЕА" ва се мактаби чинии "Синоҳайдар" мебошанд.
Ин рӯйхатро мактаб дар назди сафорати Туркманистон идома медиҳад, маҷмааи тандурустӣ, ки аз ҷониби як ширкати ӯзбекӣ сохта мешавад, сохтмони роҳравҳои тарма дар шоҳроҳи Душанбе-Хуҷанд-Чанак бо иштироки Покистон, сохтмони Театри миллӣ дар Душанбе , бинои Федератсияи футболи Тоҷикистон.
Фаъолияти консорсиуми "Tractebel Engineering S.A." дар нерӯгоҳи барқи обии "Роғун", сохтмони дарозмуддати меҳмонхонаи Исмоили Сомонӣ ва як қатор иншооти шабеҳ, ки барои рушди кишвар муҳиманд, аз пардохти боҷҳои гумрукӣ ва андоз озод карда шуданд .
Дар ҳамин ҳол, ширкатҳои дигаре, ки солҳои қабл аз чунин имтиёзҳои андозиву гумрукӣ бархӯрдор шуда буданд, назири IRS (Innovative Road solutions), “ТоҷИрон”, "Ҳауксин Ғаюр семент", "Зумрад", "Шоҳамбарӣ", “Сафед-дара” ва солҳои ахир даҳҳо ширкати сайёҳиву саноатӣ, ном бурда намешаванд.
Ҳамзамон маълум нест, ки саҳми имтиёзи онҳо дар дар имтиёзҳои гумрукиву андозӣ чӣ қадар аст. Расман маълумот дар бораи онҳо бо таъбири "на барои нашр" аз сӯи идораҳои зидахл хулоса мешавад.
Бо куҳнаимтиёздорон чӣ бояд кард
Коршиносон мегӯянд, бозбинии имтиёзҳо аз сӯи ҳукумати Тоҷикистон як иқдоми саривақтӣ ва муҳим аст. Ба қавли онҳо, бархе ширкатҳое, ки солҳо ба ин сӯ аз имтиёз бархӯрдор ҳастанд, дар ҳоли ҳозир метавонанд аробаи худро кашанд ва масъулияти худро пеши буҷет анҷом диҳанд.
Иқтисодшинос Нурулло Ҳусейнов қайд мекунад, ки имрӯз имтиёзҳои он корхонаҳоеро, ки солҳои зиёд аз "баракатҳои" давлатӣ баҳра мебаранд, назорат ва ё бодиққат омӯхтан зарур аст.
"Аз сӯи дигар, ҷаҳони имтиёзҳо пур аз сюрпризҳост. Масалан, як ширкате ҳаст, ки солҳо боз меҳмонхона месозад, аммо дар паҳлӯи он иншооти дигари ба ин монанд ба воя расидаанд. Ва ширкатҳое ҳастанд, ки пардохт мекунанд миллионҳо сомонӣ дар як моҳ, аммо фаъолияташон шаффоф нест ва ҳеҷ кас даромаду хароҷоти онҳоро ҳисоб намекунад", - қайд мекунад иқтисоддон.
Вай рӯшан кард, ки мо набояд фаромӯш кунем - танҳо аз ҳисоби тиҷорати хурду миёна пур кардани буҷаи давлатӣ ғайривоқеӣ аст. Ширкатҳои калон буҷаи худро иваз мекунанд.
Ҳусейнов инчунин таъкид мекунад, ки дар соли 2020 нархҳои бисёр маҳсулоти хӯрокворӣ дар Тоҷикистон тақрибан 42% ва молҳои саноатӣ 6% афзоиш ёфтанд, ки ин низ зарурати аз нав дида баромадани имтиёзҳои андози пешниҳодшударо тақозо мекунад.
Коршинос мутмаин аст, ки тасҳеҳи бархе аз имтиёзҳои андоз ва гумрук дар Тоҷикистон билохира ба буҷаи ҷумҳурӣ маблағҳои зиёде ворид хоҳад кард, ки ба нафъи рушди кишвар хоҳанд буд.